شرح دعای صنمی قریش - جلسه 9

شرح دعای صنمی قریش

جلسه: 9

أعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله ربّ العالمین وصلّی الله علی محمّد وآله الطاهرین

ولعنة الله علی أعدائهم أجمعین من الآن إلی قیام یوم الدین

اجمال جلسه گذشته و وجوب پیروی از قرآن و اهل بیت علیهم السلام

در جلسۀ قبل آیات مرتبط با طاغوت و ترجمۀ آنها که ظاهرشان مربوط به مخالفین توحید خدای متعال و مقابله کنندگان با توحید و باطنشان در مورد مخالفین ولایت امیر المؤمنین علیه السلام بود بیان شد، و همواره اصل بر این است که در حقیقت بیرونی، ولایت امیر المؤمنین علیه السلام، حقیقت و باطن توحید الهی است، همچنین ما شیعیان بر این باور هستیم که رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم بعد از خود دو جانشین الهی را بجای گذاردند، اوّل: قرآن کریم و دوّم: اهل بیت علیهم السلام.

حدیث ثقلین در پیروی از قرآن و عترت

در حدیث متواتر ثقلین که هم مخالفان ولایت و هم شیعیان و پیروان اهل بیت علیهم السلام بطور مفصّل نقل کرده‏اند رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: «إِنِّي‏ تَارِكٌ‏ فِيكُمُ‏ الثَّقَلَيْنِ كِتَابَ اللَّهِ وَعِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي وَإِنَّهُمَا لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ مَا إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَمْ تَضِلُّوا»^[1]؛ من دو چیز گرانبها را در بین شما بجا می‏گذارم؛ قرآن و اهل بیتم و قطعاً این دو از یکدیگر جدا نمی‏شوند تا در کنار حوض به من ملحق شوند و مادامی که به این دو تمسّک کنید، گمراه نخواهید شد. بدین خاطر که رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم برای بعد از خود دو میزان را قرار دادند که اگر انسان‏ها به این دو میزان پایبند باشند گمراه نمی‏شوند.

لزوم تمسّک به قرآن کریم و عترت در هر مطلبی

پس در هر مطلبی از مطالب دینی باید هم از آیات قرآنی و هم از روایات اهل بیت عصمت علیهم السلام استفاده شود.

ذکر روایاتی در طاغوت بودن دشمنان اهل بیت علیهم السلام

بدین علّت چند حدیث در مورد طاغوت که در آیات مختلف قرآن کریم آمده را بیان می‏کنیم که اهل بیت علیهم السلام طاغوت را به دشمنان خود نسبت داده و فرمودند: منظور از طاغوت؛ دشمنان ما و دشمنان ولایت امیر المؤمنین علیه السلام است.

حدیث امام باقر علیه السلام درباره طاغوت بودن دشمانشان

امام باقر علیه السلام فرمودند: «{أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ الْكِتابِ يُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ}‏ فُلَانٍ وَفُلَانٍ‏ {وَيَقُولُونَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا هؤُلاءِ أَهْدى‏ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا سَبِيلًا}‏^[2] يَقُولُونَ لِأَئِمَّةِ الضَّلَالِ وَالدُّعَاةِ إِلَى النَّارِ هَؤُلَاءِ أَهْدَى‏ مِنْ‏ آلِ‏ مُحَمَّدٍ وَأَوْلِيَائِهِمْ سَبِيلًا {أُولئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ وَمَنْ يَلْعَنِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ نَصِيراً * أَمْ لَهُمْ نَصِيبٌ مِنَ الْمُلْكِ}‏ يَعْنِي الْإِمَامَ وَالْخِلَافَةَ {فَإِذاً لا يُؤْتُونَ النَّاسَ نَقِيراً}‏^[3] نحن النَّاسِ الَّذِينَ عَنَى اللَّه‏^[4]؛ "آيا نديدى كسانى را كه بهره‏اى از كتاب به آنان داده شده (با اين حال) به جبت و طاغوت ايمان مى‏آورند"، که مراد از جبت و طاغوت؛ فلانی و فلانی هستند، "و درباره كافران مى‏گويند: آنها از كسانى كه ايمان آورده‏اند، هدايت يافته‏ترند". آنها می‏گویند: امامان ظلم و جور و ضلالت و دعوت کنندگان به سوی آتش، راهنماتر از آل محمّد علیهم السلام و اولیاء و دوستان ایشان هستند. "آنها كسانى هستند كه خداوند آنها را لعنت کرده و هركس را که خدا لعنتش کند ياورى براى او نخواهى يافت. آيا آنها سهمى در حكومت دارند؟" که مراد امامت و خلافت است. "در حالى كه اگر چنين بود (همه چيز را در انحصار خود مى‏گرفتند) و كمترين حق را به مردم نمى‏دادند" ما هستیم ناسی که خدا در این آیۀ شریفه فرموده است».

یعنی اگر برای ائمّۀ جور نصیبی از حکومت باشد ذرّه‏ای به اندازۀ دُم خرما به کس دیگری نمی‏دهند، مقصود از مُلک، خلافت و امارت بعد از رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم است که خلفای جور، دارای خلافت و امارت نیستند و اگر خلافت و امارت برای آنها بود، به اهل بیت علیهم السلام و دوستان ایشان ذرّه‏ای کمک نمی‏کردند. بعد از این مطلب، حضرت فرمودند: ما هستیم ناسی که خدا در این آیۀ شریفه فرموده، اگر خلفای ظلم و جور حاکم شوند و حکومت را در دست گیرند، ذرّه‏ای به آنها نمی‏دهند.

اهل بیت علیهم السلام چون در تقیه سخت بودند بعض مطالب را به رمز می‏فرمودند

باید توجّه داشت که ائمّۀ اطهار علیهم السلام بدین علّت که در ترس و تقیه بسیار شدیدی قرار داشتند، بعضی از مطالب را به صورت رمزی و کنایه وار و به زبان اشاره بیان می‏نمودند، بدین شکل که در زمان امام صادق علیه السلام به قدری تقیه شدید بود و دشمنان از نظر کمّیت و قدرت، زیاد و نیرومند شده بودند که آن حضرت می‏فرمودند: نام حضرت زهراء سلام الله علیها را حتی به زبان هم نیاورید،^[5] زیرا هرکس ظلم و ستم آن حضرت را به زبان می‏آورد؛ اذیّت و آزار می‏شد.^[6] پس به همین جهت از لفظ فلان و فلان استفاده نموده‏اند که منظور، اوّلی و دوّمی است.

حدیث امام رضا علیه السلام در طاغوت بودن دشمنان اهل بیت علیهم السلام

در حدیثی دیگر، امام رضا علیه السلام در مورد آیۀ شریفۀ: {فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى‏ لاَ انْفِصَامَ لَهَا وَاللَّهُ سَميعٌ عَليمٌ}‏^[7]؛ «کسی که به طاغوت کفر ورزد و به خدای متعال ایمان آورد، قطعاً به عروۀ وثقی‏ای چنگ زده که جدایی‏ای برای آن نیست و خدا شنوا و داناست» فرمودند: «هُمُ‏ الَّذِينَ‏ غَصَبُوا آلَ مُحَمَّدٍ حَقَّهُمْ‏^[8]؛ آنها کسانی هستند که حق اهل بیت علیهم السلام را غصب کردند».

پس مقصود از طاغوت در آیۀ شریفه؛ اوّلی، دوّمی، سوّمی، معاویه و هرکسی است که در هر زمانی این پُست را به عهده گیرد و علیه ولایت اهل بیت علیهم السلام صاحب سِمَت خلافت، امارت و ریاست شود، در ادامه، پیروان آنها را کسانی که کافر شدند خواندند. پس مقصود از جملۀ اوّل آیۀ شریفه آیة الکرسی {فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ} اینست که کسی که به اوّلی و دوّمی و همۀ کسانی که در راه آنها حرکت می‏کنند کفر ورزد و به امیر المؤمنین علیه السلام و همۀ آنهایی که در راه ولایت آن بزرگوار هستند ایمان آورد؛ قطعاً به ریسمان محکمی چنگ زده که گسیختگی برای آن نیست. و آن کسانی که به ولایت امیر المؤمنین علیه السلام کفر ورزیدند و از اوّلی و دوّمی پیروی کردند؛ در آتش هستند و در آن جاویدان خواهند بود.

حدیث امام باقر علیه السلام در طاغوت بودن دشمنان اهل بیت علیهم السلام

در حدیثی دیگر امام باقر علیه السلام می‏فرمایند: «وَالَّذِينَ‏ كَفَرُوا بِوَلَايَةِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ‏ أَوْلِياؤُهُمُ الطَّاغُوتُ‏ نَزَلَتْ فِي أَعْدَائِهِ وَمَنْ تَبِعَهُمْ أَخْرَجُوا النَّاسَ مِنَ النُّورِ وَالنُّورُ وَلَايَةُ عَلِيٍّ علیه السلام فَصَارُوا إِلَى الظُّلْمَةِ وَلَايَةِ أَعْدَائِه‏^[9]؛ و کسانی که به ولایت علی بن ابی طالب علیه السلام کافر شدند، سرپرستان آنها طاغوت است که این آیه در حق دشمنان ولایت و کسانی که از آنها تبعیّت می‏کنند نازل شده که مردم را از نور خارج کردند و منظور از نور، ولایت علی بن ابی طالب علیه السلام است، پس مردم به سوی ظلمت ولایت دشمنان امیر المؤمنین علیه السلام رفتند».

شایان ذکر است که مقصود از نورهایی که در قرآن مجید آمده؛ ولایت امیر المؤمنین علیه السلام و تاریکی‏های مذکور در مصحف شریف؛ خلافت و ولایت و پیروی کردن از اوّلی و دوّمی است.

حدیث دیگر امام باقر علیه السلام و طاغوت بودن دشمنان اهل بیت علیهم السلام

همچنین در حدیثی ابو عبيده حَذّاء از امام باقر علیه السلام اینگونه نقل می‏کند که آن حضرت فرمودند: «{فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ}‏ يَعْنِي بِالْإِمَامِ‏ {وَعَزَّرُوهُ‏ وَنَصَرُوهُ‏ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ‏ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}^[10] يَعْنِي {الَّذِينَ اجْتَنَبُوا الْجِبْتَ وَالطَّاغُوتَ أَنْ يَعْبُدُوها}^[11]، وَالْجِبْتُ وَالطَّاغُوتُ فُلَانٌ وَفُلَانٌ وَفُلَانٌ، وَالْعِبَادَةُ: طَاعَةُ النَّاسِ لَهُمْ؛^[12] "كسانى كه به او ايمان آورده" يعنى به امام، "و گراميش داشته و ياريش كرده‏اند و از نورى كه همراه او نازل شده پيروى كرده‏اند ايشان رستگارانند" يعنى "كسانى كه از عبادت جبت و طاغوت دورى گزيدند"، و جبت و طاغوت؛ فلانی و فلانی و فلانی است و مراد از عبادت؛ اطاعت مردم از آنها است».

