مقدمات ظهور و رجعت - جلسه بیست و نهم

مقدمات ظهور و رجعت

جلسه 29

أعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله ربّ العالمین وصلّی الله علی محمّد وآله الطاهرین

ولعنة الله علی أعدائهم أجمعین من الآن إلی قیام یوم الدین

مروری بر جلسات گذشته و بیان سه گروه غالی، مقصّر و مقتصد

در جلسات گذشته عرض کردیم راه، روش، سلوک و هدایت‌های اهل بیت علیهم السلام بر این است که انسان‌ها از ظاهر به سمت باطن و از آشکاری به سمت پنهانی حرکت کنند، آنها در این مسیر به سه دسته تقسیم می‌شوند، به همین دلیل سه حکم از سوی شریعت مطهّر، قرآن کریم و فرمایشات اهل بیت علیهم السلام بیان شده است.

گروه اوّل: باطن را بسیار بزرگ می‌بینند امّا ظاهر را کوچک می‌کنند، اینها اهل غلوّ در مسائل باطنی و تقصیر در مسائل ظاهری هستند، از یک جهت غالی و از جهتی دیگر مقصّرند، پس از هر دو جهت کافر می‌شوند.

گروه دوّم: ظاهر را بسیار بزرگ امّا باطن را کوچک و بی‌ارزش می‌بینند، در حقیقت هرگز از ظاهر به سمت باطن سیر نمی‌کنند و راه را بر خود می‌بندند، اینها غالی در امور ظاهری و مقصّر در امور باطنی هستند، حرکت این دو دسته به سمت هلاکت، راه آنها باطل و در بیابان تیه گمراه و سرگردان هستند، هرگز نمی‌توانند در سیر، روش، حرکت، عبادات و معارف خود به حقیقت صحیحی برسند.

گروه سوّم: غالی و مقصّر نیستند بلکه باطن را به صورتی عظیم و بزرگ نمی‌کنند که ظاهر کوچک و بی‌ارزش شود و ظاهر را به صورتی بزرگ نمی‌کنند که از جایگاه خود فراتر برود و جایگزین حقایق، معارف، باطن و سرّ شود، هیچ کدام از این دو کار را انجام نمی‌دهند بلکه هر کدام را در جایگاه خود قرار می‌دهند و به آن عمل کرده و در خود آشکار می‌کنند، اینها مقتصدین و «النُّمْرُقَةُ الْوُسْطَى»[1] هستند که ملاک تشخیص برای غالیان به ظاهر، مقصّرین به باطن، غالیان به باطن و مقصّرین به ظاهر قرار می‌گیرند، گروه سوّم ملاک و میزان برای نجات از آن دو گروه هستند.

جایگاه این سه دسته از واضح‌ترین اعتقادات توحیدی، نبوّتی، ولایتی، آخرت، بهشت، دوزخ، حقایق عالم و احکام عملی شروع شده و به کوچک‌ترین جایگاه آن ختم می‌شود لذا فراگیر هستند، اینطور نیست که عدّۀ خاصی به این صورت باشند، کسانی که نسبت به ظاهر یا باطن یا در جایگاه واضح، روشن، اصولی و زیربنایی و یا در مسائل ساده، کوچک و نسبت سنجی میان حقایق دینی ـ که بعضی از مطالب بزرگ و بعضی نسبت به آن کوچک هستند ـ غلو می‌کنند اینگونه می‌شوند.

در نتیجه این سه دسته فراگیر شده‌اند و اکثر آنها از روز اوّل ـ یعنی از زمان حضرت آدم ـ و امروز اینگونه بوده و فردا نیز به همین صورت هستند تا اینکه شخصی را که خداوند قرار داده تا عالم را بر میزان عدل و قسط حرکت دهد[2]؛ یعنی هم در حقایق، معارف و اسرار و هم در ظاهر و آشکاری‌های عالم بر وفق رضا، امر و حکمت الهی عمل کند ظاهر شود، اکثر کسانی که امروز، دیروز و فردا در زمین زندگی می‌کنند و رسمیت جوامع بشری را بر عهده دارند مقصّر در حقایق و غالی در اموری ظاهری هستند.

یگانگی امور ظاهری و باطنی و آینه بودن امور ظاهری برای نشان دادن امور باطنی

بیشتر انسان‌ها امور ظاهری را بزرگ می‌بینند، نه اینکه امور ظاهری بزرگ نیست بلکه آنقدر امور ظاهری و باطنی با یکدیگر یگانگی دارند که اگر چشم کسی باز شود ـ ان شاء الله چشم ما باز شود ـ به هر کدام که نگاه کنند عیناً دیگری را می‌بیند، هنگامی که به باطن، سرّ و معارف عظیم الهی نگاه کند نماز، روزه، حج و صدقه را می‌بیند، اگر غیر از این باشد آن باطن، باطن نیست زیرا ظاهر و باطن دو روی یک سکّه‌اند، اگر به نماز، روزه، حج، زکات، کمک به فقیر و اخلاق خوب به صورت صحیح نگاه کنید می‌بینید که اینها غیر از امور باطن، اسرار و حقایق چیز دیگری را نشان نمی‌دهند، هر دو آینه یکدیگر هستند و این حقیقت عالم است.

بعضی از اوقات که در برابر این دو حقیقت قرار می‌گیرید مانند کاملان و بزرگان عالم می‌شوید، آنها از امور ظاهری چیزی نمی‌یابند مگر اینکه آن امور برای آنها آینه نشان دهنده باطن و حقایق عالم است؛ یعنی یک تومان کمک کردن به فقیر راه و آینه‌ای برای نشان دادن حقایق و معارف الهیه است، ذرّه‌ای از اعمال ظاهری، نماز، روزه و صدقه آنها به صورتی نیست که تبدیل به حجاب، پرده و دیواری شود که مقابل مشاهده باطن و حقایق را بگیرد بلکه تمام حقایق ظاهری آنها صرفاً آینه‌ای برای امور باطنی است.

بیان باطنی‌ترین تا ظاهری‌ترین جایگاه از کلمه (الصمد)

امام باقر علیه السلام فرمودند: اگر شاگردانی داشتم تا به آنها چیزی بیاموزم تمام دین از توحید الهی تا (أَرش خَدش) را از کلمه (الصمد) برای آنها بیان می‌کردم[3].

کلمه (الصمد) پنج حرف است؛ (ا، ل، ص، م، د)، معنای (أَرش خَدش) این است که با ناخن به صورتی به پوست دست خط بیاندازند که رد آن بر پوست بیافتد، از آن سمت اوّلین جایگاه عالم: توحید الهی، و از این سمت کوچک‌ترین جایگاه ظاهری: (أَرش خَدش) را بیان می‌کردند. تمام این مطالب را از پنج حرف از بیست و هشت حرف قرآنی بیان می‌کنند، (لام) همیشه مختفی است و هرگز آشکار نمی‌شود، اگر (الف) را به قبل متّصل کنید و بگویید {قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ * اللَّهُ الصَّمَدُ} الف هم خوانده نمی‌شود امّا اگر جمله را با الف شروع کنید خوانده می‌شود.

پیدا کردن حق در زمان غیبت و بیان دو وظیفه مردم

پس ببینید امام باقر علیه السلام چقدر رابطه این دو سیر و حقیقت را عظیم می‌بینند که هر دو را به همراه یکدیگر ذکر می‌کنند، مبدأ را توحید الهی و منتهی را أرش خدش قرار می‌دهند به همین دلیل امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند: در زمان غیبت علمای ضالّه‌ای پیدا می‌شوند که چنین و چنان خصوصیّات گمراهی دارند[4]، پس انگار سؤال مقدّری وجود دارد که وقتی اینگونه شد و این همه علمای گمراه کننده باشند پس مردم کوچه و بازار چگونه حق را پیدا کنند، در زبان مردم بسیار زیاد است و می‌گویند: اصلاً کی به کی و چی به چی است؟ همانند این است که شخصی از حضرت سؤال کند که پس عموم مردم چه کنند؟

اوّل؛ بزرگ دیدن ولی و آثار آن

حضرت فرمودند: هنگامی که خداوند در قلب بعض عوام ـ یعنی توده مردم نه جهّال زیرا همیشه مردم به عوام و خواص تقسیم می‌شوند، خواص کسانی هستند که در اموری متخصّص‌اند و عموم مردمی که در آن رشته تخصّص ندارند را عامّه می‌گویند ـ دو امر را ببیند هرگز آنها را رها نمی‌کند، اوّل؛ می‌خواهد ولیّ خود؛ یعنی امیر المؤمنین، حضرت زهرای مرضیه، اهل بیت علیهم السلام و اولیای الهی را بزرگ و عظیم و با عظمت ببیند.

اگر این اعظام و بزرگ بینی ولیّ در شخصی وجود داشته باشد که اگر سخن و مطلب بزرگی در مورد مقام و فضل ایشان بشنود برای او تعجّب آور نیست و باعث انکار نمی‌شود، حداقل بنا را بر امکان پذیر بودن می‌گذارد و می‌گوید اگر وجود داشته باشد مشکلی ندارد،[5] اکثر مردم اینگونه نیستند، به شخصی که دو کلمه بیشتر و فراتر از دید و فهم ناقص دیگران سخن می‌گوید؛ بلافاصله نسبت کفر و زندقه و غلو می‌دهند، این اشخاص در زمان اهل بیت علیهم السلام هم وجود داشتند ـ نمی‌خواهم سراغ شخص خاصی بروم تا بگویند ما در رجال مسأله داریم ـ یونس بن عبد الرحمن را ببینید، حضرت درباره او فرمودند: او در زمان خود سلمان است[6]، همچنین به او فرمودند: ای یونس، بهشت را برای تو ضمانت کردم[7]، و....[8]

رها کردن بی‌ارزش دیدن و گوش فرا ندادن به سخنان مردم با داشتن یقین به حق، مذمّت شدن بُرسی توسّط نویسندگان مشهور

گروهی از شیعیان خدمت امام رضا علیه السلام می‌آیند در حالی که همین یونس در خدمت ایشان است، حضرت به او می‌فرمایند به پشت پرده برو ـ او پیرمرد است امّا امام او جوان است ـ آنها در مورد یونس سخنان نادرستی می‌گویند و او را مذمّت می‌کنند، حضرت سکوت می‌کنند تا اینکه آنقدر او را مذمّت می‌کنند که خود خسته می‌شوند و می‌روند، با خود فکر می‌کنند که کار را انجام داده و امام خود را هدایت کردند، آنها نیامده بودند تا از امام خود چیزی یاد بگیرند و نظر ایشان در رابطه با یونس را بدانند، حضرت به یونس فرمودند: از پشت پرده بیرون بیا، یونس بیرون آمد در حالی که اشک‌های او بر گونه اش جاری بود، عرض کرد: این حال من در میان دوستان شماست، این حال یونس بن عبد الرحمنی است که در عظمت و بزرگی او هیچ شکی نیست و همه او را قبول دارند.

حضرت در اوایل و اواخر سخنان خود به یونس فرمودند: ای یونس، چرا غصّه می‌خوری و گریه می‌کنی؟ ـ اینها تعبیرات بنده است ـ چکار داری که دیگران چه می‌گویند! آنها را رها کن، «وَمَا عَلَيْكَ مِمَّا يَقُولُونَ إِذَا كَانَ إِمَامُكَ عَنْكَ رَاضِياً»، چه غصّه‌ای داری هنگامی که امام تو از تو راضی است؟! بگذار مردم هرچه می‌خواهند بگویند، بعد حضرت مطالبی را بیان کرده و دو مرتبه فرمودند: «يَا يُونُسُ وَمَا عَلَيْكَ أَنْ لَوْ كَانَ فِي يَدِكَ الْيُمْنَى دُرَّةٌ ثُمَّ قَالَ النَّاسُ بَعْرَةٌ أَوْ قَالَ النَّاسُ دُرَّةٌ، أَوْ بَعْرَةٌ فَقَالَ النَّاسُ دُرَّةٌ، هَلْ يَنْفَعُكَ ذَلِكَ شَيْئاً»، اگر در دست تو گوهری باشد و مردم بگویند گردو یا مهره است به تو ضرری می‌رساند و غصّه می‌خوری؟ اگر در دست تو یک چیز بی‌ارزش باشد و تمام مردم بگویند گوهر است خوش حال می‌شوی؟ خودت می‌دانی چه گوهری در دست داری.

شخصی مانند یونس بن عبد الرحمن اینگونه متّهم می‌شود و به فرمان امام خود دهان می‌بندد، لذا در مباحث عالیه الهیه و معارف روایات زیادی از ایشان نقل نشده! چون حضرت به او فرمودند: «حَدِّثِ النَّاسَ بِمَا يَعْرِفُونَ، وَاتْرُكْهُمْ مِمَّا لَا يَعْرِفُونَ»[9]، با مردم به اندازه‌ای سخن بگو که متوجّه می‌شوند.[10]

یکی از دوستان بنده ـ که هنوز زنده است ـ می‌گفت: به اصفهان نزد میرجهانی ـ که خدا او را رحمت کند ـ رفتم و در مورد بُرسی که برخی درباره او بسیار حرف‌های ناروا می‌گویند سؤال کردم، ایشان فرمودند: من چهل شب بر قبر بُرسی بیتوته کردم ـ چلّه نمی‌گویم چون مربوط به صوفیه است ـ شب چهلم ایشان را به صورت فردی قد بلند و با چهره و لباسی زیبا مشاهده کردم، جلو رفتم و با ایشان احوال پرسی کردم، به ایشان گفتم: در حق شما سخنان بسیاری می‌گویند، شما چگونه هستید؟! ایشان گفتند: آنچه باید به ما می‌دادند دادند، مردم هرچه می‌خواهند بگویند، ما حق خود را گرفتیم.

انسان نباید به سخنان دیگران گوش دهد زیرا کوته فکر هستند و بقیه را به کوته فکری دعوت می‌کنند، بسیاری از نویسنده‌های مشهوری که از نام آنها تنِ انسان می‌لرزد به صورت‌های مختلف بُرسی را طرد و مذمّت کرده‌اند، چرا؟ چون در چهار تا شعر و مطلب خود ـ مقصود از چهار تا این است که هرچه بگوییم کم است ـ مطالبی را بیان کرده، به همین دلیل او را تکفیر می‌کنند! بعد از اینکه مرحوم امینی صاحب الغدیر بعضی از اشعار ایشان را نقل کرده و توضیحاتی در مورد آنها می‌دهد می‌فرماید: بُرسی چیز بزرگی نگفته، بلکه من و شما نفهم هستیم و چیزی را نیافته‌ایم.[11]

دوّم؛ صیانة دین

پس ببینید این یک سمت قضیه و تعظیم ولیّ است، بعد امام حسن عسکری علیه السلام مورد دوّم را بیان فرمودند: «صِيَانَةَ دِينِهِ»، آن شخص می‌خواهد دین او مصون بماند و در دین، نماز، حج، روزه و صدقه خود کوتاهی نداشته باشد، حضرت در این حدیث هم امر عظیم باطنی و هم امر ظاهر بیرونی را عنوان کردند.

جدا ناپذیری امور ظاهری نسبت به هم و جدا ناپذیری آن و ظاهر و باطن از یکدیگر و بیان صفات مقتصد

بعضی از افراد ظاهر قوی دارند، شب تا صبح استغاثه و ناله می‌کنند و به زیارت امام رضا و امام حسین علیهما السلام می‌روند؛ امّا صبح که از خانه بیرون می‌روند جرأت ندارند پنج هزار تومان به فقیر کمک کنند، در آنجا کوچک هستند و کوتاهی دارند، یک سمت را پیدا کرده و سمت دیگر را از دست داده‌اند، این نشان می‌دهد که همان سمت را هم درست پیدا نکرده‌اند و گریه‌ها و ناله‌های شبانۀ آنها کم فایده است.

این گریه‌ها، ناله‌ها و عبادت‌های شخصی کوچک و بسیار کم ارزش است، چرا؟ چون به عبادت‌های اجتماعی کمک نکرده، اخلاق او طوری است که وقتی از خواب بیدار می‌شود بر سر همسر خود فریاد می‌کشد، شخصی شب تا صبح عبادت می‌کرد و بسیار نماز می‌خواند، بعد از نماز صبح خوابید بچّه‌هایی که شب خوابیده بودند صبح بیدار می‌شوند، گریه بچّه‌ای بلند شد و آقا از خواب پرید، شروع به فحاشی کرد که من دیشب نخوابیدم و می‌خواهم بخوابم، این را خودم دیدم!

در همین مشهد یکی از دوستان اینگونه کتاب می‌خواند، این کتاب خواندن را خدا به سر تو خواهد زد، همسر خود را فحش می‌دهی، بر سر او فریاد کشیده و به او سیلی می‌زنی! می‌گفت بچّه‌ها را نگه دار می‌خواهم مطالعه کنم، این مطالعه تو به چه دردی می‌خورد؟! فکر می‌کنی با این کتاب خواندن، کتک زدن و طرد کردن، خداوند چیزی به تو خواهد داد؟! نمی‌خواهم از خودم تعریف کنم بلکه می‌خواهم داستان را بیان کنم، اصلاً من چه کسی هستم و کجا جا دارم که بخواهم از خودم تعریف کنم! خداوند می‌داند هرگز بخاطر مسائل علمی خود به بچّه‌هایم طعنه نزدم و نگفتم که شما مزاحم مطالعه من هستید، مگر با مطالعه بسیار به شما چیزی می‌دهند؟!

در نتیجه همان یک سمت را هم نداری و تمام نماز شب‌های تو بسیار کم ارزش است، نماز شبی که باعث بد اخلاقی، اذیّت و آزار نسبت به خانواده، همسر، دوست و... شود آیا نماز شب است؟ این نماز هیچ ارزشی ندارد، فرض کنیم با مطالعه و فکر مقداری از مطالب باطنی را بدست آوردی امّا در امور عملی نسبت به امام خود چیزی نداری، جرأت نداری پنجاه هزار تومان برای امامت خرج کنی! می‌گویی خرج را دیگران می‌کنند، ما فقط غذای آن را می‌خوریم، روضه آن را می‌خوانیم و گریه می‌کنیم، یک سمت را انجام می‌دهی امّا سمت دیگر را خراب می‌کنی در نتیجه آن سمت را هم نداری.

سمت دیگر را نگاه کنید، می‌گوید هر چقدر پول بخواهید می‌دهم امّا اهل گریه، راز و نیاز، زحمت در معارف توحیدی و ولایی نیستم و حوصله آن را ندارم، نمی‌گویم عمل ظاهر شما هیچ ارزشی ندارد بلکه درجه بندی دارد و بسیار کوچک و ضعیف است، دو نفر با یکدیگر مباحثه کردند، یک نفر از آنها روستایی و اهل نماز و روزه نبود، در مباحثات بر شخص دیگری که اهل شهر، مطالعه روایات، نماز شب و روزه بود پیروز شد، دوستی داشتم که می‌گفت: تمام اعمال این شخص شهری هیچ ارزشی ندارد زیرا خداوند جواب زحمات او را نداد و به او چیزی نرساند تا جواب شخص روستایی را بدهد، حواله به قیامت ندهید بلکه در همین جا باید آشکار شود، اگر در کوزه آب باشد نم آن ظاهر می‌شود، تری که ندارد هیچ بلکه کوزه داغ است.

از اوّل شب تا آخر شب در هیئت چای می‌ریزد، سفره جمع می‌کند و... امّا بالاخره این چای و سفره به پول احتیاج دارد، اگر بگوید شرمنده، من در مسائل مالی کمک نمی‌کنم نقص و عیب دارد، در نتیجه هر دو سمت لازم و ضروری هستند، کسی مقتصد است که هر دو را در جایگاه خود داشته باشد.

خود را مخاطب احادیث قرار دادن و نحوه تبسّم رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم

عمویی به نام حاج عبّاس داشتم ـ خدا او را رحمت کند ـ هنگامی که در جلسات، احادیث سنگین و با مضمونی تُند خوانده می‌شد می‌گفت: مخاطب این حدیث عیناً من هستم، این حدیث می‌گوید عبّاس تو چنین و چنان هستی، هرگاه سخن حقی را می‌شنوید خود را مخاطب آن ببینید زیرا رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم اینگونه بودند، وقتی آیه دوزخ نازل شد که {لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِكُلِّ بَابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ}[12]، آنقدر گریه کردند که کسی جرأت نداشت به ایشان چیزی بگوید! تصلاً ایشان مالک تمام عالم هستند و امیر المؤمنین علیه السلام که عبد ایشان‌اند مالک تمام عالم هستند، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم مالک جهت‌های الهی عالم و امیر المؤمنین علیه السلام مالک جهت‌های صادره به سمت مخلوقات از جانب آن بزرگوار هستند.

هنگامی که رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم شروع به گریه کردند کسی نمی‌توانست ایشان را ساکت کند تا اینکه امیر المؤمنین علیه السلام و حضرت زهراء تشریف آوردند، بعد از نزول این آیه هیچکس ایشان را خندان ندید[13]، البته حضرت هرگز نمی‌خندیدند بلکه تبسّم می‌کردند[14]، در حالی که ایشان خوشرو‌ترین انسان عالم و در اخلاق نیکو اوّلین هستند، قهقهه برای ایشان معنا ندارد زیرا علامت خوش اخلاقی قهقهه نیست![15]

آینه بودن ظاهر و باطن در تأثیرگذاری بر روی یکدیگر

انسان باید دو طرف را داشته باشد، اگر یک سمت را داشته و سمت دیگر را نداشته باشد؛ همان سمت اوّل را هم ندارد! زیرا هر دو آینه یکدیگر هستند، اگر یک سمت عیب داشته باشد نشانه این است که سمت دیگر نتواسته است آن را سالم کند و در آن تأثیر بگذارد، اهل بیت علیهم السلام فرمودند: علم باعث عمل و عمل باعث علم می‌شود[16]، اگر آن علوم علم و معارف معارف بود باید در قلب، بدن و ظاهر تو تأثیر می‌گذاشت، پس آن علم نیست بلکه صورت‌های ذهنی است که از دیگران گرفته و آن را حفظ کرده‌ای، آیا آن صورت‌ها وارد قلب تو شده؟! نه، آیا این عبادت‌های بسیار وارد قلب شده؟ نه، آن نقطه سفید را در قلب ایجاد کرده؟ نه،[17] اگر ایجاد کرده بود باید معارف را متوجّه و به خداوند تبارک و تعالی نزدیک می‌شدی.

تأثیر علم وعمل بر روی یکدیگر و بیان دو نوع علم بر زبان و قلب

رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: «الْعِلْمُ عِلْمَانِ»[18]، علم دو گونه است؛

اوّل: «عِلْمٌ عَلَى اللِّسَانِ فَذَاكَ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَى الْعِبَادِ»، علمی که بر زبان انسان است، حافظه او آن را حفظ کرده و زبان او آن را بیان می‌کند که این علم حجّت خداوند بر خلق است؛ یعنی بر خود گوینده حجّت است، چرا؟ زیرا به آن عمل نمی‌کند، حضرت فرمودند: عالم بی‌عمل همانند درخت بی‌ثمر است و تمام اهل دوزخ از بوی بد عالم بی‌عمل فرار می‌کنند[19].

دوّم؛ «عِلْمٌ‏ فِي‏ الْقَلْبِ‏ فَذَاكَ‏ الْعِلْمُ النَّافِعُ»، و یک نوع علم در قلب قرار می‌گیرد، چه زمانی در قلب قرار می‌گیرد؟ هنگامی که عالم با عمل باشید.

آن حضرت فرمودند: «مَنْ عَمِلَ بِمَا يَعْلَمُ عَلَّمَهُ‏ اللَّهُ‏ مَا لَا يَعْلَمُ»[20]، هرکس به آنچه می‌داند عمل کند؛ خداوند به او چیزی را که نمی‌داند می‌آموزد.

امام صادق علیه السلام فرمودند: «الْعِلْمُ يَهْتِفُ بِالْعَمَلِ فَإِنْ أَجَابَهُ وَإِلَّا ارْتَحَلَ عَنْهُ»[21]، علم فریاد می‌زند که من عمل می‌خواهم، احادیث صدقه، کمک به شیعه، امام زمان}، ولایت، سوگواری امام حسین علیه السلام و... فریاد می‌زنند.

ارزش و اهمّیّت یاری امام و انواع آن

زمانی روایات حقوق مالی برادران دینی که روایات بسیار فراوان و گوناگونی دارد را جمع آوری کردم، از حقوق مالی که بگذیرم به حقوق دینی امام می‌رسیم، آیا حق امام بر شما این است که فقط احادیث ایشان را بخوانید؟! آیا این است که در گوشه‌ای بنشینید، مناجات‌های امیر المؤمنین علیه السلام، دعای سمات، دعای کمیل و دعای ابوحمزه ثمالی را بخوانید و گریه کنید؟ آیا این کمک به امام است؟!

شخصی یک خرما هم نداشت تا در جنگ با کفّار و مشرکین به رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم کمک کند، لشکر اسلام خرج دارد، خرج عرب‌ها خرما بود و خرج مازندرانی‌ها برنج است، برای جنگ حداقل باید خرما داشته باشند، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم به شخصی فرمودند: اگر نمی‌توانی یک خرما کمک کنی حداقل نصف خرما کمک کن[22]، فرموده‌اند: اگر نصف خرما برای میّت بدهید یک طبق زیبا برای او می‌برند و اطرافیان او تعجّب می‌کنند[23]، آیا می‌توانید حساب کنید که اگر برای ترویج مکتب، شهرت و عظمت امام علیه السلام این کار را انجام دهید چه ارزشی دارد؟! نه، حساب ندارد زیرا طرف مقابل ولی خداست و شما به ولی الله کمک می‌کنید[24] به همین دلیل خداوند در قرآن کریم دو مطلب را به همراه یکدیگر آورده: {الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ}[25]، به ندرت می‌توانید آیه‌ای پیدا کنید که این دو از یکدیگر جدا شده باشند، چون جدا ناپذیر هستند.

عمل آینه ایمان و ایمان آینه عمل، شیطنت بعضی از افراد در محاسبه مخارج محرم

عمل صالح ظاهری آینه‌ای برای ایمان و ایمان آینه‌ای برای عمل ظاهری است، اینها دو روی یک حقیقت هستند که به این صورت خود را نشان داده‌اند، اگر باطن خود را جلو ببرید و بگویید عمل صالح می‌خواهم چه کنم؟! محبّت من به امیر المؤمنین علیه السلام عرش خدا را می‌شکافد و از آن سمت به بیرون می‌زند! و در عین حال به نامحرم نگاه کرده، حقّی را ضایع کرده و برای آن ارزش قائل نمی‌شوید، آیا می‌توانید از عرش بیرون بروید؟! در همین زمین زمین گیر هستید زیرا فقط یک سمت را دارید.

اشخاصی هم سمت دیگر را گرفته و گفتند: توسّل، توجّه و روضه امام حسین علیه السلام چیست؟! باید نماز خواند و به فقرا کمک کرد، محرّم که می‌شود این نامرد‌ها و شیاطین روزگار شروع به حرف زدن می‌کنند، به صورت دقیق تمام مخارج هیئت از روز اوّل تا آخر را حساب می‌کنند، بعد محاسبه می‌کنند که با آن پول چقدر دختر را می‌توان شوهر داد و یتیم را سرپرستی کرد! بدبخت‌های بیچاره نماز می‌خوانند، روزه می‌گیرند و به فقیر کمک می‌کنند امّا باطن ندارند. [26]

دوست ما وصیت کرد که اموال او را در راهی خرج کنند امّا پسر او از سابق با او موافق نبود، بسیار به من گفت بیایید این کار را انجام دهید، به او گفتم من هرگز به حرف کسی گوش نکرده‌ام و اگر می‌خواستم به حرف کسی گوش دهم به اشخاصی گوش می‌دادم که کاری برای من انجام دهند، تو چه داری که به من بدهی؟ الحمد لله روش من اینگونه نیست، خط قرمز ما تصمیم ماست اگر همراه هستی بیا در غیر این صورت به دنبال کار خودت برو، ما به پول نیاز نداریم، خدا خودش کار ما را راه می‌اندازد.

در نتجه ایمان و عمل صالح به همراه یکدیگر هستند، ببینید کسانی که در جنگ‌ها جان خود را فدا می‌کنند مال خود را نیز فدا می‌کنند، در آیات فدا کردن جان و مال برای جنگ به همراه یکدیگر آمده[27] که امام علیه السلام فرمودند: «أَنتُم فِی دارِ هُدنَة»[28]، شما در صلح هستید و زمان جنگ ظاهری نیست تا بخواهیم با شمشیر کافری را مسلمان کنیم، اگر به خانه شما حمله کردند باید دفاع کنید که آن بحث دیگری است و به مطلب ما مربوط نمی‌شود، آن اصلاً جهاد نیست، الآن که جنگی نیست نباید جان و مال خود را فدا کنیم؟

جهاد علمی و مالی در زمان غیبت و ضعف ما در آن

فرمودند: باید جان و مال خود را فدا کنید، جان دادن راه علم است، تلاش کن و در معارف و مکتب اهل بیت علیهم السلام به سمت باطن سیر کن تا بتوانی با سخن گفتن، مطلب نوشتن و معارضه کردن دشمنان بزرگ ما که حیله‌های آنها بسیار قوی است را ساکت کنی، این یک نوع از جنگ است، همه که نمی‌توانند در راه معارف جلو بروند، پس چه کنند؟ به جهاد مالی عمل کنند که متأسّفانه میان ما آنقدر ضعیف است که می‌گویند ما خرج نمی‌کنیم زیرا آن را اسراف می‌کنند.[29] می‌گوید: من خودم دیدم آنقدر برنج در کوچه ریخته بود! برنج‌ها را گربه و مورچه بخورد بهتر از این است که شخصی همانند تو که اینگونه در مقابل رشد شیعه قرار گرفته­ای بخورد، برای جزوه‌ها می‌گوید که آنها را بر زمین می‌ریزند، چه کسی از آنها سود برده است؟! آخر آنها را در زباله دان می‌ریزند! شیطان در سینه این شخص رفته و با دهان او سخن می‌گوید.[30]

یاری رساندن به امام با کوچک‌ترین چیزها

خدا سیّد محمّد شیرازی را رحمت کند سالیانی در درس ایشان بودم، در اینطور مواقع می‌گفت: اگر هیچ کاری نمی‌توانی انجام دهی حداقل چراغ جلوی خانه خود را روشن کن، اگر همه این کار را انجام دهند چه می‌شود؟! اگر پانزده شعبان همه یک لامپ مقابل خانه خود روشن کنند تمام شهر روشن می‌شود، این کوچک است؟! این کار در دنیا صدا می‌کند و می‌گویند تمام مردم مشهد برای امام خود چراغ روشن کرده‌اند، اگر نمی‌توانی روضه بگیری و توان مالی نداری یک پرچم کوچک درب خانه خود آویزان کن، نمی‌شود یک پرچم آویزان کرد؟ پنجاه مدل کفش برای بچّه از شش ماهگی تا دو سالگی می‌خرید در حالی که هنوز نمی‌تواند راه برود!