بیان طاغوت بودن دشمنان اهل بیت علیهم السلام در زیارت امیر المؤمنین علیه السلام

امام صادق علیه السلام در زیارت امیر المؤمنین علیه السلام فرمودند: «اللَّهُمَّ الْعَنِ الْجَوَابِيتَ‏ وَالطَّوَاغِيتَ‏ وَالْفَرَاعِنَةَ وَاللَّاتَ وَالْعُزَّى وَالْجِبْتَ وَالطَّاغُوتَ، وَكُلَّ نِدٍّ يُدْعَى مِنْ دُونِ اللَّهِ وَكُلَّ مُحْدِثٍ مُفْتَرٍ، اللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ وَأَشْيَاعَهُمْ وَأَتْبَاعَهُمْ وَمُحِبِّيهِمْ وَأَوْلِيَاءَهُمْ وَأَعْوَانَهُمْ لَعْناً كَثِيراً^[13]؛ خدایا جبت‏ها و طاغوت‏ها و فرعون‏ها و لات و عزّی را لعنت کن، و جبت و طاغوت را لعنت کن، و هر کسی که به غیر خدا خوانده می‏شود و هر بدعت آورنده‏ای که آن را به رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم نسبت می‏دهد، خدایا آنها و شیعیانشان، پیروانشان، دوست دارانشان، دوستانشان و یارانشان را لعنت کن لعنی زیاد و شدید».

دروغ و افترا بستن اوّلی و دوّمی به رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم برای غصب خلافت و فدک

و در مورد افترا به رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم باید ذکر شود که اوّلین دروغ گویان ظاهری به رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم، اوّلی و دوّمی بودند و اوّلین دروغ آنها حدیثی جعلی بود که ادّعا کردند پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرموده: «إِنَّا مَعْشَرُ الْأَنْبِيَاءِ لَا نُورَثُ، مَا تَرَكْنَا فَهُوَ صَدَقَةٌ؛^[14] ما گروه انبیاء ارث از خود بجا نمی‏گذاریم و آنچه را که ترک می‏کنیم، صدقه است» این کار را انجام دادند تا دست حضرت زهراء و امیر المؤمنین علیهما السلام را در امور مالی ببندند.

امّا حضرت زهرا سلام الله علیها در خطابه الهی خود دروغ بودن آن را همانند آفتاب میان آسمان واضح فرمودند آنجا که فرمودند: «يَا ابْنَ أَبِي قُحَافَةَ أَفِي كِتَابِ اللَّهِ تَرِثُ أَبَاكَ وَلَا أَرِثُ أَبِي؟ لَقَدْ جِئْتَ‏ شَيْئاً فَرِيّاً، أَفَعَلَى عَمْدٍ تَرَكْتُمْ‏ كِتَابَ‏ اللَّهِ وَنَبَذْتُمُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِكُمْ إِذْ يَقُولُ:‏ {وَوَرِثَ سُلَيْمانُ داوُدَ}‏^[15] وَقَالَ فِيمَا اقْتَصَّ مِنْ خَبَرِ يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا إِذْ قَالَ: {فَهَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ وَلِيّاً * يَرِثُنِي وَيَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ‏}‏^[16] وَقَالَ:‏ {وَأُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى‏ بِبَعْضٍ فِي كِتابِ اللَّهِ}‏^[17]‏ وَقَالَ‏: {يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِي أَوْلادِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ}‏^[18]‏ وَقَالَ:‏ {إِنْ تَرَكَ خَيْراً الْوَصِيَّةُ لِلْوالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ بِالْمَعْرُوفِ حَقّاً عَلَى الْمُتَّقِينَ}‏^[19]‏‏ وَزَعَمْتُمْ أَنْ لَا حُظْوَةَ لِي وَلَا أَرِثَ مِنْ أَبِي وَلَا رَحِمَ بَيْنَنَا؟ أَفَخَصَّكُمُ اللَّهُ بِآيَةٍ أَخْرَجَ أَبِي مِنْهَا أَمْ هَلْ تَقُولُونَ إِنَّ أَهْلَ مِلَّتَيْنِ لَا يَتَوَارَثَانِ؟ أَوَلَسْتُ أَنَا وَأَبِي مِنْ أَهْلِ مِلَّةٍ وَاحِدَةٍ؟ أَمْ أَنْتُمْ أَعْلَمُ بِخُصُوصِ الْقُرْآنِ وَعُمُومِهِ مِنْ أَبِي وَابْنِ عَمِّي؟ فَدُونَكَهَا مَخْطُومَةً مَرْحُولَةً تَلْقَاكَ يَوْمَ حَشْرِكَ فَنِعْمَ الْحَكَمُ اللَّهُ وَالزَّعِيمُ مُحَمَّدٌ وَالْمَوْعِدُ الْقِيَامَةُ وَعِنْدَ السَّاعَةِ يَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ‏ وَلَا يَنْفَعُكُمْ إِذْ تَنْدَمُونَ وَ{لِكُلِّ نَبَإٍ مُسْتَقَرٌّ}^[20] وَ{سَوْفَ تَعْلَمُونَ‏ مَنْ يَأْتِيهِ عَذابٌ يُخْزِيهِ وَيَحِلُّ عَلَيْهِ عَذابٌ مُقِيمٌ}‏^[21]‏‏؛^[22] اى ابن ابى قحافه آیا در كتاب خداوند محلّ مذكوری است كه تو از پدرت ارث ببری و من از پدرم ارث نبرم؟ بدرستی که چیز دروغ آمیزی را آوردی! آيا تو از روى عمد کتاب خدا را ترک کرده و آن را به پشت انداخته‏ای هنگامی که می‏گوید: "و سلیمان از پدر خود داود ارث برد"، و در هنگام بيان قضيّه يحيى بن زكريّا می‏فرمايد كه گفت: "تو از نزد خود جانشينى به من ببخش كه وارث من و دودمان يعقوب باشد" و همچنین فرموده: "و خويشاوندان نسبت به يكديگر در احكامى كه خدا مقرّر داشته از ديگران سزاوارترند" و فرموده: "خداوند درباره فرزندانتان به شما سفارش مى‏كند كه سهم ارث پسر به اندازه سهم دو دختر باشد" و فرموده: "اگر مال خوبى از خود بجاى گذارده، براى پدر و مادر و نزديكان بطور شايسته وصيت كند، اين حقّى است بر پرهيزكاران". و شما گمان می کنید كه مرا نصيب و بهره و ارثی از پدرم نيست و رحمی ميان ما نیست؟ آیا خداوند شما را به آیه‏ای اختصاص داده که پدرم را از آن خارج نموده یا اینکه می‏گویید اهل بيت از يك ديگر ميراث نمی‏برند؟ آیا من و پدرم از يك ملّت نيستيم یا اینکه شما آگاه‏ترید به خاصّ و عام آيات قرآن از پدرم و پسر عمویم؟ پس وعده ملاقات تو با او در روز حشر است و خداوند حاکمی عادل و نیکوست و محمّد زعیم و قیامت موعد ماست، و در آن روز اهل باطل در خسران بوده و ندامت شما نفعی برایتان نخواهد داشت، و "برای هر خبرى سرانجام قرارگاهى است" و "بزودى خواهيد دانست چه كسى عذاب خواركننده به سراغش خواهد آمد، و مجازات جاودان بر او وارد خواهد شد"».

و دوّمین دروغی را که با هدف کنار گذاشتن ولایت و امارت امیر المؤمنین علیه السلام ساختند، این بود که خلافت را امری دنیوی اعلام کردند و گفتند: رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم فرموده: خداوند از اینکه برای ما دنیا و آخرت ـ یعنی نبوّت و خلافت ـ را جمع کند پرهیز کرده است^[23]، در نتیجه دست امیر المؤمنین علیه السلام را هم در خلافت و هم در امور مالی کوتاه کردند.

البته در تاریخ از اینگونه روایات دروغ که به رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم نسبت داده شده بسیار زیاد است.

حدیث دیگر امام صادق علیه السلام در طاغوت بودن دشمنان اهل بیت علیهم السلام

همچنین در روایتی دیگر، داود رقّی گوید: «قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: حَدِّثْنِي عَنْ أَعْدَاءِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَأَهْلِ بَيْتِ النُّبُوَّةِ؟ فَقَالَ: الْحَدِيثُ أَحَبُّ إِلَيْكَ‏ أَمِ‏ الْمُعَايَنَةُ؟ قُلْتُ: الْمُعَايَنَةُ. فَقَالَ لِأَبِي إِبْرَاهِيمَ مُوسَى علیه السلام: ائْتِنِي بِالْقَضِيبِ فَمَضَى وَأَحْضَرَهُ إِيَّاهُ. فَقَالَ لَهُ: يَا مُوسَى اضْرِبْ بِهِ الْأَرْضَ وَأَرِهِمْ أَعْدَاءَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام وَأَعْدَاءَنَا، فَضَرَبَ بِهِ الْأَرْضَ ضَرْبَةً فَانْشَقَّتِ الْأَرْضُ عَنْ بَحْرٍ أَسْوَدَ ثُمَّ ضَرَبَ الْبَحْرَ بِالْقَضِيبِ فَانْفَلَقَ عَنْ صَخْرَةٍ سَوْدَاءَ فَضَرَبَ الصَّخْرَةَ فَانْفَتَحَ مِنْهَا بَابٌ فَإِذَا بِالْقَوْمِ جَمِيعاً لَا يُحْصَوْنَ لِكَثْرَتِهِمْ وَوُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّةٌ وَأَعْيُنُهُمْ زُرْقٌ كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ مُصَفَّدٌ مَشْدُودٌ فِي جَانِبٍ مِنَ الصَّخْرَةِ وَهُمْ يُنَادُونَ: يَا مُحَمَّدُ وَالزَّبَانِيَةُ تَضْرِبُ وُجُوهَهُمْ وَيَقُولُونَ لَهُمْ: كَذَبْتُمْ لَيْسَ مُحَمَّدٌ لَكُمْ وَلَا أَنْتُمْ لَهُ، فَقُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاكَ مَنْ هَؤُلَاءِ؟ فَقَالَ: الْجِبْتُ وَالطَّاغُوتُ وَالرِّجْسُ وَاللَّعِينُ بْنُ اللَّعِينِ وَلَمْ يَزَلْ يُعَدِّدُهُمْ كُلَّهُمْ مِنْ أَوَّلِهِمْ إِلَى آخِرِهِمْ حَتَّى أَتَى عَلَى أَصْحَابِ السَّقِيفَةِ وَأَصْحَابِ الْفِتْنَةِ وَبَنِي الْأَزْرَقِ وَالْأَوْزَاعِ وَبَنِي أُمَيَّةَ جَدَّدَ اللَّهُ عَلَيْهِمُ الْعَذَابَ بُكْرَةً وَأَصِيلًا. ثُمَّ قَالَ علیه السلام لِلصَّخْرَةِ: انْطَبِقِي عَلَيْهِمْ إِلَى الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ‏^[24]؛ به امام صادق علیه السلام عرض کردم به من خبر دهید از دشمنان امیر المؤمنین و اهل بیت علیهم السلام. پس آن حضرت فرمودند: برایت بگویم بیشتر دوستداری یا خودت مشاهده کنی؟ عرض کردم: مشاهده کنم. پس به امام موسی علیه السلام فرمودند: برو و چوب دستی مرا بیاور، امام کاظم علیه السلام رفتند و چوب دستی را آوردند، امام صادق علیه السلام به ایشان فرمودند: چوب دستی را بر زمین بزن و دشمنان امیر المؤمنین و دشمنان ما را به آنها نشان بده، پس آن بزرگوار چوب را بر زمین زد و زمین دهان باز کرد و دریایی بسیار سیاه دیدم، سپس چوب را بر دریای سیاه زد و دریا به دو طرف شکافت و آب‏ها به دو طرف رفتند و سنگی بسیار سیاه در قعر آب وجود داشت، سپس با عصا بر سنگ ضربه‏ای وارد کرد و از سنگ دری باز شد و تمام قوم را در حالی که در آنجا جمع بودند مشاهده کردم، تعدادشان به حدّی زیاد بود که قابل شمارش نبودند، صورت هایشان سیاه و چشمانشان کبود بود و هرکدام از آنها با غل و زنجیر بسته شده و به گوشه‏ای انداخته شده بودند، و آنها صدا می‏زدند: یا محمّد! و ملائکۀ زبانیه بر صورت هایشان می‏زدند و می‏گفتند: دروغ می‏گویید، نه شما برای محمّد هستید و نه محمّد برای شما است، پس گفتم: جانم به فدایت یا بن رسول الله، این قوم کیستند؟ حضرت صادق علیه السلام فرمودند: جبت (اوّلی) و طاغوت (دوّمی) و رجس (سوّمی) و لعین بن اللعین (معاویه) است، حضرت صادق علیه السلام همۀ آنها، از اوّلی آنها تا آخرینشان را برای من با نام هایشان شمردند تا اینکه به اصحاب سقیفه رسیدند و تمام بنی ارزق و وزغ‏های آل اباسفیان و آل مروان را نام بردند و فرمودند: خداوند هر صبح و شام عذابشان را تجدید کند، سپس آن بزرگوار به صخره فرمودند: بر آنها تا روز وقت معلوم بسته شو».