آیا نمی‌توانید یک پرچم برای سرور و یک پرچم برای عزا درب خانه خود آویزان کنید؟ البته من خود را در سرور پیدا نکرده‌ام، خاک بر سر ما که یک پرچم سرور برای اهل بیت علیهم السلام آویزان نمی‌کنیم، حداقل به این اندازه به ایشان کمک کنیم، امروزه جنگ ما جنگ سر و صدا، شور، شهرت و آشکاری بیرونی است، جنگ علمی جنگ درونی است و در بیرون آشکاری ندارد، آشکاری جنگ درونی این است که یک پرچم درب خانه آویزان کنید یا حداقل نفری هزار تومان پول روی هم بگذارید، اگر همه پول دهند چقدر می‌شود!

پانزده شعبان شوخی نیست، امام زمان} خاتم عالم هستند و تشریف می‌آورند تا اسرار عالم را به ختم برسانند که امیر المؤمنین علیه السلام فرمودند: «مَا مِنْ عِلْمٍ إِلَّا وَأَنَا أَفْتَحُهُ وَمَا مِنَ سِرٍّ إِلَّا وَالْقَائِمُ علیه السلام يَخْتِمُهُ»[31]، می‌خواهند سرّ را ختم، آشکار و واضح کنند، امیر المؤمنین علیه السلام نیامده‌اند تا اسرار را آشکار کنند بلکه آمده‌اند تا علم را آشکار کنند، علم؛ مربوط به کتاب {يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ}[32]، و سرّ؛ مربوط به حکمت است.

کوتاهی در یاری اهل بیت علیهم السلام در دو جایگاه جهاد علمی و عملی

ما سال‌های گذشته چقدر کمک کرده‌ایم؟ اگر چهار تا بچّه هم کاری انجام دهند آنها را کوچک می‌کنیم، بچّه‌ها را ببینید می‌گویند آقا صد تومان بده، چه کاری از این بهتر که به ده نفر از این بچّه‌ها کمک کنم، خود این کار تبلیغ به او است، او یادش می‌ماند برای اینکه در کوچه چیزی برای پانزده شعبان درست کند پانصد تومان به او دادن، آیا خود این تبلیغ به آن بچّه نیست؟ اگر از میان پانصد بچّه صد نفر هم این کار را انجام دهند خوب است، مگر تمام کارهایی که انجام می‌دهیم درست است؟ تمام اینها شیطنت شیطان است تا مقابل ما را بگیرد.

در گذشته یکی از دوستان بنده با روضه مخالف بود، به او گفتم ما مدّت‌ها تقصیر کردیم، اگر همه مثل ما بودند تا الآن امام حسین علیه السلام و امام زمانی} در میان مردم باقی نمانده بود، در آن زمان به او گفتم ما چه مجلسی گرفتیم؟ ما که مخالف مجالس هستیم، کدام چراغ را روشن کردیم؟ ما که مخالف چراغ هستیم، بعضی‌ها را خدا هدایت کند و اگر هدایت نمی‌کند بر زمین بنشاند که می‌گویند چراغ روشن کردن و پرچم زدن برای امام زمان} بدعت است، اصلاً نمی‌فهمند که چه می‌گویند!

همیشه به پسران خود می‌گفتم حتماً به مجالس بروید، کاری انجام دهید و چیزی را بر عهده بگیرید، ننشینید و فقط چای بخورید، چه کسی می‌خواهد چای بیاورد و کفش‌ها را جفت کند؟ یک شب هم تو کفش‌ها را جفت کن و چای بریز، پس ببینید ما چقدر در کمک به اهل بیت علیهم السلام در دو جایگاه جهاد علمی، عرفانی، عقیدتی و جهاد عملی مقصّر هستیم، در جهاد عملی جنگی وجود ندارد تا نصف خرما کمک کنیم، نصف خرمای آن روز پانصد تومان ماست، با پانصد تومان می‌توانیم امام زمان} را تبلیغ کنیم.

ان شاء الله خداوند از شخصی که جوان‌ها را جمع می‌کند و در سطح شهر پرچم می‌زنند قبول کند، این کار بسیار عظیمی است، حداقل دو پرچم مقابل مغازه خود نصب کنید یا یک حدیث زیبا به شیشه مغازه بچسبانید، برای بچّه خود چه کار‌هایی که انجام نمی‌دهید! تا خانم زنگ می‌زند که برای بچّه پنج کیلو موز بگیر شیش کیلو موز می‌گیرید تا یک موقع کتک نخورید و حرف نشنوید امّا برای امام زمان} چگونه هستید؟!

پس مشخّص است که در مسائل ظاهر و باطن بسیار کوتاهی، نقص و عیب داریم، حداقل در امور ظاهری که می‌توانید کاری انجام دهید، نزدیک پانزده شعبان است، نگذارید اینگونه به آخر برسد، چند نفر از دوستان و همسایه‌ها را جمع کنید، به ده نفر که می‌گویید هفت نفر از آنها قبول نمی‌کنند، خود آنها ضرر کرده‌اند، آن سه نفر کار سی نفر را انجام می‌دهند امّا آن هفت نفر کار یک نفر را هم نمی‌توانند انجام دهند، پس ان شاء الله خداوند تبارک و تعالی کمک کند تا بتوانیم عمل خیر کوچکی برای امام زمان حجّت بن الحسن} انجام دهیم.

الحمد لله ربّ العالمین وصلّی الله علی محمّد وآله الطاهرین

دریافت فایل (MP3) (PDF)

---

[1]. نهج البلاغة، ص26، الکلام109: وَقَالَ علیه السلام: نَحْنُ‏ النُّمْرُقَةُ الْوُسْطَى‏ الَّتِي يَلْحَقُ بِهَا التَّالِي‏ بِهَا يَلْحَقُ التَّالِي وَإِلَيْهَا يَرْجِعُ الْغَالِي‏.

مشارق الأمان، ص217: وَرَدَ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام أَنَّ رَجُلاً قَالَ لَهُ أَلْقَيْتَ النَّاسَ إلَى النَّاسِ مُحِبُّك ومُبغِضُكَ المُفْرِطُ والْمُفْرِطُ فَقَالَ لَهُ أميرُ الْمُؤْمِنِينَ الْتَزِمْ بِالنُّمْرُقَةِ الْوُسْطَى واُترُكِ الحَدَّينِ فَأمرُهُم إلى اللَّهِ.

الكافي، ج2، ص75، ح6: عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: يَا مَعْشَرَ الشِّيعَةِ شِيعَةِ آلِ مُحَمَّدٍ كُونُوا النُّمْرُقَةَ الْوُسْطَى يَرْجِعُ إِلَيْكُمُ الْغَالِي وَيَلْحَقُ بِكُمُ التَّالِي فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ مِنَ الْأَنْصَارِ يُقَالُ لَهُ سَعْدٌ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا الْغَالِي قَالَ قَوْمٌ يَقُولُونَ فِينَا مَا لَا نَقُولُهُ فِي أَنْفُسِنَا فَلَيْسَ أُولَئِكَ مِنَّا وَلَسْنَا مِنْهُمْ قَالَ فَمَا التَّالِي قَالَ الْمُرْتَادُ يُرِيدُ الْخَيْرَ يُبَلِّغُهُ الْخَيْرَ يُؤْجَرُ عَلَيْهِ‏ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَيْنَا فَقَالَ وَاللَّهِ مَا مَعَنَا مِنَ اللَّهِ بَرَاءَةٌ وَلَا بَيْنَنَا وَبَيْنَ اللَّهِ قَرَابَةٌ وَلَا لَنَا عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ وَلَا نَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ إِلَّا بِالطَّاعَةِ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مُطِيعاً لِلَّهِ تَنْفَعُهُ‏ وَلَايَتُنَا وَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ عَاصِياً لِلَّهِ لَمْ تَنْفَعْهُ وَلَايَتُنَا وَيْحَكُمْ لَا تَغْتَرُّوا وَيْحَكُمْ لَا تَغْتَرُّوا.

الأمالي (للمفيد)، ص3، ح3: عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ: دَخَلَ الْحَارِثُ الْهَمْدَانِيُ‏ عَلَى‏ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ علیه السلام فِي نَفَرٍ مِنَ الشِّيعَةِ وَكُنْتُ فِيهِمْ فَجَعَلَ الْحَارِثُ يَتَأَوَّدُ فِي مِشْيَتِهِ وَيَخْبِطُ الْأَرْضَ بِمِحْجَنِهِ‏ وَكَانَ مَرِيضاً فَأَقْبَلَ عَلَيْهِ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام وَكَانَتْ لَهُ مِنْهُ مَنْزِلَةٌ فَقَالَ كَيْفَ تَجِدُكَ يَا حَارِثُ فَقَالَ نَالَ الدَّهْرُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ مِنِّي وَزَادَنِي أُوَاراً وَغَلِيلاً اخْتِصَامُ أَصْحَابِكَ بِبَابِكَ قَالَ وَفِيمَ خُصُومَتُهُمْ قَالَ فِيكَ وَفِي الثَّلَاثَةِ مِنْ قَبْلِكَ‏ فَمِنْ مُفْرِطٍ مِنْهُمْ غَالٍ‏ وَمُقْتَصِدٍ تَالٍ‏ وَمِنْ مُتَرَدِّدٍ مُرْتَابٍ‏ لَا يَدْرِي أَ يُقْدِمُ أَمْ يُحْجِمُ‏ فَقَالَ حَسْبُكَ يَا أَخَا هَمْدَانَ أَلَا إِنَّ خَيْرَ شِيعَتِي‏ النَّمَطُ الْأَوْسَطُ إِلَيْهِمْ يَرْجِعُ الْغَالِي وَبِهِمْ يَلْحَقُ التَّالِي فَقَالَ لَهُ الْحَارِثُ لَوْ كَشَفْتَ فِدَاكَ أَبِي وَأُمِّي الرَّيْنَ‏ عَنْ قُلُوبِنَا وَجَعَلْتَنَا فِي ذَلِكَ عَلَى بَصِيرَةٍ مِنْ أَمْرِنَا قَالَ علیه السلام قَدْكَ‏ فَإِنَّكَ امْرُؤٌ مَلْبُوسٌ عَلَيْكَ إِنَّ دِينَ اللَّهِ لَا يُعْرَفُ بِالرِّجَالِ بَلْ بِآيَةِ الْحَقِ‏ فَاعْرِفِ الْحَقَّ تَعْرِفْ أَهْلَهُ يَا حَارِثُ‏ إِنَّ الْحَقَّ أَحْسَنُ الْحَدِيثِ وَالصَّادِعَ‏ بِهِ مُجَاهِدٌ وَبِالْحَقِّ أُخْبِرُكَ فَأَرْعِنِي سَمْعَكَ‏ ثُمَّ خَبِّرْ بِهِ مَنْ كَانَ لَهُ حَصَافَةٌ مِنْ أَصْحَابِكَ أَلَا إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ وَأَخُو رَسُولِهِ وَصِدِّيقُهُ الْأَوَّلُ صَدَّقْتُهُ وَآدَمُ بَيْنَ الرُّوحِ وَالْجَسَدِ ثُمَّ إِنِّي صِدِّيقُهُ الْأَوَّلُ فِي أُمَّتِكُمْ حَقّاً فَنَحْنُ الْأَوَّلُونَ وَنَحْنُ الْآخِرُونَ وَنَحْنُ خَاصَّتُهُ يَا حَارِثُ وَخَالِصَتُهُ وَأَنَا صِنْوُهُ‏ وَوَصِيُّهُ وَوَلِيُّهُ وَصَاحِبُ نَجْوَاهُ وَسِرُّهُ أُوتِيتُ فَهْمَ الْكِتَابِ وَفَصْلَ الْخِطابِ‏ وَعِلْمَ الْقُرُونِ وَالْأَسْبَابِ‏ وَاسْتُودِعْتُ أَلْفَ مِفْتَاحٍ يَفْتَحُ كُلُّ مِفْتَاحٍ أَلْفَ بَابٍ يُفْضِي كُلُّ بَابٍ إِلَى أَلْفِ أَلْفِ عَهْدٍ وَأُيِّدْتُ وَاتُّخِذْتُ‏ وَأُمْدِدْتُ بِلَيْلَةِ الْقَدْرِ نَفْلاً وَإِنَّ ذَلِكَ يَجْرِي لِي وَلِمَنِ اسْتُحْفِظَ مِنْ ذُرِّيَّتِي‏ مَا جَرَى اللَّيْلُ وَالنَّهَارُ حَتَّى يَرِثَ اللَّهُ‏ الْأَرْضَ وَمَنْ عَلَيْها، الخبر.