بیان طاغوت بودن دشمنان در زیارت جامعه کبیره

حدیث دیگر، جامعه کبیره است که می‏فرماید: «بَرِئْتُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ مِنْ‏ أَعْدَائِكُمْ‏ وَمِنَ‏ الْجِبْتِ‏ وَالطَّاغُوتِ‏ وَالشَّيَاطِينِ‏ وَحِزْبِهِمُ‏ الظَّالِمِينَ‏ لَكُمْ الْجَاحِدِينَ لِحَقِّكُمْ وَالْمَارِقِينَ مِنْ وَلَايَتِكُمْ وَالْغَاصِبِينَ لِإِرْثِكُم^[25]؛ از دشمنان شما و از جبت و طاغوت و از شیاطین و از حزب ظالمین و آنها که حق شما را انکار کردند و از کسانی که از ولایت شما بیرون رفتند و از غاصبین ارث شما، به سوی خدای متعال بیزاری می‏جویم».

مارق از دین بودن منکران و مخالفان ولایت

رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم خوارج را مارقین نامیدند و فرمودند: «يَمْرُقُونَ مِنَ الدِّينِ كَمَا يَمْرُقُ‏ السَّهْمُ‏ مِنَ الرَّمْيَة^[26]؛ خوارج همانطوری که تیر از کمان به سرعت خارج می‏شود از دین خارج شدند».

و در دعای صلوات شعبانیه می‏خوانیم: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الْفُلْكِ الْجَارِيَةِ فِي اللُّجَجِ الْغَامِرَةِ يَأْمَنُ مَنْ رَكِبَهَا وَيَغْرَقُ مَنْ تَرَكَهَا، الْمُتَقَدِّمُ لَهُمْ مَارِقٌ وَالْمُتَأَخِّرُ عَنْهُمْ زَاهِقٌ وَاللَّازِمُ لَهُمْ لَاحِقٌ؛‏^[27] خدایا بر محمّد و آل محمّد درود فرست که ایشان کشتی روان در اعماق دریا هستند، هرکس بر آن کشتی درآید از غرق ایمن است و هرکس در نیاید به دریای هلاکت غرق خواهد شد و هرکس بر آنها تقدّم جوید از دین خارج شود و هرکس از آنان عقب ماند نابود گردد و هرکس همراه آنان باشد ملحق به آنها خواهد شد»، که مارق کسی است که از دین خارج می‏شود.

این احادیث گوهربار، احادیثی در معنای طاغوت بود، عرض کردیم این چهار کلمه‏ای که امیر المؤمنین علیه السلام در ابتدای دعای شریفشان فرموده‏اند، بسیار مهم و بزرگ است که در حقیقت؛ وصف ابتدا علیهم السلامی و اصلی آن ملاعین به حساب می‏آید.

کلمه چهارم اوّل دعا افک و معنای لغتی آن

آخرین کلمه از این چهار کلمه؛ کلمۀ اِفک است که فرمودند: «اللَّهُمَّ الْعَنْ صَنَمَيْ قُرَيْشٍ وَجِبْتَيْهَا وَطَاغُوتَيْهَا وَإِفْكَيْهَا»، افک از لحاظ لغوی به معنای چیزی است که چیزی را زیرو رو می‏کند و به معنای برگرداندن چیزی به راهی غیر از راه اصلیش است، یعنی برگردان هر چیزی از راه اصلی آن به راهی دیگر.

معنای دوّم اِفک، دروغ است که در آیۀ شریفه می‏فرماید: {قالُوا أَجِئْتَنا لِتَأْفِكَنا عَنْ آلِهَتِنا فَأْتِنا بِمَا تَعِدُنا إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقين}‏^[28]؛ «گفتند آیا تو آمدی تا ما را از اینکه خدای خود را پرستش کنیم، به سمت دیگری برگردانی؟» پس واضح است که اِفک به معنای برگردان چیزی به راه غیر خودش است.

خداوند متعال در آیۀ دیگری می‏فرماید: {وَيْلٌ لِكُلِّ أَفَّاكٍ أَثيم}‏^[29]؛ «وای بر هر دروغ گوی گناه کار»، اهل لغت گفته‏اند منظور از آیۀ شریفه این است؛ وای بر کسانی که حقایق را از جهت درست تغییر داده و تحریفشان می‏کنند.

در جای دیگری می‏فرماید: {وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَذَا إِلاَّ إِفْكٌ افْتَراهُ}^[30]؛ «و کسانی که کافر شدند گفتند؛ این جز دروغی که به خدا بسته شده است نیست».

پس اِفک از لحاظ لغوی دارای دو معنا است؛ دروغ و دروغ گویی و عوض کردن حقیقت و اصل معنای افک، تغییر دادن حقیقتی را از راه صحیح خودش به راه دیگری است.

پس معنای اِفک، عوض کردن حقایق است و مطابق با آیات قرآن است که می‏فرماید: {يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَواضِعِه}‏^[31]؛ «کلام را از مواضعش تحریف می‏کنند»، و در جای دیگر می‏فرماید: {وَمَنْ يُبَدِّلْ نِعْمَةَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَديدُ الْعِقاب}‏^[32]؛ «و كسى كه نعمت خدا را پس از آنكه به سراغش آمد تبديل كند (و در مسير خلاف بكار گيرد، گرفتار عذاب شديد الهى خواهد شد) كه خداوند شديد العقاب است».

افک تغییر حقایق به دروغ است

پس با این تفاسیر؛ حقیقت اِفک مساوی با عوض کردن حقایق است. و در نتیجه، چون حقایق توحیدی، رسالتی و ولایتی را با صداقت و درست حرکت کردن نمی‏توان تغییر داد (زیرا راستی و صداقت از حقایق الهی است که خدای متعال می‏فرماید: {يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقين}‏^[33]؛ «ای کسانی که ایمان آوردید تقوای خدا پیشه کنید و همراه راست گویان باشید». پس تغییر حقایق الهی مساوی با دروغ گویی است، تا کسی به دروغ حرکت نکند نمی‏تواند حقایق الهی را تغییر دهد.

تحریف حقایق توحیدی و نبوّت و ولایت و افک بودن

اوّلین حقیقت الهی: توحید خدای متعال است که دست خوش تحریف قرار گرفته، و دوّمین حقیقت الهی: رسالت رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم، و سوّمین آنها: ولایت امیر المؤمنین علیه السلام، و چهارمین آنها: شئونات توحیدی خداوند است^[34].

وقتی شخصی اصل توحید الهی را تغییر داد و شرک را جایگزین توحید کرد و رسالت رسول اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم را تغییر داد و به جای کمالات رسالت رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم، عیب و نقص قرار داد و ولایت امیر المؤمنین علیه السلام را از میان برداشت و ولایت دشمنان آن حضرت را جایگزین کرد؛ در نتیجه از یک طرف، شئونات توحیدی خدای منّان تحریف می‏شود و از طرف دیگر مقام رسالت تغییر می‏یابد و به راه نقص گراییده می‏شود و همچنین ولایت امیر المؤمنین علیه السلام از حقایق الهیۀ اصیلش منحرف می‏شود. وقتی این سه حقیقت اصیل تغییر کردند؛ همه چیز تغییر می‏کند و تمام شئونات دینی از اصالت و حقیقتش باز می‏ماند.

پس معنای اِفک؛ تغییر حقایق توحیدی، رسالتی و ولایتی و قرآنی و اسلامی است و به همین خاطر است که ائمّۀ اطهار علیهم السلام فرمودند: شما با دشمنان ما جز در قبله در هیچ چیزی مشترک نیستید. ^[35]

پس امیر المؤمنین علیه السلام، اوّلی و دوّمی را افک قریش نامیده‏اند و آنها کسانی هستند که تمام حقایق الهی را تغییر داده و تمام مردم را از حرکت به سوی توحید بازداشته و به سمت اسفل سافلین سوق داده‏اند.

الحمد لله ربّ العالمین وصلّی الله علی محمّد وآله الطاهرین

دریافت فایل (MP3) (PDF)

---

[1]. بصائر الدرجات ج1، ص414، ح5: عَنْ خَالِدِ بْنِ مَادٍّ الْقَلَانِسِيِّ، عَنْ رَجُلٍ، عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِيِّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم:‏ إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ الثَّقَلَ الْأَكْبَرَ وَالثَّقَلَ الْأَصْغَرَ إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَا تَضِلُّوا وَلَا تَبَدَّلُوا وَإِنِّي‏ سَأَلْتُ اللَّطِيفَ الْخَبِيرَ أَنْ لَا يَتَفَرَّقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ فَأُعْطِيتُ ذَلِكَ قَالُوا وَمَا الثَّقَلُ الْأَكْبَرُ وَمَا الثَّقَلُ الْأَصْغَرُ قَالَ الثَّقَلُ الْأَكْبَرُ كِتَابُ اللَّهِ سَبَبٌ طَرَفُهُ بِيَدِ اللَّهِ وَسَبَبٌ طَرَفُهُ بِأَيْدِيكُمْ وَالثَّقَلُ الْأَصْغَرُ عِتْرَتِي وَأَهْلُ بَيْتِي.

[2]. النساء: 51.

[3]. النساء: 52 و53.

[4]. بصائر الدرجات، ج1، ص34، ح3: عَنْ بُرَيْدٍ الْعِجْلِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام فِي قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَتَعَالَى... .

[5]. الكافي، ج8، ص159، ح156: عَنْ عَنْبَسَةَ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِيَّاكُمْ وَذِكْرَ عَلِيٍ‏ وَفَاطِمَةَ سلام الله علیها فَإِنَّ النَّاسَ لَيْسَ شَيْ‏ءٌ أَبْغَضَ إِلَيْهِمْ مِنْ ذِكْرِ عَلِيٍ‏ وَفَاطِمَةَ سلام الله علیها.