الأمالي (للطوسي)، ص523، ح66: وَبِإِسْنَادِهِ، قَالَ: سَمِعْتُ عَلِيّاً (صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ) يَقُولُ لِرَأْسِ الْيَهُودِ: عَلَى كَمْ افْتَرَقْتُمْ فَقَالَ: عَلَى كَذَا وَكَذَا فِرْقَةً. فَقَالَ عَلِيٌّ علیه السلام: كَذَبْتَ يَا أَخَا الْيَهُودِ، ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَى النَّاسِ فَقَالَ: وَاللَّهِ لَوْ ثُنِّيَتْ لِيَ الْوِسَادَةُ لَقَضَيْتُ بَيْنَ أَهْلِ التَّوْرَاةِ بِتَوْرَاتِهِمْ، وَبَيْنَ أَهْلِ الْإِنْجِيلِ‏ بِإِنْجِيلِهِمْ‏، وَبَيْنَ أَهْلِ الزَّبُورِ بِزَبُورِهِمْ، وَبَيْنَ أَهْلِ الْقُرْآنِ بِقُرْآنِهِمْ. أَيُّهَا النَّاسُ، افْتَرَقَتِ الْيَهُودُ عَلَى إِحْدَى وَسَبْعِينَ فِرْقَةً، سَبْعُونَ مِنْهَا فِي النَّارِ، وَوَاحِدَةٌ نَاجِيَةُ فِي الْجَنَّةِ، وَهِيَ الَّتِي اتَّبَعَتْ يُوشَعَ بْنَ نُونٍ وَصِيَّ مُوسَى علیه السلام، وَافْتَرَقَتِ النَّصَارَى عَلَى اثْنَتَيْنِ وَسَبْعِينَ فِرْقَةً، إِحْدَى وَسَبْعِينَ فِي النَّارِ، وَوَاحِدَةٌ فِي الْجَنَّةِ، وَهِيَ الَّتِي اتَّبَعَتْ شَمْعُونَ وَصِيَّ عِيسَى علیه السلام، وَسَتَفْتَرِقُ هَذِهِ الْأُمَّةُ عَلَى‏ ثَلَاثٍ وَسَبْعِينَ فِرْقَةً، اثْنَتَانِ وَسَبْعُونَ فِرْقَةً فِي النَّارِ، وَفِرْقَةٌ فِي الْجَنَّةِ، وَهِيَ الَّتِي اتَّبَعَتْ وَصِيَّ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم، وَضَرَبَ بِيَدِهِ عَلَى صَدْرِهِ، ثُمَّ قَالَ: ثَلَاثَ عَشْرَةَ فِرْقَةً مِنَ الثَّلَاثِ وَالسَّبْعِينَ كُلُّهَا تَنْتَحِلُ مَوَدَّتِي وَحُبِّي، وَاحِدَةٌ مِنْهَا فِي الْجَنَّةِ وَهُمُ النَّمَطُ الْأَوْسَطُ، وَاثْنَتَا عَشْرَةَ فِي النَّارِ.

[2]. علل الشرائع، ج1، ص161، ح3: عَنْ جَابِرٍ قَالَ: أَقْبَلَ رَجُلٌ إِلَى أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام وَأَنَا حَاضِرٌ فَقَالَ رَحِمَكَ اللَّهُ اقْبِضْ هَذِهِ الْخَمْسَمِائَةِ دِرْهَمٍ فَضَعْهَا فِي مَوْضِعِهَا فَإِنَّهَا زَكَاةُ مَالِي فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام بَلْ خُذْهَا أَنْتَ فَضَعْهَا فِي جِيرَانِكَ وَالْأَيْتَامِ وَالْمَسَاكِينِ وَفِي إِخْوَانِكَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ إِنَّمَا يَكُونُ هَذَا إِذَا قَامَ قَائِمُنَا فَإِنَّهُ‏ يَقْسِمُ‏ بِالسَّوِيَّةِ وَيَعْدِلُ فِي خَلْقِ الرَّحْمَنِ الْبَرِّ مِنْهُمْ وَالْفَاجِرِ فَمَنْ أَطَاعَهُ‏ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ‏ وَمَنْ عَصَاهُ فَقَدْ عَصَى اللَّهَ فَإِنَّمَا سُمِّيَ الْمَهْدِيَّ لِأَنَّهُ يَهْدِي لِأَمْرٍ خَفِيٍّ يَسْتَخْرِجُ التَّوْرَاةَ وَسَائِرَ كُتُبِ اللَّهِ مِنْ غَارٍ بِأَنْطَاكِيَّةَ فَيَحْكُمُ بَيْنَ أَهْلِ التَّوْرَاةِ بِالتَّوْرَاةِ وَبَيْنَ أَهْلِ الْإِنْجِيلِ بِالْإِنْجِيلِ وَبَيْنَ أَهْلِ الزَّبُورِ بِالزَّبُورِ وَبَيْنَ أَهْلِ الْفُرْقَانِ بِالْفُرْقَانِ وَتُجْمَعُ إِلَيْهِ أَمْوَالُ الدُّنْيَا كُلُّهَا مَا فِي بَطْنِ الْأَرْضِ وَظَهْرِهَا فَيَقُولُ لِلنَّاسِ تَعَالَوْا إِلَى مَا قَطَعْتُمْ فِيهِ الْأَرْحَامَ وَسَفَكْتُمْ فِيهِ الدِّمَاءَ وَرَكِبْتُمْ فِيهِ مَحَارِمَ اللَّهِ فَيُعْطَى شَيْئاً لَمْ يُعْطَ أَحَدٌ كَانَ قَبْلَهُ قَالَ وَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَهُوَ رَجُلٌ مِنِّي اسْمُهُ كَاسْمِي يَحْفَظُنِي اللَّهُ فِيهِ وَيَعْمَلُ بِسُنَّتِي يَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَعَدْلاً وَنُوراً بَعْدَ مَا تَمْتَلِئُ ظُلْماً وَجَوْراً وَسُوءاً.

كمال الدين وتمام النعمة، ج1، ص257، ح2: عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم:‏ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى اطَّلَعَ إِلَى الْأَرْضِ‏ اطِّلَاعَةً فَاخْتَارَنِي مِنْهَا فَجَعَلَنِي نَبِيّاً ثُمَّ اطَّلَعَ‏ الثَّانِيَةَ فَاخْتَارَ مِنْهَا عَلِيّاً فَجَعَلَهُ إِمَاماً ثُمَّ أَمَرَنِي أَنْ أَتَّخِذَهُ أَخاً وَوَلِيّاً وَوَصِيّاً وَخَلِيفَةً وَوَزِيراً فَعَلِيٌّ مِنِّي وَأَنَا مِنْ عَلِيٍّ وَهُوَ زَوْجُ ابْنَتِي وَأَبُو سِبْطَيَّ الْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ أَلَا وَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى جَعَلَنِي وَإِيَّاهُمْ حُجَجاً عَلَى عِبَادِهِ وَجَعَلَ مِنْ صُلْبِ الْحُسَيْنِ أَئِمَّةً يَقُومُونَ بِأَمْرِي وَيَحْفَظُونَ وَصِيَّتِي التَّاسِعُ مِنْهُمْ قَائِمُ أَهْلِ بَيْتِي وَمَهْدِيُّ أُمَّتِي أَشْبَهُ النَّاسِ بِي فِي شَمَائِلِهِ وَأَقْوَالِهِ وَأَفْعَالِهِ يَظْهَرُ بَعْدَ غَيْبَةٍ طَوِيلَةٍ وَحَيْرَةٍ مُضِلَّةٍ فَيُعْلِنُ أَمْرَ اللَّهِ وَيُظْهِرُ دِينَ اللَّهِ جَلَّ وَعَزَّ يُؤَيَّدُ بِنَصْرِ اللَّهِ وَيَنْصُرُ بِمَلَائِكَةِ اللَّهِ فَيَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَعَدْلاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَظُلْماً.

كمال الدين وتمام النعمة، ج2، ص377، ح1: قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَظِيمِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ زَيْدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ علیه السلام الْحَسَنِيُّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى سَيِّدِي مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ علیه السلام وَأَنَا أُرِيدُ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنِ الْقَائِمِ أَ هُوَ الْمَهْدِيُّ أَوْ غَيْرُهُ فَابْتَدَأَنِي فَقَالَ لِي يَا أَبَا الْقَاسِمِ إِنَّ الْقَائِمَ مِنَّا هُوَ الْمَهْدِيُّ الَّذِي يَجِبُ أَنْ يُنْتَظَرَ فِي غَيْبَتِهِ وَيُطَاعَ فِي ظُهُورِهِ وَهُوَ الثَّالِثُ مِنْ وُلْدِي وَالَّذِي بَعَثَ مُحَمَّداً صلّی الله علیه و آله و سلّم بِالنُّبُوَّةِ وَخَصَّنَا بِالْإِمَامَةِ إِنَّهُ لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَخْرُجَ فِيهِ فَيَمْلَأَ الْأَرْضَ قِسْطاً وَعَدْلاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَظُلْماً وَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى لَيُصْلِحُ لَهُ أَمْرَهُ فِي لَيْلَةٍ كَمَا أَصْلَحَ أَمْرَ كَلِيمِهِ مُوسَى علیه السلام إِذْ ذَهَبَ لِيَقْتَبِسَ‏ لِأَهْلِهِ‏ نَاراً فَرَجَعَ وَهُوَ رَسُولٌ نَبِيٌّ ثُمَّ قَالَ علیه السلام: أَفْضَلُ أَعْمَالِ شِيعَتِنَا انْتِظَارُ الْفَرَجِ.

كمال الدين وتمام النعمة، ج2، ص377، ح2: عَنْ عَبْدِ الْعَظِيمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِيِّ قَالَ: قُلْتُ لِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى علیهم السلام إِنِّي لَأَرْجُو أَنْ تَكُونَ الْقَائِمَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِ مُحَمَّدٍ الَّذِي يَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَعَدْلاً كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَظُلْماً فَقَالَ علیه السلام يَا أَبَا الْقَاسِمِ مَا مِنَّا إِلَّا وَهُوَ قَائِمٌ بِأَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ وَهَادٍ إِلَى دِينِ اللَّهِ وَلَكِنَّ الْقَائِمَ الَّذِي يُطَهِّرُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ بِهِ الْأَرْضَ مِنْ أَهْلِ الْكُفْرِ وَالْجُحُودِ وَيَمْلَؤُهَا عَدْلاً وَقِسْطاً هُوَ الَّذِي تَخْفَى عَلَى النَّاسِ‏ وِلَادَتُهُ وَيَغِيبُ عَنْهُمْ شَخْصُهُ وَيَحْرُمُ عَلَيْهِمْ‏ تَسْمِيَتُهُ‏ وَهُوَ سَمِيُّ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَكَنِيُّهُ وَهُوَ الَّذِي تُطْوَى لَهُ الْأَرْضُ وَيَذِلُّ لَهُ كُلُّ صَعْبٍ [وَ] يَجْتَمِعُ إِلَيْهِ مِنْ أَصْحَابِهِ عِدَّةُ أَهْلِ بَدْرٍ ثَلَاثُمِائَةٍ وَثَلَاثَةَ عَشَرَ رَجُلاً مِنْ أَقَاصِي الْأَرْضِ وَذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَ‏ أَيْنَ ما تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعاً إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ فَإِذَا اجْتَمَعَتْ لَهُ هَذِهِ الْعِدَّةُ مِنْ أَهْلِ الْإِخْلَاصِ أَظْهَرَ اللَّهُ أَمْرَهُ فَإِذَا كَمَلَ لَهُ الْعَقْدُ وَهُوَ عَشَرَةُ آلَافِ رَجُلٍ خَرَجَ بِإِذْنِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ فَلَا يَزَالُ يَقْتُلُ أَعْدَاءَ اللَّهِ حَتَّى يَرْضَى اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ. قَالَ عَبْدُ الْعَظِيمِ فَقُلْتُ لَهُ يَا سَيِّدِي وَكَيْفَ يَعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ قَدْ رَضِيَ قَالَ يُلْقِي فِي قَلْبِهِ الرَّحْمَةَ فَإِذَا دَخَلَ الْمَدِينَةَ أَخْرَجَ اللَّاتَ وَالْعُزَّى فَأَحْرَقَهُمَا.

الغيبة (للطوسي)، ص179: عَنْ أَبِي سَعِيدٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم:‏ أَبْشِرُوا بِالْمَهْدِيِ‏ قَالَ‏ ثَلَاثاً يَخْرُجُ عَلَى حِينِ اخْتِلَافٍ مِنَ النَّاسِ وَزِلْزَالٍ شَدِيدٍ يَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَعَدْلاً كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَجَوْراً يَمْلَأُ قُلُوبَ‏ عِبَادِهِ عِبَادَةً وَيَسَعُهُمْ عَدْلُهُ‏.

[3]. التوحيد، ص92، ح6: قَالَ وَهْبُ بْنُ وَهْبٍ الْقُرَشِيُّ سَمِعْتُ الصَّادِقَ علیه السلام يَقُولُ‏ قَدِمَ وَفْدٌ مِنْ أَهْلِ فِلَسْطِينَ عَلَى الْبَاقِرِ علیه السلام فَسَأَلُوهُ عَنْ مَسَائِلَ فَأَجَابَهُمْ ثُمَّ سَأَلُوهُ عَنِ الصَّمَدِ فَقَالَ تَفْسِيرُهُ فِيهِ‏ الصَّمَدُ خَمْسَةُ أَحْرُفٍ‏ فَالْأَلِفُ دَلِيلٌ عَلَى إِنِّيَّتِهِ وَهُوَ قَوْلُهُ عَزَّ وَجَلَ‏ شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ وَذَلِكَ تَنْبِيهٌ وَإِشَارَةٌ إِلَى الْغَائِبِ عَنْ دَرْكِ الْحَوَاسِّ وَاللَّامُ دَلِيلٌ عَلَى إِلَهِيَّتِهِ بِأَنَّهُ هُوَ اللَّهُ وَالْأَلِفُ وَاللَّامُ مُدْغَمَانِ لَا يَظْهَرَانِ عَلَى اللِّسَانِ‏ وَلَا يَقَعَانِ فِي السَّمْعِ وَيَظْهَرَانِ فِي الْكِتَابَةِ دَلِيلَانِ عَلَى أَنَّ إِلَهِيَّتَهُ بِلُطْفِهِ خَافِيَةٌ لَا تُدْرَكُ بِالْحَوَاسِّ وَلَا تَقَعُ فِي لِسَانِ وَاصِفٍ وَلَا أُذُنِ سَامِعٍ لِأَنَّ تَفْسِيرَ الْإِلَهِ هُوَ الَّذِي أَلِهَ الْخَلْقُ عَنْ دَرْكِ مَاهِيَّتِهِ وَكَيْفِيَّتِهِ بِحِسٍّ أَوْ بِوَهْمٍ لَا بَلْ هُوَ مُبْدِعُ الْأَوْهَامِ وَخَالِقُ الْحَوَاسِّ وَإِنَّمَا يَظْهَرُ ذَلِكَ عِنْدَ الْكِتَابَةِ دَلِيلٌ عَلَى أَنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ أَظْهَرَ رُبُوبِيَّتَهُ فِي إِبْدَاعِ الْخَلْقِ وَتَرْكِيبِ أَرْوَاحِهِمُ اللَّطِيفَةِ فِي أَجْسَادِهِمُ الْكَثِيفَةِ فَإِذَا نَظَرَ عَبْدٌ إِلَى نَفْسِهِ لَمْ يَرَ رُوحَهُ كَمَا أَنَّ لَامَ الصَّمَدِ لَا تَتَبَيَّنُ وَلَا تَدْخُلُ فِي حَاسَّةٍ مِنَ الْحَوَاسِّ الْخَمْسِ فَإِذَا نَظَرَ إِلَى الْكِتَابَةِ ظَهَرَ لَهُ مَا خَفِيَ وَلَطُفَ فَمَتَى تَفَكَّرَ الْعَبْدُ فِي مَاهِيَّةِ الْبَارِئِ وَكَيْفِيَّتِهِ أَلِهَ فِيهِ وَتَحَيَّرَ وَلَمْ تُحِطْ فِكْرَتُهُ بِشَيْ‏ءٍ يَتَصَوَّرُ لَهُ لِأَنَّهُ عَزَّ وَجَلَّ خَالِقُ الصُّوَرِ فَإِذَا نَظَرَ إِلَى خَلْقِهِ ثَبَتَ لَهُ أَنَّهُ عَزَّ وَجَلَّ خَالِقُهُمْ وَمُرَكِّبُ أَرْوَاحِهِمْ فِي أَجْسَادِهِمْ وَأَمَّا الصَّادُ فَدَلِيلٌ عَلَى أَنَّهُ عَزَّ وَجَلَّ صَادِقٌ وَقَوْلَهُ صِدْقٌ وَكَلَامَهُ صِدْقٌ وَدَعَا عِبَادَهُ إِلَى اتِّبَاعِ الصِّدْقِ بِالصِّدْقِ وَوَعَدَ بِالصِّدْقِ دَارَ الصِّدْقِ وَأَمَّا الْمِيمُ فَدَلِيلٌ عَلَى مُلْكِهِ وَأَنَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ لَمْ يَزَلْ وَلَا يَزَالُ وَلَا يَزُولُ مُلْكُهُ وَأَمَّا الدَّالُ فَدَلِيلٌ عَلَى دَوَامِ مُلْكِهِ وَأَنَّهُ عَزَّ وَجَلَّ دَائِمٌ تَعَالَى عَنِ الْكَوْنِ وَالزَّوَالِ بَلْ هُوَ عَزَّ وَجَلَّ يُكَوِّنُ الْكَائِنَاتِ الَّذِي كَانَ بِتَكْوِينِهِ كُلُّ كَائِنٍ ثُمَّ قَالَ علیه السلام لَوْ وَجَدْتُ لِعِلْمِيَ الَّذِي آتَانِيَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ حَمَلَةً لَنَشَرْتُ التَّوْحِيدَ وَالْإِسْلَامَ وَالْإِيمَانَ وَالدِّينَ وَالشَّرَائِعَ مِنَ الصَّمَدِ وَكَيْفَ لِي بِذَلِكَ وَلَمْ يَجِدْ جَدِّي أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام حَمَلَةً لِعِلْمِهِ حَتَّى كَانَ يَتَنَفَّسُ الصُّعَدَاءَ وَيَقُولُ عَلَى الْمِنْبَرِ سَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي فَإِنَّ بَيْنَ الْجَوَانِحِ مِنِّي عِلْماً جَمّاً هَاهْ هَاهْ أَلَا لَا أَجِدُ مَنْ يَحْمِلُهُ أَلَا وَإِنِّي عَلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ فَلا تَتَوَلَّوْا قَوْماً غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ قَدْ يَئِسُوا مِنَ الْآخِرَةِ كَما يَئِسَ الْكُفَّارُ مِنْ أَصْحابِ الْقُبُورِ ثُمَّ قَالَ الْبَاقِرُ علیه السلام الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي مَنَّ عَلَيْنَا وَوَفَّقَنَا لِعِبَادَتِهِ الْأَحَدِ الصَّمَدِ الَّذِي‏ لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ. وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ وَجَنَّبَنَا عِبَادَةَ الْأَوْثَانِ حَمْداً سَرْمَداً وَشُكْراً وَاصِباً وَقَوْلُهُ عَزَّ وَجَلَ‏ لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ يَقُولُ‏ لَمْ يَلِدْ عَزَّ وَجَلَّ فَيَكُونَ لَهُ وَلَدٌ يَرِثُهُ‏ وَلَمْ يُولَدْ فَيَكُونَ لَهُ وَالِدٌ يَشْرَكُهُ فِي رُبُوبِيَّتِهِ وَمُلْكِهِ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ فَيُعَاوِنَهُ فِي سُلْطَانِهِ‏.

الكافي، ج1، ص229، ح3: عَنْ سَلَمَةَ بْنِ مُحْرِزٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ علیه السلام يَقُولُ‏ إِنَّ مِنْ عِلْمِ مَا أُوتِينَا تَفْسِيرَ الْقُرْآنِ وَأَحْكَامَهُ وَعِلْمَ تَغْيِيرِ الزَّمَانِ وَحَدَثَانِهِ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ خَيْراً أَسْمَعَهُمْ‏ وَلَوْ أَسْمَعَ مَنْ لَمْ يَسْمَعْ لَوَلَّى مُعْرِضاً كَأَنْ لَمْ‏ يَسْمَعْ‏ ثُمَ‏ أَمْسَكَ‏ هُنَيْئَةً ثُمَّ قَالَ وَلَوْ وَجَدْنَا أَوْعِيَةً أَوْ مُسْتَرَاحاً لَقُلْنَا وَاللَّهُ الْمُسْتَعانُ.

بصائر الدرجات، ج1، ص147، ح1: عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ: قَالَ لِي أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام:‏ يَا فُضَيْلُ عِنْدَنَا كِتَابُ عَلِيٍّ سَبْعُونَ ذِرَاعاً مَا عَلَى الْأَرْضِ شَيْ‏ءٌ يُحْتَاجُ إِلَيْهِ إِلَّا وَهُوَ فِيهِ حَتَّى‏ أَرْشُ‏ الْخَدْشِ‏ ثُمَ‏ خَطَّهُ بِيَدِهِ عَلَى إِبْهَامِهِ.

بصائر الدرجات، ج1، ص151، ح2: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِكِ قَالَ: كُنَّا عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام نَحْواً مِنْ سِتِّينَ رَجُلاً وَهُوَ وَسْطَنَا فَجَاءَ عَبْدُ الْخَالِقِ بْنُ عَبْدِ رَبِّهِ فَقَالَ لَهُ كُنْتُ مَعَ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَالِساً فَذَكَرُوا أَنَّكَ تَقُولُ إِنَّ عِنْدَنَا كِتَابَ عَلِيٍّ علیه السلام فَقَالَ لَا وَاللَّهِ مَا تَرَكَ عَلِيٌّ كِتَاباً وَإِنْ كَانَ تَرَكَ عَلِيٌّ كِتَاباً مَا هُوَ إِلَّا إِهَابَيْنِ‏ وَلَوَدِدْتُ أَنَّهُ عِنْدَ غُلَامِي هَذَا فَمَا أُبَالِي عَلَيْهِ قَالَ فَجَلَسَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَيْنَا فَقَالَ مَا هُوَ وَاللَّهِ كَمَا يَقُولُونَ إِنَّهُمَا جَفْرَانِ‏ مَكْتُوبٌ‏ فِيهِمَا لَا وَاللَّهِ إِنَّهُمَا لَإِهَابَانِ عَلَيْهِمَا أَصْوَافُهُمَا وَأَشْعَارَهُمَا مَدْحُوسَيْنِ كتبنا [كُتُباً] فِي أَحَدِهِمَا وَفِي الْآخَرِ سِلَاحُ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَعِنْدَنَا وَاللَّهِ صَحِيفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً مَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ حَلَالٍ وَحَرَامٍ إِلَّا وَهُوَ فِيهَا حَتَّى إِنَّ فِيهَا أَرْشَ الْخَدْشِ وَقام [قَالَ‏] بِظُفُرِهِ عَلَى ذِرَاعِهِ فَخَطَّ بِهِ وَعِنْدَنَا مُصْحَفٌ أَمَا وَاللَّهِ مَا هُوَ بِالْقُرْآنِ.

[4]. تفسير الإمام العسكري علیه السلام، ص299، ح143: قَالَ الْإِمَامُ علیه السلام‏ ثُمَ‏ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ: يَا مُحَمَّدُ وَمَنْ هَؤُلَاءِ الْيَهُودُ أُمِّيُّونَ‏ لَا يَقْرَءُونَ الْكِتَابَ‏ وَلَا يَكْتُبُونَ، كَالْأُمِّيِّ مَنْسُوبٌ إِلَى أُمِّهِ‏ أَيْ هُوَ كَمَا خَرَجَ‏ مِنْ‏ بَطْنِ‏ أُمِّهِ‏ لَا يَقْرَأُ وَلَا يَكْتُبُ‏ لا يَعْلَمُونَ الْكِتابَ‏ الْمُنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ وَلَا الْمُكَذَّبَ‏ بِهِ، وَلَا يُمَيِّزُونَ بَيْنَهُمَا إِلَّا أَمانِيَ‏ أَيْ إِلَّا أَنْ يُقْرَأَ عَلَيْهِمْ وَيُقَالَ لَهُمْ: إِنَ‏ هَذَا كِتَابُ اللَّهِ وَكَلَامُهُ، لَا يَعْرِفُونَ إِنْ قُرِئَ مِنَ الْكِتَابِ خِلَافُ مَا فِيهِ‏ وَإِنْ هُمْ إِلَّا يَظُنُّونَ‏ أَيْ‏ مَا يَقُولُ لَهُمْ رُؤَسَاؤُهُمْ مِنْ تَكْذِيبِ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم فِي نُبُوَّتِهِ، وَإِمَامَةِ عَلِيٍّ علیه السلام سَيِّدِ عِتْرَتِهِ، وَهُمْ يُقَلِّدُونَهُمْ مَعَ أَنَّهُ مُحْرَّمٌ عَلَيْهِمْ تَقْلِيدُهُمْ. قَالَ: فَقَالَ رَجُلٌ لِلصَّادِقِ علیه السلام: فَإِذَا كَانَ هَؤُلَاءِ الْعَوَامُّ مِنَ الْيَهُودِ لَا يَعْرِفُونَ الْكِتَابَ إِلَّا بِمَا يَسْمَعُونَهُ مِنْ عُلَمَائِهِمْ لَا سَبِيلَ لَهُمْ إِلَى غَيْرِهِ، فَكَيْفَ ذَمَّهُمْ بِتَقْلِيدِهِمْ وَالْقَبُولِ مِنْ عُلَمَائِهِمْ وَهَلْ عَوَامُّ الْيَهُودِ إِلَّا كَعَوَامِّنَا يُقَلِّدُونَ عُلَمَاءَهُمْ فَإِنْ لَمْ يَجُزْ لِأُولَئِكَ الْقَبُولُ مِنْ عُلَمَائِهِمْ، لَمْ يَجُزْ لِهَؤُلَاءِ الْقَبُولُ مِنْ عُلَمَائِهِمْ. فَقَالَ علیه السلام: بَيْنَ عَوَامِّنَا وَعُلَمَائِنَا وَبَيْنَ عَوَامِّ الْيَهُودِ وَعُلَمَائِهِمْ فَرْقٌ مِنْ جِهَةٍ وَتَسْوِيَةٌ مِنْ جِهَةٍ، أَمَّا مِنْ حَيْثُ إِنَّهُمْ اسْتَوَوْا، فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ ذَمَّ عَوَامَّنَا بِتَقْلِيدِهِمْ عُلَمَاءَهُمْ كَمَا قَدْ ذَمَّ عَوَامَّهُمْ. وَأَمَّا مِنْ حَيْثُ إِنَّهُمْ افْتَرَقُوا فَلَا. قَالَ: بَيِّنْ لِي ذَلِكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ. قَالَ علیه السلام: إِنَّ عَوَامَّ الْيَهُودِ كَانُوا قَدْ عَرَفُوا عُلَمَاءَهُمْ بِالْكَذِبِ الصِّرَاحِ، وَبِأَكْلِ الْحَرَامِ وَبِالرِّشَا، وَبِتَغْيِيرِ الْأَحْكَامِ عَنْ وَاجِبِهَا بِالشَّفَاعَاتِ وَالْعِنَايَاتِ وَالْمُصَانَعَاتِ. وَعَرَفُوهُمْ بِالتَّعَصُّبِ الشَّدِيدِ الَّذِي يُفَارِقُونَ بِهِ أَدْيَانَهُمْ وَأَنَّهُمْ، إِذَا تَعَصَّبُوا أَزَالُوا حُقُوقَ مَنْ تَعَصَّبُوا عَلَيْهِ، وَأَعْطَوْا مَا لَا يَسْتَحِقُّهُ مَنْ تَعَصَّبُوا لَهُ مِنْ أَمْوَالِ غَيْرِهِمْ وَظَلَمُوهُمْ مِنْ أَجْلِهِمْ. وَعَرَفُوهُمْ بِأَنَّهُمْ يُقَارِفُونَ الْمُحَرَّمَاتِ، وَاضْطُرُّوا بِمَعَارِفِ قُلُوبِهِمْ إِلَى أَنَّ مَنْ فَعَلَ‏ مَا يَفْعَلُونَهُ فَهُوَ فَاسِقٌ، لَا يَجُوزُ أَنْ يُصَدَّقَ عَلَى اللَّهِ، وَلَا عَلَى الْوَسَائِطِ بَيْنَ الْخَلْقِ وَبَيْنَ اللَّهِ، فَلِذَلِكَ ذَمَّهُمُ اللَّهُ‏ لَمَّا قَلَّدُوا مَنْ قَدْ عَرَفُوا، وَمَنْ قَدْ عَلِمُوا أَنَّهُ لَا يَجُوزُ قَبُولُ خَبَرِهِ، وَلَا تَصْدِيقُهُ فِي حِكَايَتِهِ، وَلَا الْعَمَلُ بِمَا يُؤَدِّيهِ إِلَيْهِمْ عَمَّنْ لَمْ يُشَاهِدُوهُ، وَوَجَبَ عَلَيْهِمُ النَّظَرُ بِأَنْفُسِهِمْ فِي أَمْرِ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم إِذْ كَانَتْ دَلَائِلُهُ أَوْضَحَ مِنْ أَنْ تَخْفَى، وَأَشْهَرَ مِنْ أَنْ لَا تَظْهَرَ لَهُمْ. وَكَذَلِكَ عَوَامُّ أُمَّتِنَا إِذَا عَرَفُوا مِنْ فُقَهَائِهِمُ الْفِسْقَ الظَّاهِرَ، وَالْعَصَبِيَّةَ الشَّدِيدَةَ وَالتَّكَالُبَ عَلَى حُطَامِ الدُّنْيَا وَحَرَامِهَا، وَإِهْلَاكَ مَنْ يَتَعَصَّبُونَ عَلَيْهِ وَإِنْ كَانَ لِإِصْلَاحِ أَمْرِهِ مُسْتَحِقّاً، وَبِالتَّرَفُّقِ‏ بِالْبِرِّ وَالْإِحْسَانِ عَلَى مَنْ تَعَصَّبُوا لَهُ، وَإِنْ كَانَ لِلْإِذْلَالِ وَالْإِهَانَةِ مُسْتَحِقّاً. فَمَنْ قَلَّدَ مِنْ عَوَامِّنَا مِثْلَ هَؤُلَاءِ الْفُقَهَاءِ فَهُمْ مِثْلُ الْيَهُودِ الَّذِينَ ذَمَّهُمُ اللَّهُ تَعَالَى بِالتَّقْلِيدِ لِفَسَقَةِ فُقَهَائِهِمْ. فَأَمَّا مَنْ كَانَ مِنَ الْفُقَهَاءِ صَائِناً لِنَفْسِهِ، حَافِظاً لِدِينِهِ، مُخَالِفاً لِهَوَاهُ، مُطِيعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ فَلِلْعَوَامِّ أَنْ يُقَلِّدُوهُ. وَذَلِكَ لَا يَكُونُ إِلَّا فِي‏ بَعْضِ فُقَهَاءِ الشِّيعَةِ لَا جَمِيعِهِمْ، فَإِنَّ مَنْ رَكِبَ مِنَ الْقَبَائِحِ وَالْفَوَاحِشِ مَرَاكِبَ فَسَقَةِ فُقَهَاءِ الْعَامَّةِ فَلَا تَقْبَلُوا مِنْهُمْ عَنَّا شَيْئاً، وَلَا كَرَامَةَ لَهُمْ، وَإِنَّمَا كَثُرَ التَّخْلِيطُ فِيمَا يَتَحَمَّلُ‏ عَنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ لِذَلِكَ، لِأَنَّ الْفَسَقَةَ يَتَحَمَّلُونَ عَنَّا، فَهُمْ يُحَرِّفُونَهُ بِأَسْرِهِ لِجَهْلِهِمْ، وَيَضَعُونَ الْأَشْيَاءَ عَلَى غَيْرِ مَوَاضِعِهَا وَوُجُوهِهَا لِقِلَّةِ مَعْرِفَتِهِمْ وَآخَرِينَ يَتَعَمَّدُونَ الْكَذِبَ عَلَيْنَا لِيَجُرُّوا مِنْ عَرَضِ الدُّنْيَا مَا هُوَ زَادُهُمْ إِلَى نَارِ جَهَنَّمَ. وَمِنْهُمْ قَوْمٌ نُصَّابٌ لَا يَقْدِرُونَ عَلَى الْقَدْحِ فِينَا، يَتَعَلَّمُونَ بَعْضَ عُلُومِنَا الصَّحِيحَةِ فَيَتَوَجَّهُونَ بِهِ عِنْدَ شِيعَتِنَا، وَيَنْتَقِصُونَ بِنَا عِنْدَ نُصَّابِنَا ثُمَّ يُضِيفُونَ إِلَيْهِ أَضْعَافَهُ وَأَضْعَافَ أَضْعَافِهِ مِنَ الْأَكَاذِيبِ عَلَيْنَا الَّتِي نَحْنُ بِرَاءٌ مِنْهَا، فَيَتَقَبَّلُهُ لْمُسْلِمُونَ الْمُسْتَسْلِمُونَ مِنْ شِيعَتِنَا عَلَى أَنَّهُ مِنْ عُلُومِنَا فَضَلُّوا وَأَضَلُّوهُمْ‏. وَهُمْ أَضَرُّ عَلَى ضُعَفَاءِ شِيعَتِنَا مِنْ جَيْشِ يَزِيدَ عَلَى الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ علیه السلام وَأَصْحَابِهِ فَإِنَّهُمْ يَسْلُبُونَهُمُ الْأَرْوَاحَ وَالْأَمْوَالَ، وَلِلْمَسْلُوبِينَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الْأَحْوَالِ لِمَا لَحِقَهُمْ مِنْ أَعْدَائِهِمْ. وَهَؤُلَاءِ عُلَمَاءُ السَّوْءِ النَّاصِبُونَ الْمُشَبِّهُونَ بِأَنَّهُمْ لَنَا مُوَالُونَ، وَلِأَعْدَائِنَا مُعَادُونَ يُدْخِلُونَ الشَّكَّ وَالشُّبْهَةَ عَلَى ضُعَفَاءِ شِيعَتِنَا، فَيُضِلُّونَهُمْ وَيَمْنَعُونَهُمْ عَنْ قَصْدِ الْحَقِّ الْمُصِيبِ. لَا جَرَمَ أَنَّ مَنْ عَلِمَ اللَّهُ مِنْ قَلْبِهِ مِنْ هَؤُلَاءِ الْعَوَامِّ أَنَّهُ لَا يُرِيدُ إِلَّا صِيَانَةَ دِينِهِ وَتَعْظِيمَ وَلِيِّهِ، لَمْ يَتْرُكْهُ فِي يَدِ هَذَا الْمُلَبِّسِ الْكَافِرِ. وَلَكِنَّهُ يُقَيِّضُ لَهُ مُؤْمِناً يَقِفُ بِهِ عَلَى الصَّوَابِ، ثُمَّ يُوَفِّقُهُ اللَّهُ تَعَالَى لِلْقَبُولِ مِنْهُ، فَيَجْمَعُ لَهُ بِذَلِكَ خَيْرَ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ، وَيَجْمَعُ عَلَى مَنْ أَضَلَّهُ لَعْنَ الدُّنْيَا وَعَذَابَ الْآخِرَةِ. ثُمَّ قَالَ: قَالَ‏ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم: شِرَارُ عُلَمَاءِ أُمَّتِنَا الْمُضِلُّونَ عَنَّا، الْقَاطِعُونَ لِلطُّرُقِ إِلَيْنَا، الْمُسَمُّونَ أَضْدَادَنَا بِأَسْمَائِنَا، الْمُلَقِّبُونَ أَضْدَادَنَا بِأَلْقَابِنَا، يُصَلُّونَ عَلَيْهِمْ وَهُمْ لِلَّعْنِ مُسْتَحِقُّونَ، وَيَلْعَنُونَنَا وَنَحْنُ بِكَرَامَاتِ اللَّهِ مَغْمُورُونَ، وَبِصَلَوَاتِ اللَّهِ وَصَلَوَاتِ مَلَائِكَتِهِ الْمُقَرَّبِينَ عَلَيْنَا عَنْ صَلَوَاتِهِمْ عَلَيْنَا مُسْتَغْنُونَ.