[6]. المزار للمشهدي، ص137: عَنْ بَشَّارٍ الْمُكَارِي، قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام بِالْكُوفَةِ وَقَدْ قُدِّمَ لَهُ طَبَقُ رُطَبٍ طَبَرْزَدٍ وَهُوَ يَأْكُلُ فَقَالَ لِي: يَا بَشَّارُ ادْنُ فَكُلْ، فَقُلْتُ: هَنَّاكَ اللَّهُ وَجَعَلَنِي فِدَاكَ قَدْ أَخَذَتْنِي الْغِيْرَةُ مِنْ شَيْ‏ءٍ رَأَيْتُهُ فِي طَرِيقِي‏ أَوْجَعَ‏ قَلْبِي‏ وَبَلَغَ مِنِّي، فَقَالَ لِي: بِحَقِّي لَمَّا دَنَوْتَ فَأَكَلْتَ، قَالَ: فَدَنَوْتُ فَأَكَلْتُ، فَقَالَ لِي: حَدِيثَكَ، قُلْتُ: رَأَيْتُ جِلْوَازاً يَضْرِبُ رَأْسَ امْرَأَةٍ وَيَسُوقُهَا إِلَى الْحَبْسِ وَهِيَ تُنَادِي بِأَعْلَى صَوْتِهَا: الْمُسْتَغَاثُ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ، وَلَا يُغِيثُهَا أَحَدٌ، قَالَ: وَلِمَ فَعَلَ بِهَا ذَاكَ، قَالَ: سَمِعْتُ النَّاسَ يَقُولُونَ: إِنَّهَا عَثَرَتْ فَقَالَتْ: لَعَنَ اللَّهُ ظَالِمِيكِ يَا فَاطِمَةُ، فَارْتَكَبَ مِنْهَا مَا ارْتَكَبَ. قَالَ: فَقَطَعَ الْأَكْلَ وَلَمْ يَزَلْ يَبْكِي حَتَّى ابْتَلَّ مِنْدِيلُهُ وَلِحْيَتُهُ وَصَدْرُهُ بِالدُّمُوعِ، ثُمَّ قَالَ: يَا بَشَّارُ قُمْ بِنَا إِلَى مَسْجِدِ السَّهْلَةِ فَنَدْعُوَ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ وَنَسْأَلَهُ خَلَاصَ هَذِهِ الْمَرْأَةِ، قَالَ: وَوَجَّهَ بَعْضَ الشِّيعَةِ إِلَى بَابِ السُّلْطَانِ وَتَقَدَّمَ إِلَيْهِ بِأَنْ لَا يَبْرَحَ إِلَى أَنْ يَأْتِيَهُ رَسُولُهُ فَإِنْ حَدَثَ بِالْمَرْأَةِ حَدَثٌ صَارَ إِلَيْنَا حَيْثُ كُنَّا. قَالَ: فَصِرْنَا إِلَى مَسْجِدِ السَّهْلَةِ وَصَلَّى كُلُّ وَاحِدٍ مِنَّا رَكْعَتَيْنِ، ثُمَّ رَفَعَ‏ الصَّادِقُ علیه السلام يَدَهُ إِلَى السَّمَاءِ وَقَالَ: أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ مُبْدِئُ الْخَلْقِ وَمُعِيدُهُمْ، وَأَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ خَالِقُ الْخَلْقِ وَرَازِقُهُمْ، وَأَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ الْقَابِضُ الْبَاسِطُ، وَأَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ مُدَبِّرُ الْأُمُورِ وَبَاعِثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ، أَنْتَ وَارِثُ الْأَرْضِ وَمَنْ عَلَيْهَا، أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الْمَخْزُونِ الْمَكْنُونِ الْحَيِّ الْقَيُّومِ. وَأَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ عَالِمُ السِّرِّ وَأَخْفَى، أَسْأَلُكَ بِاسْمِكَ الَّذِي إِذَا دُعِيتَ بِهِ أَجَبْتَ، وَإِذَا سُئِلْتَ بِهِ أَعْطَيْتَ، وَأَسْأَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَيْتِهِ وَبِحَقِّهِمُ الَّذِي أَوْجَبْتَهُ عَلَى نَفْسِكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تَقْضِيَ لِي حَاجَتِي السَّاعَةَ السَّاعَةَ. يَا سَامِعَ الدُّعَاءِ، يَا سَيِّدَاهْ يَا مَوْلَاهْ يَا غِيَاثَاهْ، أَسْأَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ سَمَّيْتَ بِهِ نَفْسَكَ، أَوِ اسْتَأْثَرْتَ بِهِ فِي عِلْمِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَنْ تُعَجِّلَ خَلَاصَ هَذِهِ الْمَرْأَةِ، يَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَالْأَبْصَارِ، يَا سَمِيعَ الدُّعَاءِ. قَالَ: ثُمَّ خَرَّ سَاجِداً لَا أَسْمَعُ مِنْهُ إِلَّا النَّفَسَ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ فَقَالَ: قُمْ فَقَدْ أُطْلِقَتِ المَرْأَةُ، قَالَ: فَخَرَجْنَا جَمِيعاً فَبَيْنَمَا نَحْنُ فِي بَعْضِ الطَّرِيقِ إِذْ لَحِقَ بِنَا الرَّجُلُ الَّذِي وَجَّهْنَاهُ إِلَى بَابِ السُّلْطَانِ فَقَالَ لَهُ: مَا الْخَبَرُ، قَالَ: قَدْ أُطْلِقَ عَنْهَا، قَالَ: كَيْفَ كَانَ إِخْرَاجُهَا، قَالَ: لَا أَدْرِي وَلَكِنَّنِي كُنْتُ وَاقِفاً عَلَى بَابِ السُّلْطَانِ إِذْ خَرَجَ حَاجِبٌ فَدَعَاهَا وَقَالَ لَهَا: مَا الَّذِي تَكَلَّمْتِ بِهِ، قَالَتْ: عَثَرْتُ، فَقُلْتُ: لَعَنَ اللَّهُ ظَالِمِيكِ يَا فَاطِمَةُ فَفَعَلَ بِي مَا فَعَلَ. قَالَ: فَأَخْرَجَ مِائَتَيْ دِرْهَمٍ وَقَالَ: خُذِي هَذِهِ وَاجْعَلِي الْأَمِيرَ فِي حِلٍّ، فَأَبَتْ أَنْ تَأْخُذَهَا، فَلَمَّا رَأَى ذَلِكَ مِنْهَا دَخَلَ وَأَعْلَمْ صَاحِبَهُ بِذَلِكَ ثُمَّ خَرَجَ فَقَالَ: انْصَرِفِي إِلَى بَيْتِكِ، فَذَهَبَتْ إِلَى مَنْزِلِهَا، فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: أَبَتْ أَنْ تَأْخُذَ الْمِائَتَيْ دِرْهَمٍ، قَالَ: نَعَمْ وَهِيَ وَاللَّهِ مُحْتَاجَةٌ إِلَيْهَا، قَالَ: فَأَخْرَجَ مِنْ جَيْبِهِ صُرَّةً فِيهَا سَبْعَةُ دَنَانِيرَ وَقَالَ: اذْهَبْ أَنْتَ بِهَذِهِ إِلَى مَنْزِلِهَا فَاقْرَأْهَا مِنِّي السَّلَامَ وَادْفَعْ إِلَيْهَا هَذِهِ الدَّنَانِيرَ. قَالَ: فَذَهَبْنَا جَمِيعاً فَأَقْرَأْنَاهَا مِنْهُ السَّلَامَ، فَقَالَتْ: بِاللَّهِ أَقْرَأَنِي جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ السَّلَامَ، فَقُلْتُ لَهَا: رَحِمَكِ اللَّهُ وَاللَّهِ إِنَّ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ أَقْرَأَكِ السَّلَامَ، فَشَهِقَتْ وَوَقَعَتْ مَغْشِيَّةً عَلَيْهَا، قَالَ: فَصَبَرْنَا حَتَّى أَفَاقَتْ وَقَالَتْ: أَعِدْهَا عَلَيَّ، فَأَعَدْنَا عَلَيْهَا حَتَّى فَعَلَتْ ذَلِكَ ثَلَاثاً، ثُمَّ قُلْنَا لَهَا: خُذِي هَذَا مَا أَرْسَلَ بِهِ إِلَيْكِ وَأَبْشِرِي بِذَلِكِ، فَأَخَذَتْهُ مِنَّا وَقَالَتْ: سَلُوهُ أَنْ يَسْتَوْهِبَ أَمَتَهُ مِنَ اللَّهِ فَمَا أَعْرِفُ أَحَداً أَتَوَسَّلُ بِهِ إِلَى اللَّهِ أَكْثَرَ مِنْهُ وَمِنْ آبَائِهِ وَأَجْدَادِهِ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ. قَالَ: فَرَجَعْنَا إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَجَعَلْنَا نُحَدِّثُهُ بِمَا كَانَ مِنْهَا، فَجَعَلَ يَبْكِي وَيَدْعُو لَهَا، ثُمَّ قُلْتُ: لَيْتَ شِعْرِي مَتَى أَرَى فَرَجَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ، قَالَ: يَا بَشَّارُ إِذَا تُوُفِّيَ وَلِيُّ اللَّهِ وَهُوَ الرَّابِعُ مِنْ وُلْدِي فِي أَشَدِّ الْبِقَاعِ بَيْنَ شِرَارِ الْعِبَادِ فَعِنْدَ ذَلِكَ يَصِلُ إِلَى وُلْدِ بَنِي فُلَانٍ مُصِيبَةٌ سَوْدَاءُ مُظْلِمَةٌ، فَإِذَا رَأَيْتَ ذَلِكَ الْتَقَتْ‏ حَلَقُ الْبِطَانِ‏، وَلَا مَرَدَّ لِأَمْرِ اللَّهِ‏.

[7]. البقرة: 256.

[8]. تفسير القمي، ج‏1، ص84: عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ خَالِدٍ أَنَّهُ قَرَأَ أَبُو الْحَسَنِ الرِّضَا علیه السلام: [الم‏] اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلا نَوْمٌ لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَما فِي الْأَرْضِ‏ وَمَا بَيْنَهُمَا وَمَا تَحْتَ الثَّرَى عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ‏ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَما خَلْفَهُمْ.‏ قَالَ «ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ‏» فَأُمُورُ الْأَنْبِيَاءِ وَمَا كَانَ «وَ ما خَلْفَهُمْ‏» أَيْ مَا لَمْ يَكُنْ بَعْدُ، قوله «إِلَّا بِما شاءَ» أَيْ بِمَا يُوحِي إِلَيْهِمْ‏ وَلا يَؤُدُهُ حِفْظُهُما أَيْ لَا يَثْقُلُ عَلَيْهِ حِفْظُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَقَوْلُهُ‏ لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ‏ أَيْ لَا يُكْرَهُ أَحَدٌ عَلَى دِينِهِ إِلَّا بَعْدَ أَنْ‏ قَدْ تَبَيَّنَ‏ لَهُ‏ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ‏ وَهُمُ الَّذِينَ‏ غَصَبُوا آلَ مُحَمَّدٍ حَقَّهُمْ‏ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى‏ يَعْنِي الْوَلَايَةَ لَا انْفِصامَ لَها أَيْ حَبْلٌ لَا انْقِطَاعَ لَهُ يَعْنِي أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْأَئِمَّةَ بَعْدَهُ‏ اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا وَهُمُ الَّذِينَ اتَّبَعُوا آلَ مُحَمَّدٍ علیهم السلام‏ يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِياؤُهُمُ الطَّاغُوتُ‏ هُمُ الظَّالِمُونَ آلَ مُحَمَّدٍ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوا مَنْ غَصَبَهُمْ‏ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُماتِ أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ‏ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ كَذَا نَزَلَتْ.