[5]. روایات لزوم و اهمّیّت تسلیم در برابر فرمایشات اهل بیت علیهم السلام و نهی از انکار کردن آن:

بصائر الدرجات، ج1، ص525، ح31: عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ مِنْ قُرَّةِ الْعَيْنِ‏ التَّسْلِيمَ‏ إِلَيْنَا أَنْ تَقُولُوا لِكُلِّ مَا اخْتَلَفَ عَنَّا أَنْ تَرُدُّوا إِلَيْنَا.

الكافي، ج2، ص398، ح5: عَنْ عَمِيرَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: سَمِعْتُهُ يَقُولُ:‏ أُمِرَ النَّاسُ‏ بِمَعْرِفَتِنَا وَالرَّدِّ إِلَيْنَا وَالتَّسْلِيمِ لَنَا ثُمَّ قَالَ وَإِنْ صَامُوا وَصَلَّوْا وَشَهِدُوا أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَجَعَلُوا فِي أَنْفُسِهِمْ أَنْ لَا يَرُدُّوا إِلَيْنَا كَانُوا بِذَلِكَ مُشْرِكِينَ.

الكافی، ج1، ص401، ح1: عَنْ جَابِرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم:‏ إِنَّ حَدِيثَ آلِ مُحَمَّدٍ صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ‏ لَا يُؤْمِنُ‏ بِهِ إِلَّا مَلَكٌ مُقَرَّبٌ أَوْ نَبِيٌّ مُرْسَلٌ أَوْ عَبْدٌ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِيمَانِ فَمَا وَرَدَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَدِيثِ آلِ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم فَلَانَتْ لَهُ قُلُوبُكُمْ وَعَرَفْتُمُوهُ فَاقْبَلُوهُ وَمَا اشْمَأَزَّتْ مِنْهُ قُلُوبُكُمْ وَأَنْكَرْتُمُوهُ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَإِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى الْعَالِمِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ وَإِنَّمَا الْهَالِكُ أَنْ يُحَدِّثَ أَحَدُكُمْ بِشَيْ‏ءٍ مِنْهُ لَا يَحْتَمِلُهُ فَيَقُولَ وَاللَّهِ مَا كَانَ هَذَا وَاللَّهِ مَا كَانَ هَذَا وَالْإِنْكَارُ هُوَ الْكُفْرُ.

تفضيل الأئمّة علیهم السلام، ص439: قد جاء في الحديث عنهم علیهم السلام: إنَّ اللَّهَ لَم يُهلِكْ أُمَّةً مِنَ الأُمَمِ إِلاَّ بِإِنْكَارِهِم فَضْلَ مُحَمَّدٍ وَأهلِ بَيتِهِ.

جامع الأحاديث (كتاب الغايات)، ص208: قَالَ [البَّاقِرُ] علیه السلام: أَكْبَرُ الْكَبَائِرِ إِنْكَارُ مَا أَنْزَلَ‏ اللَّهُ فِينَا.

بحار الأنوار، ج26، ص6:... يَا سَلْمَانُ وَيَا جُنْدَبُ قَالا لَبَّيْكَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ قَالَ علیه السلام: أَنَا أَمِيرُ كُلِّ مُؤْمِنٍ وَمُؤْمِنَةٍ مِمَّنْ مَضَى وَمِمَّنْ بَقِيَ وَأُيِّدْتُ بِرُوحِ الْعَظَمَةِ وَإِنَّمَا أَنَا عَبْدٌ مِنْ عَبِيدِ اللَّهِ لَا تُسَمُّونَا أَرْبَاباً وَقُولُوا فِي فَضْلِنَا مَا شِئْتُمْ فَإِنَّكُمْ لَنْ تَبْلُغُوا مِنْ فَضْلِنَا كُنْهَ مَا جَعَلَهُ اللَّهُ لَنَا وَلَا مِعْشَارَ الْعُشْرِ. لِأَنَّا آيَاتُ اللَّهِ وَدَلَائِلُهُ وَحُجَجُ اللَّهِ وَخُلَفَاؤُهُ وَأُمَنَاؤُهُ وَأَئِمَّتُهُ وَوَجْهُ اللَّهِ وَعَيْنُ اللَّهِ وَلِسَانُ اللَّهِ بِنَا يُعَذِّبُ اللَّهُ عِبَادَهُ وَبِنَا يُثِيبُ وَمِنْ بَيْنِ خَلْقِهِ طَهَّرَنَا وَاخْتَارَنَا وَاصْطَفَانَا وَلَوْ قَالَ قَائِلٌ لِمَ وَكَيْفَ وَفِيمَ لَكَفَرَ وَأَشْرَكَ لِأَنَّهُ لَا يُسْأَلُ عَمَّا يَفْعَلُ وَهُمْ يُسْأَلُونَ... وَنَحْنُ إِذَا شِئْنَا شَاءَ اللَّهُ وَإِذَا كَرِهْنَا كَرِهَ اللَّهُ الْوَيْلُ كُلُّ الْوَيْلِ لِمَنْ أَنْكَرَ فَضْلَنَا وَخُصُوصِيَّتَنَا وَمَا أَعْطَانَا اللَّهُ رَبُّنَا لِأَنَّ مَنْ أَنْكَرَ شَيْئاً مِمَّا أَعْطَانَا اللَّهُ فَقَدْ أَنْكَرَ قُدْرَةَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ وَمَشِيَّتَهُ فِينَا، الخبر.

مختصر البصائر، ص188: عَنْ كَامِلٍ التَّمَّارِ، قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام ذَاتَ يَوْمٍ، فَقَالَ لِي: «يَا كَامِلُ اجْعَلُوا لَنَا رَبّاً نَئُوبُ إِلَيْهِ، وَقُولُوا فِينَا مَا شِئْتُمْ». قَالَ: فَقُلْتُ: نَجْعَلُ‏ لَكُمْ‏ رَبّاً تَئُوبُونَ إِلَيْهِ وَنَقُولُ فِيكُمْ مَا شِئْنَا؟ قَالَ: فَاسْتَوَى جَالِساً، فَقَالَ: «مَا عَسَى أَنْ تَقُولُوا، وَاللَّهِ مَا خَرَجَ إِلَيْكُمْ مِنْ عِلْمِنَا إِلَّا أَلْفاً غَيْرَ مَعْطُوفَةٍ».

[6]. اختيار معرفة الرجال، ج2، ص781، ح919: قَالَ الْفَضْلُ بْنُ شَاذَانَ، سَمِعْتُ الثِّقَةَ يَقُولُ سَمِعْتُ الرِّضَا علیه السلام يَقُولُ‏ أَبُو حَمْزَةَ الثُّمَالِيُّ فِي زَمَانِهِ كَسَلْمَانَ فِي زَمَانِهِ، وَذَلِكَ أَنَّهُ خَدَمَ مِنَّا أَرْبَعَةً عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ وَمُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ وَجَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ وَبُرْهَةً مِنْ عَصْرِ مُوسَى‏ بْنِ جَعْفَرٍ علیهم السلام، وَيُونُسُ فِي زَمَانِهِ‏ كَسَلْمَانَ‏ الْفَارِسِيِ‏ فِي زَمَانِهِ.

[7]. اختيار معرفة الرجال، ج2، ص779، ح911: عَنْ مُحَمَّدُ بْنُ يُونُسَ‏، أَنَّ الرِّضَا علیه السلام ضَمِنَ‏ لِيُونُسَ‏ الْجَنَّةَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ.

اختيار معرفة الرجال، ج2، ص779، ح912: حَدَّثَنِي جَعْفَرُ بْنُ عِيسَى الْيَقْطِينِيُّ وَمُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ جَمِيعاً، أَنَّ أَبَا جَعْفَرٍ علیه السلام ضَمِنَ لِيُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْجَنَّةَ عَلَى نَفْسِهِ‏ وَآبَائِهِ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ.

[8]. اختيار معرفة الرجال، ج2، ص779، ح910: حَدَّثَنِي الْمُهْتَدِي الْأَشْعَرِيُّ عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنِ الْمُهْتَدِي، وَكَانَ خَيْرَ قُمِّيٍّ رَأَيْتُهُ، وَكَانَ وَكِيلَ الرِّضَا علیه السلام وَخَاصَّتَهُ، قَالَ: سَأَلْتُ الرِّضَا علیه السلام فَقُلْتُ إِنِّي لَا أَلْقَاكَ فِي كُلِّ وَقْتٍ فَعَنْ مَنْ آخُذُ مَعَالِمَ دِينِي قَالَ خُذْ مِنْ‏ يُونُسَ‏ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ.