[9]. مناقب آل ابیطالب، ج3، ص81: الْبَاقِرُ علیه السلام‏ فِي قَوْلِهِ‏ وَالَّذِينَ كَفَرُوا بِوَلَايَةِ عَلِيِ‏ بْنِ أَبِي طَالِبٍ‏ أَوْلِياؤُهُمُ الطَّاغُوتُ‏ نَزَلَتْ فِي أَعْدَائِهِ وَمَنْ تَبِعَهُمْ أَخْرَجُوا النَّاسَ مِنَ النُّورِ وَالنُّورُ وَلَايَةُ عَلِيٍّ علیه السلام فَصَارُوا إِلَى الظُّلْمَةِ وَلَايَةِ أَعْدَائِهِ وَقَدْ نَزَلَ فِيهِمْ‏ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ‏ وَقَوْلُهُ تَعَالَى‏ يُرِيدُونَ أَنْ يُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَيَأْبَى اللَّهُ إِلَّا أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكافِرُون‏.

[10]. الأعراف: 157 (الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آَمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ).

[11]. الزمر: 17 (وَالَّذِينَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَنْ يَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوا إِلَى اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرَى فَبَشِّرْ عِبَادِ).

[12]. الكافي، ج1، ص429، ح83: عَنْ أَبِي عُبَيْدَةَ الْحَذَّاءِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ علیه السلام عَنِ الِاسْتِطَاعَةِ وَقَوْلِ النَّاسِ فَقَالَ وَتَلَا هَذِهِ الْآيَةَ وَلا يَزالُونَ مُخْتَلِفِينَ‏ إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ‏ وَلِذلِكَ خَلَقَهُمْ‏ يَا أَبَا عُبَيْدَةَ النَّاسُ مُخْتَلِفُونَ‏ فِي‏ إِصَابَةِ الْقَوْلِ وَكُلُّهُمْ هَالِكٌ قَالَ قُلْتُ قَوْلُهُ‏ إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ‏ قَالَ هُمْ شِيعَتُنَا وَلِرَحْمَتِهِ خَلَقَهُمْ وَهُوَ قَوْلُهُ‏ وَلِذلِكَ خَلَقَهُمْ‏ يَقُولُ لِطَاعَةِ الْإِمَامِ الرَّحْمَةُ الَّتِي يَقُولُ: وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْ‏ءٍ يَقُولُ عِلْمُ الْإِمَامِ وَوَسِعَ عِلْمُهُ الَّذِي هُوَ مِنْ عِلْمِهِ كُلَّ شَيْ‏ءٍ هُمْ شِيعَتُنَا ثُمَّ قَالَ‏ فَسَأَكْتُبُها لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ‏ يَعْنِي وَلَايَةَ غَيْرِ الْإِمَامِ وَطَاعَتَهُ ثُمَّ قَالَ‏ يَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ‏ فِي التَّوْراةِ وَالْإِنْجِيلِ‏ يَعْنِي النَّبِيَّ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَالْوَصِيَّ وَالْقَائِمَ‏ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ‏ إِذَا قَامَ‏ وَيَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَالْمُنْكَرُ مَنْ أَنْكَرَ فَضْلَ الْإِمَامِ وَجَحَدَهُ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّباتِ‏ أَخْذَ الْعِلْمِ مِنْ أَهْلِهِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبائِثَ‏ وَالْخَبَائِثُ قَوْلُ مَنْ خَالَفَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ‏ وَهِيَ الذُّنُوبُ الَّتِي كَانُوا فِيهَا قَبْلَ مَعْرِفَتِهِمْ فَضْلَ الْإِمَامِ وَالْأَغْلالَ الَّتِي كانَتْ عَلَيْهِمْ‏ وَالْأَغْلَالُ مَا كَانُوا يَقُولُونَ مِمَّا لَمْ يَكُونُوا أُمِرُوا بِهِ مِنْ تَرْكِ فَضْلِ الْإِمَامِ فَلَمَّا عَرَفُوا فَضْلَ الْإِمَامِ وَضَعَ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْإِصْرُ الذَّنْبُ وَهِيَ الْآصَارُ ثُمَّ نَسَبَهُمْ فَقَالَ‏ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ‏ يَعْنِي بِالْإِمَامِ‏ وَعَزَّرُوهُ‏ وَنَصَرُوهُ‏ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ‏ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ‏ يَعْنِي الَّذِينَ اجْتَنَبُوا الْجِبْتَ وَالطَّاغُوتَ أَنْ يَعْبُدُوها وَالْجِبْتُ وَالطَّاغُوتُ فُلَانٌ وَفُلَانٌ وَفُلَانٌ وَالْعِبَادَةُ طَاعَةُ النَّاسِ لَهُمْ ثُمَّ قَالَ‏ أَنِيبُوا إِلى‏ رَبِّكُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ‏ ثُمَّ جَزَاهُمْ فَقَالَ‏ لَهُمُ الْبُشْرى‏ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَفِي الْآخِرَةِ وَالْإِمَامُ يُبَشِّرُهُمْ بِقِيَامِ الْقَائِمِ وَبِظُهُورِهِ وَبِقَتْلِ أَعْدَائِهِمْ وَبِالنَّجَاةِ فِي الْآخِرَةِ وَالْوُرُودِ عَلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الصَّادِقِينَ عَلَى الْحَوْضِ.

[13]. من لا يحضره الفقيه، ج‏2، ص589: وَتَقُولُ عِنْدَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام‏ أَيْضاً: الْحَمْدُ لِلَّه‏... وَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَكَ وَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ خَالَفَكَ وَلَعَنَ اللَّهُ مَنِ افْتَرَى عَلَيْكَ وَظَلَمَكَ وَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ غَصَبَكَ وَمَنْ بَلَغَهُ ذَلِكَ فَرَضِيَ بِهِ أَنَا إِلَى اللَّهِ مِنْهُمْ بَرِي‏ءٌ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً خَالَفَتْكَ وَأُمَّةً جَحَدَتْكَ وَجَحَدَتْ وَلَايَتَكَ وَأُمَّةً تَظَاهَرَتْ عَلَيْكَ وَأُمَّةً قَتَلَتْكَ وَأُمَّةً حَادَتْ عَنْكَ وَخَذَلَتْكَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ النَّارَ مَثْوَاهُمْ‏ وَبِئْسَ الْوِرْدُ الْمَوْرُودُ وَبِئْسَ وِرْدُ الْوَارِدِينَ وَبِئْسَ الدَّرْكُ الْمُدْرَكُ اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَنْبِيَائِكَ وَقَتَلَةَ أَوْصِيَاءِ أَنْبِيَائِكَ بِجَمِيعِ لَعَنَاتِكَ وَأَصْلِهِمْ حَرَّ نَارِكَ اللَّهُمَّ الْعَنِ الْجَوَابِيتَ‏ وَالطَّوَاغِيتَ‏ وَالْفَرَاعِنَةَ وَاللَّاتَ وَالْعُزَّى وَالْجِبْتَ وَكُلَّ نِدٍّ يُدْعَى مِنْ دُونِ اللَّهِ وَكُلَّ مُفْتَرٍ اللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ وَأَشْيَاعَهُمْ وَأَتْبَاعَهُمْ وَأَوْلِيَاءَهُمْ وَأَعْوَانَهُمْ وَمُحِبِّيهِمْ لَعْناً كَثِيراً اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ثَلَاثاً اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ الْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ ثَلَاثاً اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ الْأَئِمَّةِ ثَلَاثاً اللَّهُمَّ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً لَا تُعَذِّبُهُ‏ أَحَداً مِنَ الْعالَمِينَ‏ وَضَاعِفْ عَلَيْهِمْ عَذَابَكَ كَمَا شَاقُّوا وُلَاةَ أَمْرِكَ وَأَعِدَّ لَهُمْ عَذَاباً لَمْ تُحِلَّهُ بِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِك‏، الخبر. (كامل الزيارات، ص43. تهذيب الأحكام، ج‏6، ص27. مصباح المتهجّد، ج‏2، ص743).

[14]. المعجم الأوسط (الطبراني)، ج5، ص26، ح4578: عَنْ مَالِكِ بْنِ أَوْسِ بْنِ الْحَدَثَانِ قَالَ: أَتَى الْعَبَّاسُ وَعَلِيٌّ أَبَا بَكْرٍ لَمَّا اسْتُخْلِفَ، يَطْلُبَانِ مِيرَاثَهُمَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَجَاءَ عَلِيٌّ يَطْلُبُ نَصِيبَ فَاطِمَةَ، وَجَاءَ الْعَبَّاسُ يَطْلُبُ نَصِيبَهُ مِمَّا كَانَ فِي يَدِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ: لَا أَرَى ذَلِكَ، إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَقُولُ: «إِنَّا مَعْشَرُ الْأَنْبِيَاءِ لَا نُورَثُ، مَا تَرَكْنَا فَهُوَ صَدَقَةٌ» ، فَقَامَ قَوْمٌ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَشَهِدُوا بِذَلِكَ قَالُوا: فَدَعْنَا حَتَّى يَكُونَ فِي أَيْدِينَا عَلَى مَا كَانَتْ فِي يَدِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: لَا أَرَى ذَلِكَ، أَنَا الْوَالِي مِنْ بَعْدِهِ، وَأَنَا أَحَقُّ بِذَلِكَ مِنْكُمَا، أَضَعُهَا فِي مَوَاضِعِهَا الَّتِي كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَضَعُهَا فِيهِ، فَأَبَى أَنْ يَدْفَعَ إِلَيْهِمَا شَيْئًا، فَلَمَّا وَلِي عُمَرُ أَتَيَاهُ قَالَ: كَأَنِّي لَعِنْدَ عُمَرَ وَقَدْ أَتَاهُ مَالٌ، فَقَالَ: خُذْ هَذَا الْمَالَ، فَاقْسِمْهُ فِي قَوْمِكَ إِذْ جَاءَهُ الْإِذْنُ، فَقَالَ: بِالْبَابِ أُنَاسٌ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ: ائْذَنْ لَهُمْ، فَدَخَلُوا فَجَلَسُوا قَالَ: ثُمَّ أَتَاهُ، فَقَالَ: عَلِيٌّ وَالْعَبَّاسُ بِالْبَابِ، فَقَالَ: ائْذَنْ لَهُمْ فَدَخَلَا، فَقَالَ عُمَرُ: مَا جَاءَ بِكُمَا؟ مَا قَدْ طَلَبْتُمَاهُ مِنْ أَبِي بَكْرٍ فَلَمْ يَدْفَعْهُ إِلَيْكُمَا؟ قَالَ: فَتَرَدَّدَا عَلَيْهِ فِيهَا فَقَالَ: أَدْفَعُهَا إِلَيْكُمَا عَلَى أَنِّي آخُذُ عَلَيْكُمَا عَهْدًا وَمِيثَاقًا، أَنْ تَعْمَلَا فِيهِ مَا كَانَ يَعْمَلُ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَخُذَاهَا، فَأَعْطَاهُمَا فَقَبَضَاهَا، ثُمَّ مَكَثَا مَا شَاءَ اللَّهُ، ثُمَّ إِنَّهُمَا اخْتَصَمَا فِيمَا بَيْنَهُمَا إِلَى عُمَرَ، وَعِنْدَهُ نَاسٌ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَاخْتَصَمَا بَيْنَ يَدَيْهِ، فَقَالَا مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ يَقُولَا، فَقَالَ بَعْضُ أَصْحَابِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ: اقْضِ بَيْنَهُمَا وَأَرِحْ كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مِنْ صَاحِبِهِ، فَقَالَ عُمَرُ: وَاللَّهِ لَا أَقْضِي فِيهَا أَبَدًا إِلَّا قَضَاءً قَضَيْتُهُ، فَإِنْ عَجَزْتُمَا عَنْهَا، فَرُدَّاهَا إِلَيَّ، كَمَا دَفَعْتُهَا إِلَيْكُمَا، فَقَامَا مِنْ عِنْدَهُ.

[15]. النمل: 16 (وَوَرِثَ سُلَيْمَانُ دَاوُودَ وَقَالَ يَا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنَا مَنْطِقَ الطَّيْرِ وَأُوتِينَا مِنْ كُلِّ شَيْءٍ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ).

[16]. مریم: 5 و6 (وَإِنِّي خِفْتُ الْمَوَالِيَ مِنْ وَرَائِي وَكَانَتِ امْرَأَتِي عَاقِرًا فَهَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا * يَرِثُنِي وَيَرِثُ مِنْ آَلِ يَعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيًّا).

[17]. الأنفال: 75 (وَالَّذِينَ آَمَنُوا مِنْ بَعْدُ وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا مَعَكُمْ فَأُولَئِكَ مِنْكُمْ وَأُولُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَى بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ).

الأحزاب: 6 (النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ وَأُولُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَى بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلَى أَوْلِيَائِكُمْ مَعْرُوفًا كَانَ ذَلِكَ فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا).

[18]. النساء: 11 (يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِي أَوْلَادِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ فَإِنْ كُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ وَإِنْ كَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَلِأَبَوَيْهِ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِنْ كَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلَدٌ وَوَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ الثُّلُثُ فَإِنْ كَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلِأُمِّهِ السُّدُسُ مِنْ بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِي بِهَا أَوْ دَيْنٍ آَبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ لَا تَدْرُونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعًا فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا).

[19]. البقرة: 180 (كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَكَ خَيْرًا الْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقِينَ).

[20]. الأنعام: 67 (لِكُلِّ نَبَإٍ مُسْتَقَرٌّ وَسَوْفَ تَعْلَمُونَ).

[21]. هود: 39.

[22]. الاحتجاج، ج1، ص102.

[23]. كتاب سليم بن قيس، ج2، ص589:... فَلَمَّا تَخَوَّفَ أَبُو بَكْرٍ أَنْ يَنْصُرَهُ النَّاسُ وَأَنْ يَمْنَعُوهُ‏ بَادَرَهُمْ‏ فَقَالَ لَهُ‏ كُلُّ مَا قُلْتَ حَقٌّ قَدْ سَمِعْنَاهُ بِآذَانِنَا وَعَرَفْنَاهُ‏ وَوَعَتْهُ قُلُوبُنَا وَلَكِنْ قَدْ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم يَقُولُ بَعْدَ هَذَا إِنَّا أَهْلُ بَيْتٍ اصْطَفَانَا اللَّهُ وَأَكْرَمَنَا وَاخْتَارَ لَنَا الْآخِرَةَ عَلَى الدُّنْيَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمْ يَكُنْ لِيَجْمَعَ لَنَا أَهْلَ الْبَيْتِ النُّبُوَّةَ وَالْخِلَافَةَ فَقَالَ عَلِيٌّ علیه السلام هَلْ أَحَدٌ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم شَهِدَ هَذَا مَعَكَ فَقَالَ عُمَرُ صَدَقَ خَلِيفَةُ رَسُولِ اللَّهِ قَدْ سَمِعْتُهُ مِنْهُ كَمَا قَالَ وَقَالَ أَبُو عُبَيْدَةَ وَسَالِمٌ مَوْلَى أَبِي حُذَيْفَةَ وَمُعَاذُ بْنُ جَبَلٍ صَدَقَ‏ قَدْ سَمِعْنَا ذَلِكَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فَقَالَ لَهُمْ عَلِيٌّ علیه السلام لَقَدْ وَفَيْتُمْ بِصَحِيفَتِكُمُ الْمَلْعُونَةِ الَّتِي تَعَاقَدْتُمْ‏ عَلَيْهَا فِي الْكَعْبَةِ إِنْ قَتَلَ اللَّهُ مُحَمَّداً أَوْ مَاتَ لَتَزْوُنَ‏ هَذَا الْأَمْرَ عَنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ‏ فَقَالَ أَبُو بَكْرٍ فَمَا عِلْمُكَ بِذَلِكَ مَا أَطْلَعْنَاكَ عَلَيْهَا فَقَالَ علیه السلام أَنْتَ يَا زُبَيْرُ وَأَنْتَ يَا سَلْمَانُ وَأَنْتَ يَا أَبَا ذَرٍّ وَأَنْتَ يَا مِقْدَادُ أَسْأَلُكُمْ بِاللَّهِ وَبِالْإِسْلَامِ أَمَا سَمِعْتُمْ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم يَقُولُ ذَلِكَ وَأَنْتُمْ تَسْمَعُونَ إِنَّ فُلَاناً وَفُلَاناً حَتَّى عَدَّ هَؤُلَاءِ الْخَمْسَةَ قَدْ كَتَبُوا بَيْنَهُمْ كِتَاباً وَتَعَاهَدُوا فِيهِ وَتَعَاقَدُوا أَيْمَاناً عَلَى مَا صَنَعُوا إِنْ قُتِلْتُ أَوْ مِتُ‏ فَقَالُوا اللَّهُمَّ نَعَمْ قَدْ سَمِعْنَا رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم يَقُولُ ذَلِكَ لَكَ إِنَّهُمْ قَدْ تَعَاهَدُوا وَتَعَاقَدُوا عَلَى مَا صَنَعُوا وَكَتَبُوا بَيْنَهُمْ كِتَاباً إِنْ قُتِلْتُ أَوْ مِتُّ أَنْ يَتَظَاهَرُوا عَلَيْكَ وَأَنْ يَزْوُوا عَنْكَ هَذَا يَا عَلِي‏، الخبر.

شرح نهج البلاغة (لابن أبي الحديد)، ج12، ص9: وَقَالَ لاِبْنِ عَبَّاسٍ يَا عَبْدَ اللَّهِ أَنْتُمْ أَهْلُ رَسُولِ اللَّهِ وَآلَهُ وبَنُو عَمِّه فَمَا تَقُولُ مَنْعَ قَوْمِكُمْ مِنْكُمْ قَالَ لا أَدْرِي عِلَّتَهَا وَاللَّهِ مَا أَضْمَرْنَا لَهُم الا خَيْراً قال اللّهُمَّ غَفْراً إنَّ قَومَكُم كَرِهُوا أن يَجْتَمِعَ لَكُمُ النُّبُوَّةُ والْخِلافَةُ فَتَذْهَبُوا فِي السَّمَاءِ شَمْخاً وَبَذَخاً وَلَعَلَّكُم تَقُولُونَ إِنَّ أبا بَكرٍ أَوَّلُ مِنْ آخِرِكُمْ امَّا اِنَّهَ لَم يَقصِدْ ذلِكَ وَلكِن حَضَرَ أَمرٌ لَم يَكُنْ بِحَضْرَتِهِ أَحْزَمُ مِمَّا فَعَلَ وَلَولا رَأْيٌ أَبَى بَكْرٍ فِيَّ لَجَعَلَ لَكُمْ مِنَ الامْرِ نَصِيباً ولَوْ فَعَلَ مَا هُنَاكُم مَعَ قَوْمِكُمْ أَنَّهُمْ يَنْظُرون إليكُم نَظَرَ الثَّورِ إلى جَازِرِه.

شرح نهج البلاغة (لابن أبي الحديد)، ج12، ص52: وروى عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عُمَرَ قَالَ كُنْتُ عِندَ أبي يَوْماً وعِنْدَهُ نَفَرٌ مِنَ اَلنَّاسِ فَجَرَى ذِكْرُ اَلشِّعْرِ فَقَالَ مَنْ أَشْعَرُ اَلْعَرَبِ فقالوا فلانٌ وَفُلاَنٌ فَطَلَعَ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ عَبَّاسٍ فَسَلَّمَ وَجَلَسَ فَقَالَ عُمَرُ قَدْ جَاءَكُمُ اَلْخَبِيرُ مَنْ أَشْعَرُ اَلنَّاسِ يَا عَبْدَ اَللَّهِ قَالَ زهيرٌ اِبْنُ أَبِي سَلْمَى قَالَ فَأَنْشِدْنِي مِمَّا تَسْتَجِيدُهُ لهُ فقال يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ إِنَّهُ مَدَحَ قَوْماً مِنْ غَطَفَانَ يُقَالُ لَهُم بَنُو سِنَانٍ فَقَالَ لَوْ كانَ يَقْعُدُ فَوْقَ اَلشَّمسِ مِن كرمِ * قَوْمٍ بِأَوَّلِهِمْ أَوْ مَجْدِهِمْ قَعَدُوا. قَوْمٌ أَبُوهُمْ سِنَانٌ حِينَ تَنْسُبُهُمْ * طَابُوا وَطَّابَ مِنَ الأَوْلادِ مَا وَلَدُوا. إِنْسٌ إِذَا أَمِنُوا جِنٌ إِذَا فَزِعُوا * مُرْزَؤُونَ بِهَا لَيْلٌ إِذَا جَهَدُوا. مُحَسَّدُونَ عَلَى مَا كَانَ مِنْ نِعَمٍ * لاَ بِنَزْعِ اَللَّهِ مِنْهُمْ مَالَهُ حَسِدُوا.

فَقَالَ عُمَرُ واللَّهِ لَقَدْ أحْسَنَ وَمَا أَرَى هَذَا اَلْمَدْحَ يَصْلُحُ إِلاَّ لِهَذَا اَلْبَيْتِ مِنْ هَاشِمٍ لِقَرَابَتِهِمْ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ فَقَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ وَفَّقَكَ اَللَّهُ يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ فَلَمْ تَزَلْ مُوَفَّقاً فَقَالَ يَا بْنَ عَبَّاسٍ أَتَدْرِي مَا مَنَعَ اَلنَّاسَ مِنْكُمْ قَالَ لاَ يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ قَالَ لَكِنِّي أُدْرِى قَالَ مَا هُوَ يَا أَميرَ اَلْمُؤْمِنِينَ قَالَ كَرِهَتْ قُرَيشٌ أن تَجْتَمِعَ لَكُمُ النُّبُوَّةُ والْخِلافَةُ فَيَجْخِفُوا جَخْفاً فَنَظَرَتْ قُرَيْشٌ لِنَفسِها فَاخْتَارَتْ ووَفَّقَتْ فَأصَابَتْ فَقَالَ ابنُ عَبَّاسٍ أيميط أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ عَنَى غَضَبَهُ فَيَسْمَع! قَالَ قُلْ مَا تَشَاءُ قَالَ أَمَّا قَوْلُ أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ إِنَّ قُرَيْشاً كَرِهَتْ فَإِنَّ اَللَّهَ تَعَالَى قَالَ لِقَوْمٍ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَرِهُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ فَأَحْبَطَ أَعْمَالَهُمْ وأَمَّا قَولُكَ إِنَّا كُنَّا نَجْخَفُ فَلَوْ جَخَفْنَا بِالْخِلافَةِ جَخَفْنَا بِالقَرَابَةِ وَلَكِنَّا قَوْمٌ أخْلاقُنا مُشْتَقَّةٌ مِنْ خُلُقِ رَسُولِ اَللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم اَلَّذِي قَالَ اللَّهُ تَعَالَى وإِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ وقالَ لَهُ واخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ المُؤْمِنِينَ وأَمَّا قَوْلُك فَإِنَّ قُرَيْشاً اِخْتَارَتْ فَإِنَّ اللَّهَ تَعالى يَقولُ ورَبُّكَ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ ويَخْتَارُ مَا كانَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ وقَدْ عَلِمْتُ يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ أَنَّ اَللَّهَ اِخْتَارَ مِنْ خَلْقِهِ لِذَلِكَ مَنِ اِخْتَارَ فَلَوْ نَظَرَتْ قُرَيْشٌ مِنْ حَيْثُ نَظَرَ اَللَّهُ لَهَا لَوَفَّقت وَأَصابَتْ قُرَيْش.