اختيار معرفة الرجال، ج2، ص779، ح913: قَالَ حَدَّثَنِي أَحْمَدُ بْنُ أَبِي خَلَفٍ ظِئْرِ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام، قَالَ: كُنْتُ مَرِيضاً فَدَخَلَ عَلَيَّ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام يَعُودُنِي فِي مَرَضِي، فَإِذَا عِنْدَ رَأْسِي كِتَابُ يَوْمٍ وَلَيْلَةٍ، فَجَعَلَ يَتَصَفَّحُهُ‏ وَرَقَةً وَرَقَةً، حَتَّى أَتَى عَلَيْهِ مِنْ أَوَّلِهِ إِلَى آخِرِهِ، وَجَعَلَ يَقُولُ: رَحِمَ اللَّهُ يُونُسَ رَحِمَ اللَّهُ يُونُسَ رَحِمَ اللَّهُ يُونُسَ.

اختيار معرفة الرجال، ج2، ص783، ح931: قَالَ حَدَّثَنِي عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ الْمُهْتَدِي، قَالَ:، كَتَبْتُ إِلَى أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام مَا تَقُولُ فِي يُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، فَكَتَبَ إِلَيَّ بِخَطِّهِ أَحِبَّهُ وَتَرَحَّمْ عَلَيْهِ وَإِنْ كَانَ يُخَالِفُكَ‏ أَهْلُ‏ بَلَدِكَ‏.

اختيار معرفة الرجال، ج2، ص783، ح932: رَوَى أَبُو هَاشِمٍ دَاوُدُ بْنُ الْقَاسِمِ الْجَعْفَرِيُّ، عَنْ أَبِي جَعْفَرِ بْنِ الرِّضَا علیه السلام قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ يُونُسَ، فَقَالَ: مَوْلَى آلِ يَقْطِينٍ قُلْتُ نَعَمْ، فَقَالَ لِي: رَحِمَهُ‏ اللَّهُ‏ كَانَ‏ عَبْداً صَالِحاً.

[9]. اختيار معرفة الرجال، ج2، ص781، ح924: عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عِيسَى، قَالَ: كُنَّا عِنْدَ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا علیه السلام وَعِنْدَهُ يُونُسُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، إِذَا اسْتَأْذَنَ عَلَيْهِ قَوْمٌ مِنْ أَهْلِ الْبَصْرَةِ، فَأَوْمَى أَبُو الْحَسَنِ علیه السلام إِلَى يُونُسَ: ادْخُلِ الْبَيْتَ! فَإِذَا بَيْتٌ مُسْبَلٌ عَلَيْهِ سِتْرٌ، وَإِيَّاكَ أَنْ تَتَحَرَّكَ حَتَّى تُؤْذَنَ لَكَ! فَدَخَلَ الْبَصْرِيُّونَ وَأَكْثَرُوا مِنَ الْوَقِيعَةِ وَالْقَوْلِ فِي يُونُسَ، وَأَبُو الْحَسَنِ علیه السلام مُطْرِقٌ، حَتَّى لَمَّا أَكْثَرُوا وَقَامُوا فَوَدَّعُوا وَخَرَجُوا: فَأَذِنَ لِيُونُسَ بِالْخُرُوجِ، فَخَرَجَ بَاكِياً فَقَالَ: جَعَلَنِيَ اللَّهُ فِدَاكَ إِنِّي أُحَامِي عَنْ هَذِهِ الْمَقَالَةِ وَهَذِهِ حَالِي عِنْدَ أَصْحَابِي! فَقَالَ لَهُ أَبُو الْحَسَنِ علیه السلام: يَا يُونُسُ وَمَا عَلَيْكَ مِمَّا يَقُولُونَ إِذَا كَانَ إِمَامُكَ عَنْكَ رَاضِياً! يَا يُونُسُ حَدِّثِ النَّاسَ بِمَا يَعْرِفُونَ، وَاتْرُكْهُمْ مِمَّا لَا يَعْرِفُونَ، كَأَنَّكَ تُرِيدُ أَنْ تُكَذَّبَ عَلَى اللَّهِ فِي عَرْشِهِ، يَا يُونُسُ وَمَا عَلَيْكَ أَنْ لَوْ كَانَ فِي يَدِكَ الْيُمْنَى دُرَّةٌ ثُمَّ قَالَ النَّاسُ بَعْرَةٌ أَوْ قَالَ النَّاسُ دُرَّةٌ، أَوْ بَعْرَةٌ فَقَالَ النَّاسُ دُرَّةٌ، هَلْ يَنْفَعُكَ ذَلِكَ شَيْئاً فَقُلْتُ لَا، فَقَالَ: هَكَذَا أَنْتَ يَا يُونُسُ، إِذْ كُنْتَ عَلَى الصَّوَابِ وَكَانَ إِمَامُكَ عَنْكَ رَاضِياً لَمْ يَضُرَّكَ مَا قَالَ النَّاسُ.

اختيار معرفة الرجال، ج1، ص352، ح222: عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ زُرَارَةَ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: إِنَّ أَبِي يَقْرَأُ عَلَيْكَ السَّلَامَ وَيَقُولُ لَكَ: جَعَلَنِيَ اللَّهُ فِدَاكَ إِنَّهُ لَا يَزَالُ الرَّجُلُ وَالرَّجُلَانِ يَقْدُمَانِ‏ فَيَذْكُرَانِ‏ أَنَّكَ‏ ذَكَرْتَنِي‏ وَقُلْتَ فِيَّ، فَقَالَ: أَقْرِئْ أَبَاكَ السَّلَامَ وَقُلْ لَهُ أَنَا وَاللَّهِ أُحِبُّ لَكَ الْخَيْرَ فِي الدُّنْيَا وَأُحِبُّ لَكَ الْخَيْرَ فِي الْآخِرَةِ، وَأَنَا وَاللَّهِ عَنْكَ رَاضٍ فَمَا تُبَالِي مَا قَالَ النَّاسُ بَعْدَ هَذَا.

[10]. آیات و روایات اطمینان دل داشتن در صورت یقین به حق داشتن:

البقرة: 260 (وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ أَرِنِي كَيْفَ تُحْيِي الْمَوْتَـى قَالَ أَوَلَمْ تُؤْمِنْ قَالَ بَلَى وَلَكِنْ لِيَطْمَئِنَّ قَلْبِي قَالَ فَخُذْ أَرْبَعَةً مِنَ الطَّيْرِ فَصُرْهُنَّ إِلَيْكَ ثُمَّ اجْعَلْ عَلَى كُلِّ جَبَلٍ مِنْهُنَّ جُزْءاً ثُمَّ ادْعُهُنَّ يَأْتِينَكَ سَعْياً وَاعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ).

آل عمران: 126 (وَمَا جَعَلَهُ اللَّهُ إِلَّا بُشْرَى لَكُمْ وَلِتَطْمَئِنَّ قُلُوبُكُمْ بِهِ وَمَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ).

المائدة: 113 (قَالُوا نُرِيدُ أَنْ نَأْكُلَ مِنْهَا وَتَطْمَئِنَّ قُلُوبُنَا وَنَعْلَمَ أَنْ قَدْ صَدَقْتَنَا وَنَكُونَ عَلَيْهَا مِنَ الشَّاهِدِينَ).

الرعد: 28 (الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ).

الإسراء: 95 (قُلْ لَوْ كَانَ فِي الأَرْضِ مَلائِكَةٌ يَمْشُونَ مُطْمَئِنِّينَ لَنَزَّلْنَا عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمَاءِ مَلَكاً رَسُولاً).

البقرة: 250 (وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْراً وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ).

آل عمران: 147 (وَمَا كَانَ قَوْلَهُمْ إِلَّا أَنْ قَالُوا رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسْرَافَنَا فِي أَمْرِنَا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ).

الأنفال: 11 (إِذْ يُغَشِّيكُمُ النُّعَاسَ أَمَنَةً مِنْهُ وَيُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَيُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطَانِ وَلِيَرْبِطَ عَلَى قُلُوبِكُمْ وَيُثَبِّتَ بِهِ الأَقْدَامَ).

الأنفال: 12 (إِذْ يُوحِي رَبُّكَ إِلَى الْمَلائِكَةِ أَنِّي مَعَكُمْ فَثَبِّتُوا الَّذِينَ آمَنُوا سَأُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُوا الرُّعْبَ فَاضْرِبُوا فَوْقَ الأَعْنَاقِ وَاضْرِبُوا مِنْهُمْ كُلَّ بَنَانٍ).

إبراهيم: 27 (يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الآخِرَةِ وَيُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِينَ وَيَفْعَلُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ).

النحل: 102 (قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ آمَنُوا وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ).

محمّد صلّی الله علیه و آله و سلّم: 7 (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ).

تحف العقول، ص284: رُوِيَ عَنْهُ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ لَهُ‏ يَا جَابِرُ اغْتَنِمْ مِنْ أَهْلِ‏ زَمَانِكَ‏ خَمْساً إِنْ حَضَرْتَ لَمْ تُعْرَفْ وَإِنْ غِبْتَ لَمْ تُفْتَقَدْ وَإِنْ شَهِدْتَ لَمْ تُشَاوَرْ وَإِنْ قُلْتَ لَمْ يُقْبَلْ قَوْلُكَ وَإِنْ خَطَبْتَ لَمْ تُزَوَّجْ وَأُوصِيكَ بِخَمْسٍ إِنْ ظُلِمْتَ فَلَا تَظْلِمْ وَإِنْ خَانُوكَ فَلَا تَخُنْ وَإِنْ كُذِّبْتَ فَلَا تَغْضَبْ وَإِنْ مُدِحْتَ فَلَا تَفْرَحْ وَإِنْ ذُمِمْتَ فَلَا تَجْزَعْ وَفَكِّرْ فِيمَا قِيلَ فِيكَ فَإِنْ عَرَفْتَ مِنْ نَفْسِكَ مَا قِيلَ فِيكَ فَسُقُوطُكَ مِنْ عَيْنِ اللَّهِ جَلَّ وَعَزَّ عِنْدَ غَضَبِكَ مِنَ الْحَقِّ أَعْظَمُ عَلَيْكَ مُصِيبَةً مِمَّا خِفْتَ مِنْ سُقُوطِكَ مِنْ أَعْيُنِ النَّاسِ وَإِنْ كُنْتَ عَلَى خِلَافِ مَا قِيلَ فِيكَ فَثَوَابٌ اكْتَسَبْتَهُ مِنْ غَيْرِ أَنْ يَتْعَبَ بَدَنُكَ وَاعْلَمْ بِأَنَّكَ لَا تَكُونُ لَنَا وَلِيّاً حَتَّى لَوِ اجْتَمَعَ عَلَيْكَ أَهْلُ مِصْرِكَ وَقَالُوا إِنَّكَ رَجُلُ سَوْءٍ لَمْ يَحْزُنْكَ ذَلِكَ وَلَوْ قَالُوا إِنَّكَ رَجُلٌ صَالِحٌ لَمْ يَسُرَّكَ ذَلِكَ وَلَكِنِ اعْرِضْ نَفْسَكَ عَلَى كِتَابِ اللَّهِ فَإِنْ كُنْتَ سَالِكاً سَبِيلَهُ زَاهِداً فِي تَزْهِيدِهِ رَاغِباً فِي تَرْغِيبِهِ خَائِفاً مِنْ تَخْوِيفِهِ فَاثْبُتْ وَأَبْشِرْ فَإِنَّهُ لَا يَضُرُّكَ مَا قِيلَ فِيكَ وَإِنْ كُنْتَ مُبَايِناً لِلْقُرْآنِ فَمَا ذَا الَّذِي يَغُرُّكَ مِنْ نَفْسِكَ إِنَّ الْمُؤْمِنَ مَعْنِيٌّ بِمُجَاهَدَةِ نَفْسِهِ لِيَغْلِبَهَا عَلَى هَوَاهَا فَمَرَّةً يُقِيمُ أَوَدَهَا وَيُخَالِفُ هَوَاهَا فِي مَحَبَّةِ اللَّهِ وَمَرَّةً تَصْرَعُهُ نَفْسُهُ فَيَتَّبِعُ هَوَاهَا فَيَنْعَشُهُ اللَّهُ‏ فَيَنْتَعِشُ وَيُقِيلُ اللَّهُ عَثْرَتَهُ فَيَتَذَكَّرُ وَيَفْزَعُ إِلَى التَّوْبَةِ وَالْمَخَافَةِ فَيَزْدَادُ بَصِيرَةً وَمَعْرِفَةً لِمَا زِيدَ فِيهِ مِنَ الْخَوْفِ وَذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ يَقُولُ: إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّيْطانِ تَذَكَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ‏، الخبر.

المحاسن، ج1، ص202، ح41: عَنْ خُثَيْمَةَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْجُعْفِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ علیه السلام يَقُولُ‏ إِنَّ الْقَلْبَ يَنْقَلِبُ مِنْ لَدُنْ مَوْضِعِهِ إِلَى حَنْجَرَتِهِ مَا لَمْ يُصِبِ الْحَقَّ فَإِذَا أَصَابَ‏ الْحَقَ‏ قَرَّ ثُمَّ ضَمَّ أَصَابِعَهُ وَقَرَأَ هَذِهِ الْآيَةَ: فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ وَمَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقاً حَرَجاً.

مشكاة الأنوار، ص255: مِنَ الْمَحَاسِنِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: إِنَّ الْقَلْبَ‏ يَتَلَجْلَجُ‏ فِي الْجَوْفِ يَطْلُبُ الْحَقَّ فَإِذَا أَصَابَهُ اطْمَأَنَّ وَقَرَّ ثُمَّ تَلَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ هَذِهِ الْآيَةَ: فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهْدِيَهُ‏ إِلَى قَوْلِهِ: كَأَنَّما يَصَّعَّدُ فِي السَّماءِ.

[11]. الغدير، ج7، ص33 – 37: (الحافظ البرسي الحلي): هو الشمس؟ أم نور الضريح يلوح؟ * هو المسك؟ أم طيب الوصي يفوح؟ وبحر ندا؟ أم روضة حوت الهدى؟ * وآدم؟ أم سر المهيمن نوح؟ وداود هذا؟ أم سليمان بعده؟ * وهارون؟ أم موسى العصا ومسيح؟ وأحمد هذا المصطفى؟ أم وصيه * علي؟ نماه هاشم وذبيح. محيط سماء المجد بدر دجنة * وفلك جمال للأنام ويوح. حبيب حبيب الله بل سر سره * وجثمان أمر للخلائق روح. له النص في (يوم الغدير) ومدحه * من الله في الذكر المبين صريح إمام إذا ما المرء جاء بحبه * فميزانه يوم المعاد رجيح له شيعة مثل النجوم زواهر * لها بين كل العالمين وضوح إذا قاولت فالحق فيما تقوله * به النور باد واللسان فصيح وإن جاولت أو جادلت عن مرامها * تولى العدو الجلد وهو طريح عليك سلام الله يا راية الهدى * سلام سليم يغتدي ويروح وتأتي له قصيدة منها قوله: مولى له بغدير خم بيعة * خضعت لها الأعناق وهي طوايح.