فَقَالَ عُمَرُ عَلَى رِسْلِكَ يَا بْنَ عَبَّاسٍ أَبَتْ قُلُوبُكُمْ يَا بَنِي هَاشِمٍ إِلاَّ غِشّاً فِي أَمْرِ قُرَيْشٍ لاَ يَزُولُ وَحِقْداً عَلَيْهَا لاَ يَحُولُ فَقَالَ اِبْنُ عَبَّاسٍ مَهْلاً يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ لاَ تَنْسُبْ هَاشِماً إِلَى اَلْغِشِّ فَإِنَّ قُلُوبَهُمْ مِن قَلبِ رَسُولِ اللَّهِ الَّذي طَهَّرَهُ اللَّهُ وَزَكَّاهُ وَهُم أهْلُ الْبَيْتِ الَّذِينَ قَالَ اَللَّهُ تَعَالَى لَهُمْ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أهلَ البَيْتِ وَيُطَهِّرَكُم تَطهيراً وأمَّا قَوْلُكَ حِقْداً فَكَيفَ لاَ يَحْقِدُ مَنْ غُصِبَ شَيْئَهُ وَيَرَاهُ فِي يَدِ غَيْرِهِ! فَقَالَ عُمَرُ أَمَّا أَنْتَ يَا بْنَ عَبَّاسٍ فَقَدْ بَلَغَنِي عَنْكَ كَلامٌ أَكرَهُ أنْ أُخْبِرَكَ بِهِ فَتَزولَ مَنْزِلَتُك عِنْدِي قالَ ومَا هُوَ يَا أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ أَخْبِرْنِي بِهِ فَانْ يَكُ بَاطِلاً فَمِثْلِي أَمَاطَ البَاطِلَ عَن نَفْسِهِ وإِنْ يَكُ حَقّاً فَإِنَّ مَنْزِلَتِي عِنْدَكَ لاَ تَزُولُ بِهِ قَالَ بَلَغَنِي إنَّك لا تَزَالُ تَقُولُ أُخَذَ هَذَا اَلاَمْرَ مِنْكَ حَسَداً وَظُلْماً قالَ أَمَّا قَوْلُكَ يا أَميرَ الْمُؤْمِنِينَ حَسَداً فَقَدْ حَسَدَ إِبْلِيسُ آدَمَ فَأَخْرَجَهُ مِنَ الْجَنَّةِ فَنَحْنُ بَنُو آدَمَ الْمَحْسُودُ.

وَأمَّا قَولُكَ ظُلماً فَأميرُ المُؤمِنينَ يَعْلَمُ صَاحِبَ الْحَقِّ مَن هُو ثُمَّ قالَ يا أَميرَ المُؤمِنينَ ألَم تَحْتَج الْعَرَبُ عَلَى اَلْعَجَمِ بِحَقِّ رَسُولِ اَللَّهِ واحتجت قُرَيْشٌ عَلَى سَائِرِ اَلْعَرَبِ بِحَقِّ رَسُولِ اَللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَنَحْنُ أَحَقُّ بِرَسُولِ اَللَّهِ مِنْ سَائِرِ قُرَيْشٍ فَقَالَ لَهُ عُمَرُ قُمِ الان فَارْجِعْ إِلَى مَنْزِلِكَ فقام فلما ولى هَتَفَ بِهِ عُمَرُ أَيُّهَا اَلْمُنْصَرِفُ إِنِّي عَلَى مَا كَانَ مِنْكَ لرَاعٍ حَقَّك! فَالْتَفَتَ ابْنُ عَبَّاسٍ فَقَالَ إِنَّ لِي عَلَيكَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَعَلَى كُلِّ الْمُسْلِمِينَ حَقّاً بِرَسُولِ اَللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فَمَن حَفِظَ فَحَقَّ نَفسِهِ حَفِظَ ومَنْ أَضَاعَهُ فَحَقَّ نَفْسِهِ أَضَاعَ ثُمَّ مَضَى فَقَالَ عُمَرُ لِجُلَسَائِهِ وَاهاً لاِبْنِ عَبَّاسٍ مَا رَأَيْتُهُ لاَحَى أَحَداً قَطُّ إِلاَّ خَصَمَهُ!.

[24]. اثبات الوصیة ص 195

[25]. من لا يحضره الفقيه، ج‏2، ص614.

[26]. الخصال، ج2، ص574، ح1: عَنْ مَكْحُولٍ قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ علیه السلام‏ لَقَدْ عَلِمَ الْمُسْتَحْفَظُونَ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم أَنَّهُ لَيْسَ فِيهِمْ رَجُلٌ لَهُ مَنْقَبَةٌ إِلَّا وَقَدْ شَرِكْتُهُ فِيهَا وَفَضَلْتُهُ وَلِي سَبْعُونَ مَنْقَبَةً لَمْ يَشْرَكْنِي فِيهَا أَحَدٌ مِنْهُم‏... وَأَمَّا التَّاسِعَةَ عَشْرَةَ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم قَالَ سَتُقَاتِلُ النَّاكِثِينَ‏ وَالْقَاسِطِينَ وَالْمَارِقِينَ فَمَنْ قَاتَلَكَ مِنْهُمْ فَإِنَّ لَكَ بِكُلِّ رَجُلٍ مِنْهُمْ شَفَاعَةً فِي مِائَةِ أَلْفٍ مِنْ شِيعَتِكَ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَمَنِ النَّاكِثُونَ قَالَ طَلْحَةُ وَالزُّبَيْرُ سَيُبَايِعَانِكَ بِالْحِجَازِ وَيَنْكُثَانِكَ بِالْعِرَاقِ فَإِذَا فَعَلَا ذَلِكَ فَحَارِبْهُمَا فَإِنَّ فِي قِتَالِهِمَا طَهَارَةً لِأَهْلِ الْأَرْضِ قُلْتُ فَمَنِ الْقَاسِطُونَ قَالَ مُعَاوِيَةُ وَأَصْحَابُهُ قُلْتُ فَمَنِ الْمَارِقُونَ قَالَ أَصْحَابُ ذِي الثُّدَيَّةِ وَهُمْ يَمْرُقُونَ مِنَ الدِّينِ كَمَا يَمْرُقُ‏ السَّهْمُ‏ مِنَ الرَّمْيَةِ فَاقْتُلْهُمْ فَإِنَّ فِي قَتْلِهِمْ فَرَجاً لِأَهْلِ الْأَرْضِ وَعَذَاباً مُعَجَّلًا عَلَيْهِمْ وَذُخْراً لَكَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَة، الخبر.

[27]. مصباح المتهجّد، ج‏2، ص828.

[28]. الأحقاف: 22.

[29]. الجاثیة: 7.

[30]. الفرقان: 4 (وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَذَا إِلَّا إِفْكٌ افْتَرَاهُ وَأَعَانَهُ عَلَيْهِ قَوْمٌ آَخَرُونَ فَقَدْ جَاءُوا ظُلْمًا وَزُورًا).

[31]. النساء: 46 (مِنَ الَّذِينَ هَادُوا يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَوَاضِعِهِ وَيَقُولُونَ سَمِعْنَا وَعَصَيْنَا وَاسْمَعْ غَيْرَ مُسْمَعٍ وَرَاعِنَا لَيًّا بِأَلْسِنَتِهِمْ وَطَعْنًا فِي الدِّينِ وَلَوْ أَنَّهُمْ قَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاسْمَعْ وَانْظُرْنَا لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ وَأَقْوَمَ وَلَكِنْ لَعَنَهُمُ اللَّهُ بِكُفْرِهِمْ فَلَا يُؤْمِنُونَ إِلَّا قَلِيلًا).

[32]. البقرة: 211 (سَلْ بَنِي إِسْرَائِيلَ كَمْ آَتَيْنَاهُمْ مِنْ آَيَةٍ بَيِّنَةٍ وَمَنْ يُبَدِّلْ نِعْمَةَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ).

[33]. التوبة: 119.

[34]. تفسير الإمام العسكري علیه السلام، ص63:... وَيَقْرِنُونَ‏ بِمُحَمَّدٍ أَخَاهُ وَوَصِيَّهُ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ علیه السلام الْآخِذَ عَنْهُ عُلُومَهُ الَّتِي‏ عَلَّمَهَا، وَالْمُتَقَلِّدَ عَنْهُ الْأَمَانَةَ الَّتِي قَلَّدَهَا، وَمُذَلِّلَ‏ كُلِّ مَنْ عَانَدَ مُحَمَّداً بِسَيْفِهِ الْبَاتِرِ وَمُفْحِمَ‏ كُلِّ مَنْ جَادَلَهُ وَخَاصَمَهُ بِدَلِيلِهِ الْقَاهِرِ، يُقَاتِلُ عِبَادَ اللَّهِ عَلَى تَنْزِيلِ كِتَابِ اللَّهِ‏ حَتَّى يَقُودَهُمْ إِلَى قَبُولِهِ طَائِعِينَ وَكَارِهِينَ. ثُمَ‏ إِذَا صَارَ مُحَمَّدٌ إِلَى رِضْوَانِ اللَّهِ تَعَالَى، وَارْتَدَّ كَثِيرٌ مِمَّنْ كَانَ أَعْطَاهُ ظَاهِرَ الْإِيمَانِ، وَحَرَّفُوا تَأْوِيلَاتِهِ، وَغَيَّرُوا مَعَانِيَهُ‏، وَوَضَعُوهَا عَلَى خِلَافِ وُجُوهِهَا، قَاتَلَهُمْ بَعْدَ ذَلِكَ‏ عَلَى تَأْوِيلِهِ حَتَّى يَكُونَ إِبْلِيسُ الْغَاوِي لَهُمْ‏ هُوَ الْخَاسِئُ الذَّلِيلُ الْمَطْرُودُ [الْمَلْعُونُ‏] الْمَغْلُوبُ، الخبر.

بصائر الدرجات، ج1، ص196، ح9: عَنْ عُبَيْدٍ السَّلْمَانِيِّ قَالَ سَمِعْتُ عَلِيّاً علیه السلام يَقُولُ‏ يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا اللَّهَ وَلَا تُفْتُوا النَّاسَ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم قَالَ قَوْلاً و أمته وضع [آلَ مِنْهُ‏] إِلَى غَيْرِهِ وَقَالَ قَوْلاً وُضِعَ عَلَى غَيْرِ مَوْضِعِهِ‏ كُذِبَ‏ عَلَيْهِ فَقَامَ عُبَيْدَةُ وَعَلْقَمَةُ وَالْأَسْوَدُ وَأُنَاسٌ مَعَهُمْ قَالُوا يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ فَمَا نضع [نَصْنَعُ‏] فَقَدْ أُخْبِرْنَا فِي الْمُصْحَفِ قَالَ سَلُوا عَنْ ذَلِكَ عُلَمَاءَ آلِ مُحَمَّدٍ علیهم السلام.

الكافي، ج8، ص52، ح16: عَنْ يَزِيدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ، عَمَّنْ حَدَّثَهُ قَالَ: كَتَبَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام إِلَى سَعْدٍ الْخَيْرِ... وَكُلُّ أُمَّةٍ قَدْ رَفَعَ اللَّهُ عَنْهُمْ عِلْمَ الْكِتَابِ حِينَ نَبَذُوهُ وَوَلَّاهُمْ عَدُوَّهُمْ حِينَ تَوَلَّوْهُ وَكَانَ مِنْ نَبْذِهِمُ الْكِتَابَ أَنْ أَقَامُوا حُرُوفَهُ وَحَرَّفُوا حُدُودَهُ فَهُمْ يَرْوُونَهُ وَلَا يَرْعَوْنَهُ وَالْجُهَّالُ يُعْجِبُهُمْ حِفْظُهُمْ لِلرِّوَايَةِ وَالْعُلَمَاءُ يَحْزُنُهُمْ تَرْكُهُمْ لِلرِّعَايَةِ وَكَانَ مِنْ نَبْذِهِمُ الْكِتَابَ أَنْ وَلَّوْهُ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ‏ فَأَوْرَدُوهُمُ الْهَوَى وَأَصْدَرُوهُمْ إِلَى الرَّدَى وَغَيَّرُوا عُرَى الدِّينِ ثُمَّ وَرَّثُوهُ فِي السَّفَهِ وَالصِّبَا فَالْأُمَّةُ يَصْدُرُونَ عَنْ أَمْرِ النَّاسِ بَعْدَ أَمْرِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَتَعَالَى وَعَلَيْهِ يُرَدُّونَ فَ بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ‏ بَدَلاً وَلَايَةُ النَّاسِ بَعْدَ وَلَايَةِ اللَّهِ وَثَوَابُ النَّاسِ بَعْدَ ثَوَابِ اللَّهِ وَرِضَا النَّاسِ بَعْدَ رِضَا اللَّهِ فَأَصْبَحَتِ الْأُمَّةُ كَذَلِكَ وَفِيهِمُ الْمُجْتَهِدُونَ فِي الْعِبَادَةِ عَلَى تِلْكَ الضَّلَالَةِ مُعْجَبُونَ مَفْتُونُونَ فَعِبَادَتُهُمْ فِتْنَةٌ لَهُمْ وَلِمَنِ اقْتَدَى بِهِمْ وَقَدْ كَانَ فِي الرُّسُلِ‏ ذِكْرى‏ لِلْعابِدِينَ‏ إِنَّ نَبِيّاً مِنَ الْأَنْبِيَاءِ كَانَ يَسْتَكْمِلُ الطَّاعَةَ ثُمَّ يَعْصِي اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى فِي الْبَابِ الْوَاحِدِ فَخَرَجَ بِهِ مِنَ الْجَنَّةِ وَيُنْبَذُ بِهِ فِي بَطْنِ‏ الْحُوتِ ثُمَّ لَا يُنَجِّيهِ إِلَّا الِاعْتِرَافُ وَالتَّوْبَةُ فَاعْرِفْ أَشْبَاهَ الْأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ الَّذِينَ سَارُوا بِكِتْمَانِ الْكِتَابِ وَتَحْرِيفِهِ‏ فَما رَبِحَتْ تِجارَتُهُمْ‏ وَما كانُوا مُهْتَدِينَ‏ ثُمَّ اعْرِفْ أَشْبَاهَهُمْ مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ الَّذِينَ أَقَامُوا حُرُوفَ الْكِتَابِ وَحَرَّفُوا حُدُودَهُ‏ فَهُمْ مَعَ السَّادَةِ وَالْكُبُرَّةِ فَإِذَا تَفَرَّقَتْ قَادَةُ الْأَهْوَاءِ كَانُوا مَعَ أَكْثَرِهِمْ دُنْيَا وَذلِكَ‏ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ‏ لَا يَزَالُونَ كَذَلِكَ فِي طَبَعٍ وَطَمَعٍ لَا يَزَالُ يُسْمَعُ صَوْتُ إِبْلِيسَ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ بِبَاطِلٍ كَثِيرٍ يَصْبِرُ مِنْهُمُ الْعُلَمَاءُ عَلَى الْأَذَى وَالتَّعْنِيفِ وَيَعِيبُونَ عَلَى الْعُلَمَاءِ بِالتَّكْلِيفِ‏ وَالْعُلَمَاءُ فِي أَنْفُسِهِمْ خَانَةٌ إِنْ كَتَمُوا النَّصِيحَةَ إِنْ رَأَوْا تَائِهاً ضَالّاً لَا يَهْدُونَهُ أَوْ مَيِّتاً لَا يُحْيُونَهُ فَبِئْسَ مَا يَصْنَعُونَ لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى أَخَذَ عَلَيْهِمُ الْمِيثَاقَ فِي الْكِتَابِ أَنْ يَأْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَبِمَا أُمِرُوا بِهِ وَأَنْ يَنْهَوْا عَمَّا نُهُوا عَنْهُ وَأَنْ يَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوى‏ وَلَا يَتَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوانِ‏ فَالْعُلَمَاءُ مِنَ الْجُهَّالِ فِي جَهْدٍ وَجِهَادٍ إِنْ وَعَظَتْ قَالُوا طَغَتْ وَإِنْ عَلَّمُوا الْحَقَ‏ الَّذِي تَرَكُوا قَالُوا خَالَفَتْ وَإِنِ اعْتَزَلُوهُمْ قَالُوا فَارَقَتْ وَإِنْ قَالُوا هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ عَلَى مَا تُحَدِّثُونَ قَالُوا نَافَقَتْ وَإِنْ أَطَاعُوهُمْ قَالُوا عَصَتِ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ فَهَلَكَ جُهَّالٌ فِيمَا لَا يَعْلَمُونَ أُمِّيُّونَ فِيمَا يَتْلُونَ يُصَدِّقُونَ بِالْكِتَابِ عِنْدَ التَّعْرِيفِ‏ وَيُكَذِّبُونَ بِهِ عِنْدَ التَّحْرِيفِ فَلَا يُنْكِرُونَ أُولَئِكَ أَشْبَاهُ الْأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ قَادَةٌ فِي الْهَوَى سَادَةٌ فِي الرَّدَى، وَآخَرُونَ مِنْهُمْ جُلُوسٌ بَيْنَ الضَّلَالَةِ وَالْهُدَى لَا يَعْرِفُونَ إِحْدَى الطَّائِفَتَيْنِ مِنَ الْأُخْرَى يَقُولُونَ مَا كَانَ النَّاسُ يَعْرِفُونَ هَذَا وَلَا يَدْرُونَ مَا هُوَ وَصَدَّقُوا تَرْكَهُمْ رَسُولَ اللَّهِ‏ صلّی الله علیه و آله و سلّم عَلَى الْبَيْضَاءِ لَيْلُهَا مِنْ نَهَارِهَا لَمْ يَظْهَرْ فِيهِمْ بِدْعَةٌ وَلَمْ يُبَدَّلْ فِيهِمْ سُنَّةٌ لَا خِلَافَ عِنْدَهُمْ وَلَا اخْتِلَافَ فَلَمَّا غَشِيَ النَّاسَ ظُلْمَةُ خَطَايَاهُمْ صَارُوا إِمَامَيْنِ دَاعٍ إِلَى اللَّهِ تَبَارَكَ وَتَعَالَى وَدَاعٍ إِلَى النَّارِ فَعِنْدَ ذَلِكَ نَطَقَ الشَّيْطَانُ فَعَلَا صَوْتُهُ عَلَى لِسَانِ أَوْلِيَائِهِ وَكَثُرَ خَيْلُهُ وَرَجْلُهُ‏ وَشَارَكَ فِي الْمَالِ وَالْوَلَدِ مَنْ أَشْرَكَهُ فَعُمِلَ بِالْبِدْعَةِ وَتُرِكَ الْكِتَابُ وَالسُّنَّةُ وَنَطَقَ أَوْلِيَاءُ اللَّهِ بِالْحُجَّةِ وَأَخَذُوا بِالْكِتَابِ وَالْحِكْمَةِ فَتَفَرَّقَ مِنْ ذَلِكَ الْيَوْمِ أَهْلُ الْحَقِّ وَأَهْلُ الْبَاطِلِ وَتَخَاذَلَ‏ وَتَهَادَنَ‏ أَهْلُ‏ الْهُدَى‏ وَتَعَاوَنَ أَهْلُ الضَّلَالَةِ حَتَّى كَانَتِ الْجَمَاعَةُ مَعَ فُلَانٍ وَأَشْبَاهِهِ فَاعْرِفْ هَذَا الصِّنْف،‏ الخبر.

[35]. المحاسن، ج1، ص156، ح87: عَنْ حَبِيبٍ قَالَ: قَالَ لَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَا أَحَدٌ أَحَبَّ إِلَيَّ مِنْكُمْ إِنَّ النَّاسَ سَلَكُوا سُبُلاً شَتَّى مِنْهُمْ مَنْ أَخَذَ بِهَوَاهُ وَمِنْهُمْ مَنْ أَخَذَ بِرَأْيِهِ وَإِنَّكُمْ أَخَذْتُمْ‏ بِأَمْرٍ لَهُ‏ أَصْلٌ‏.

وَ فِي حَدِيثٍ آخَرَ لِحَبِيبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ النَّاسَ أَخَذُوا هَكَذَا وَهَكَذَا فَطَائِفَةٌ أَخَذُوا بِأَهْوَائِهِمْ وَطَائِفَةٌ قَالُوا بِآرَائِهِمْ وَطَائِفَةٌ قَالُوا بِالرِّوَايَةِ وَاللَّهُ هَدَاكُمْ لِحُبِّهِ وَحُبِّ مَنْ يَنْفَعُكُمْ حُبُّهُ عِنْدَهُ‏.

المحاسن، ج1، ص160، ح103: عَنْ أَبِي كَهْمَسٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: أَخَذَ النَّاسُ يَمِيناً وَشِمَالاً وَلَزِمْتُمْ‏ أَهْلَ‏ بَيْتِ‏ نَبِيِّكُمْ فَأَبْشِرُوا. قَالَ: قُلْتُ: جُعِلْتُ فِدَاكَ أَرْجُو أَنْ لَا يَجْعَلَنَا اللَّهُ وَإِيَّاهُمْ سَوَاءً فَقَالَ لَا وَاللَّهِ لَا وَاللَّهِ ثَلَاثاً.

وسائل الشيعة، ج‏27، ص119، ح32: عَنْ أَبِي بَصِيرٍ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَا أَنْتُمْ وَاللَّهِ عَلَى شَيْ‏ءٍ مِمَّا هُمْ فِيهِ وَلَا هُمْ عَلَى شَيْ‏ءٍ مِمَّا أَنْتُمْ فِيهِ فَخَالِفُوهُمْ‏ فَمَا هُمْ مِنَ الْحَنِيفِيَّةِ عَلَى شَيْ‏ءٍ.

وسائل الشيعة، ج27، ص119، ح33: سَعِيدُ بْنُ هِبَةِ اللَّهِ الرَّاوَنْدِيُّ فِي رِسَالَتِهِ الَّتِي أَلَّفَهَا فِي أَحْوَالِ أَحَادِيثِ أَصْحَابِنَا وَإِثْبَاتِ صِحَّتِهَا... عَنْ دَاوُدَ بْنِ الْحُصَيْنِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: وَاللَّهِ مَا جَعَلَ اللَّهُ لِأَحَدٍ خِيَرَةً فِي اتِّبَاعِ غَيْرِنَا وَإِنَّ مَنْ وَافَقَنَا خَالَفَ‏ عَدُوَّنَا وَمَنْ وَافَقَ عَدُوَّنَا فِي قَوْلٍ أَوْ عَمَلٍ فَلَيْسَ مِنَّا وَلَا نَحْنُ مِنْهُمْ.