(الشاعر) الحافظ الشيخ رضي الدين رجب بن محمد بن رجب البرسي الحلي، من عرفاء علماء الإمامية وفقهائها المشاركين في العلوم، على فضله الواضح في فن الحديث، وتقدمه في الأدب وقرض الشعر وإجادته، وتضلعه من علم الحروف وأسرارها واستخراج فوائدها، وبذلك كله تجد كتبه طافحة بالتحقيق ودقة النظر، وله في العرفان والحروف مسالك خاصة، كما أن له في ولاء أئمة الدين علیهم السلام آراء ونظريات لا يرتضيها لفيف من الناس، ولذلك رموه بالغلو والارتفاع، غير إن الحق أن جميع ما يثبته المترجم لهم علیهم السلام من الشؤون هي دون مرتبة الغلو غير درجة النبوة، وقد جاء عن مولانا أمير المؤمنين علیه السلام قوله: إياكم والغلو فينا، قولوا: إنا عبيد مربوبون. وقولوا في فضلنا ما شئتم وقال الإمام الصادق علیه السلام: اجعل لنا ربا نؤوب إليه وقولوا فينا ما شئتم، وقال علیه السلام: إجعلونا مخلوقين وقولوا فينا ما شئتم فلن تبلغوا. وأنى لنا البلاغ مدية ما منحهم المولى سبحانه من فضائل ومآثر؟ وأنى لنا الوقوف على غاية ما شرفهم الله به من ملكات فاضلة، ونفسيات نفيسة، وروحيات قدسية، وخلائق كريمة، ومكارم ومحامد؟ فمن ذا الذي يبلغ معرفة الإمام؟ أو يمكنه اختياره؟ هيهات هيهات ضلت العقول، وتاهت الحلوم، وحارت الألباب، وخسئت العيون، وتصاغرت العظماء، وتحيرت الحكماء، وتقاصرت الحلماء، وحصرت الخطباء، وجهلت الألباء، وكلت الشعراء، وعجزت الأدباء، وعييت البلغاء عن وصف شأن من شأنه، وفضيلة من فضائله، وأقرت بالعجز والتقصير، وكيف يوصف بكله؟ أو ينعت بكنهه؟ أو يفهم شئ من أمره؟ أو يوجد من يقوم مقامه ويغني غناه؟ لا. كيف؟ وأنى؟ فهو بحيث النجم من يد المتناولين ووصف الواصفين، فأين الاختيار من هذا؟ وأين العقول عن هذا؟ وأين يوجد مثل هذا؟. ولذلك تجد كثيرا من علمائنا المحققين في المعرفة بالأسرار يثبتون لأئمة الهدى صلوات الله عليهم كل هاتيك الشؤون وغيرها مما لا يتحمله غيرهم، وكان في علماء قم من يرمي بالغلو كل من روى شيئا من تلكم الأسرار حتى قال قائلهم: إن أول مراتب الغلو نفي السهو عن النبي صلّی الله علیه و آله و سلّم إلى أن جاء بعدهم المحققون وعرفوا الحقيقة فلم يقيموا لكثير من تلكم التضعيفات وزنا، وهذه بلية مني بها كثيرون من أهل الحقائق والعرفان ومنهم المترجم، ولم تزل الفئتان على طرفي نقيض، وقد تقوم الحرب بينهما على أشدها، والصلح خير. وفذلكة المقام أن النفوس تتفاوت حسب جبلاتها واستعداداتها في تلقي الحقائق الراهنة، فمنها ما تبهظه المعضلات والأسرار، ومنها ما ينبسط لها فيبسط إليها ذراعا و يمد لها باعا، وبطبع الحال أن الفئة الأولى لا يسعها الرضوخ لما لا يعلمون، كما أن الآخرين لا تبيح لهم المعرفة أن يذروا ما حققوه في مدحرة البطلان، فهنالك تثور المنافرة، وتحتدم الضغائن، وتحن نقدر للفريقين مسعاهم لما نعلم من نواياهم الحسنة وسلوكهم جدد السبيل في طلب الحق ونقول: على المرء أن يسعى بمقدار جهده * وليس عليه أن يكون موفقا ألا إن الناس لمعادن كمعادن الذهب والفضة وقد تواتر عن أئمة أهل البيت علیهم السلام: أن أمرنا، أو حديثنا. صعب مستصعب لا يتحمله إلا نبي مرسل أو ملك مقرب، أو مؤمن امتحن الله قلبه بالايمان إذن فلا نتحرى وقيعة في علماء الدين ولا نمس كرامة العارفين، ولا ننقم من أحد عدم بلوغه إلى مرتبة من هو أرقي منه، إذ لا يكلف الله نفسا إلا وسعها. وقال مولانا أمير المؤمنين علیه السلام لو جلست أحدثكم ما سمعت من فم أبي القاسم صلّی الله علیه و آله و سلّم لخرجتم من عندي وأنتم تقولون: إن عليا من أكذب الكاذبين. وقال إمامنا السيد السجاد علیه السلام: لو علم أبو ذر ما في قلب سلمان لقتله، ولقد آخا رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم بينهما فما ظنكم بسائر الخلق وكلا وعد الله الحسنى وفضل الله المجاهدين على القاعدين أجرا عظيما، وإلى هذا يشير سيدنا الإمام السجاد زين العابدين علیه السلام بقوله: إني لأكتم من علمي جواهره * كيلا يرى الحق ذو جهل فيفتتنا وقد تقدم في هذا أبو حسن * إلى الحسنين وأوصى قبله الحسنا فرب جوهر علم لو أبوح به * لقيل لي: أنت ممن يعبد الوثنا ولا ستحل رجال مسلمون دمي * يرون أقبح ما يأتونه حسنا ولسيدنا الأمين في أعيان الشيعة 31: 193 - 205 في ترجمة الرجل كلمات لا تخرج عن حدود ما ذكرناه ومما نقم عليه به اعتماده على علم الحروف والأعداد الذي لا تتم به برهنة ولا تقوم به حجة، ونحن وإن صافقناه على ذلك إلا إن للمترجم له ومن حذا حذوه من العلماء كابن شهرآشوب ومن بعده عذرا في سرد هاتيك المسائل فإنها أشبه شئ بالجدل تجاه من ارتكن إلى أمثالها في أبواب أخرى من علماء الحروف من العامة كقول العبيدي المالكي في عمدة التحقيق ص155: قال بعض علماء الحروف: يؤخذ دوام ناموس آل الصديق وقيام عزته إلى انتهاء الدنيا من سر قوله تعالى: في ذريتي. فإن عدتها بالجمل الكبير ألف وأربعمائة ي مظنة تمام الدنيا كما ذكره بعضهم فلا يزالون ظاهرين بالعزة والسيادة مدة الدنيا، وقد استنبط تلك المدة عمدة أهل التحقيق مصطفى لطف الله الرزنامجي الديوان المصري من قوله تعالى: لا يلبثون خلافك إلا قيلا، قال ما لفظه: إذ أسقطنا مكررات الحروف كان الباقي (ل ا ي ب ث ون خ ف ك ق) أحد عشر حرفا عددهم بالجمل الكبير ألف وثلاثمائة وتسعة وتسعين زدنا عليه عدد الحروف وهو أحد عشر صار المجموع وهو ألف وأربعمائة عشرة وهو مطابق لقوله تعالى: ذريتي. وسمعت ختام الأعلام الشيخ يوسف الفيشي رحمه الله يقول: قال محمد البكري الكبير: يجلس عقبنا مع عيسى بن مريم على سجادة واحدة وهذا يقوى تصحيح ذلك الاستنباط. ه‍. ونحن لا ندري ماذا يعني سيدنا الأمين بقوله: وفي طبعه شذوذ وفي مؤلفاته خبط وخلط وشيئ من المغالاة لا موجب له ولا داعي إليه وفيه شئ من الضرر وإن أمكن أن يكون له محل صحيح؟ ليت السيد يوعظ إلى شئ من شذوذ طبع شاعرنا الفحل حتى لا يبقى قوله دعوى مجردة. وبعد اعترافه بإمكان محمل صحيح لما أتى به المترجم له فأي داع إلى حمله على الخبط والخلط، ونسيان حديث: ضع أمر أخيك على أحسنه؟ و أي ضرر فيه على ذلك تقدير؟ على أنا سبرنا غير واحد من مؤلفات البرسي فلم نجد فيه شاهدا على ما يقول، وستوافيك نبذ ممتعة من شعره الرائق في مدائح أهل البيت علیهم السلام ومراثيهم وليس فيها إلا إشادة إلى فضائلهم المسلمة بين الفريقين أو ثناء جميل عليهم هو دون مقامهم الأسمى، فأين يقع الارتفاع الذي رماه به بعضهم؟ وأين المغالاة التي رآها السيد؟ والبرسي لا يحذو في كتبه إلا حذو شعره المقبول، فأين مقيل الخبط والضرر والغلو التي حسبها سيد الأعيان؟. وأما ما نقم به عليه من اختراع الصلوات والزيارة بقوله: (واختراع صلاة عليهم وزيارة لهم لا حاجة إليه بعد ما ورد ما يغني عنه ولو سلم أنه في غاية الفصاحة كما يقول صاحب الرياض) فإنه لا مانع منه إلا ما يوهم المخترع إنها مأثورة، وأي وازع من إبداء كل أحد تحيته بما يجريه الله تعالى على لسانه وهو لا يقصد ورودا ولا يريد تشريعا؟ وقد فعله فطاحل العلماء من الفريقين ممن هو قبل المترجم وبعده، ولا تسمع أذن الدنيا الغمز عليهم بذلك من أي أحد من أعلام الأمة، وأما قول سيدنا: " وإن مؤلفاته ليس فيها كثير نفع وفي بعضها ضرر ولله في خلقه شؤون سامحه الله وإيانا " فإنه من شطفة القلم صدر عن المشظف سامحه الله وإيانا. تآليفه القيمة 1 – مشارق...

الغدير، ج7، ص38: شعره الرائق الحافظ البرسي شعر رائق وجله بل كله في مدائح النبي الأقدس وأهل بيته الطاهر صلوات الله عليهم ويتخلص في شعره ب‍ (الحافظ) من شعره يمدح به النبي الأعظم صلّی الله علیه و آله و سلّم قوله: أضاء بك...

الغدير، ج7، ص67: هذه جملة ما وقفنا عليه من شعر شيخنا الحافظ البرسي وهي 540 بيتا ولا يوجد فيها كما ترى شئ مما يرمى به من الارتفاع والغلو فالأمر كما قال هو: وظنوا وبعض الظن إثم وشنعوا * بأن امتداحي جاوز الحد والعدا. فوالله ما وصفي لها جاز حده * ولكنها في الحسن قد جازت الحدا.

[12]. الحجر: 43 و44 (وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِينَ * لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِكُلِّ بَابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ).

[13]. الدروع الواقية، ص274: وَقَالَ أَيْضاً مُؤَلِّفُ كِتَابِ زُهْدِ النَّبِيِّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَآلِهِ قَالَ: لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم‏ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِينَ. لَها سَبْعَةُ أَبْوابٍ لِكُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ‏ بَكَى رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم بُكَاءً شَدِيداً وَبَكَى أَصْحَابُهُ، وَلَا يَدْرُونَ مَا نَزَلَ بِهِ جَبْرَئِيلُ علیه السلام، وَلَمْ يَسْتَطِعْ أَحَدٌ مِنْ‏ أَصْحَابِهِ‏ أَنْ‏ يُكَلِّمَهُ‏، وَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم إِذَا رَأَى فَاطِمَةَ فَرِحَ بِهَا، فَانْطَلَقَ بَعْضُ أَصْحَابِهِ إِلَى بَابِ فَاطِمَةَ وَبَيْنَ يَدَيْهَا شَيْ‏ءٌ مِنْ شَعِيرٍ وَهِيَ تَطْحَنُ وَتَقُولُ: «ما عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقى‏». قَالَ: فَقَالَ: السَّلَامُ عَلَيْكِ يَا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ. فَقَالَتْ: «وَ عَلَيْكَ السَّلَامُ، مَا جَاءَ بِكَ؟». قَالَ: تَرَكْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم بَاكِياً حَزِيناً، وَلَا أَدْرِي مَا نَزَلَ بِهِ جَبْرَئِيلُ!!. فَقَالَتْ: «تَنَحَّ [مِنْ‏] بَيْنِ يَدَيَّ أَضُمُّ إِلَيَّ ثِيَابِي وَأَنْطَلِقُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ لَعَلَّهُ يُخْبِرُنِي بِمَا نَزَلَ بِهِ جَبْرَئِيلُ». قَالَ: فَلَبِسَتْ فَاطِمَةُ شَمْلَةً مِنْ صُوفٍ خلقانا [خَلَقَةً]، قَدْ خِيطَتْ بِاثْنَيْ عَشَرَ مَكَاناً مِنْ سَعَفِ النَّخْلِ، فَلَمَّا خَرَجَتْ فَاطِمَةُ سلام الله علیها نَظَرَ إِلَيْهَا سَلْمَانُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ فَوَضَعَ يَدَهُ عَلَى رَأْسِهِ وَهُوَ يُنَادِي: (وَا حُزْنَاهْ) إِنَّ قَيْصَرَ وَكِسْرَى لَفِي السُّنْدُسِ وَالْحَرِيرِ، وَابْنَةُ مُحَمَّدٍ عَلَيْهَا شَمْلَةٌ مِنْ صُوفٍ قَدْ خِيطَتْ بِاثْنَيْ عَشَرَ مَكَاناً بِسَعَفِ النَّخْلِ. فَلَمَّا دَخَلَتْ فَاطِمَةُ سلام الله علیها عَلَى رَسُولِ اللَّهِ قَالَتْ: «يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّ سَلْمَانَ تَعَجَّبَ مِنْ لِبَاسِي، فَوَ الَّذِي بَعَثَكَ بِالْحَقِّ نَبِيّاً مَا لِي وَلِعَلِيٍّ مُنْذُ خَمْسِ سِنِينَ إِلَّا (مَسْكُ) كَبْشٍ، تُعْلَفُ عَلَيْهِ بِالنَّهَارِ بَعِيرُنَا، فَإِذَا كَانَ اللَّيْلُ افْتَرَشْنَاهُ، وَإِنَّ مِرْفَقَتَنَا لَمِنْ أَدَمٍ حَشْوُهَا لِيفُ النَّخْلِ». قَالَ النَّبِيُّ صلّی الله علیه و آله و سلّم: «يَا سَلْمَانُ، وَيْحَ ابْنَتِي فَاطِمَةَ، لَعَلَّهَا تَكُونُ فِي الْخَيْلِ السَّوَابِقِ». قَالَتْ: «يَا رَسُولَ اللَّهِ، فَدَتْكَ نَفْسِي يَا أَبَتِ، مَا الَّذِي أَبْكَاكَ؟». قَالَ: «كَيْفَ لَا أَبْكِي وَقَدْ نَزَلَ جَبْرَئِيلُ بِهَذِهِ الْآيَةِ: وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِينَ. لَها سَبْعَةُ أَبْوابٍ لِكُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ‏». قَالَ فَسَقَطَتْ فَاطِمَةُ عَلَى وَجْهِهَا وَهِيَ تَقُولُ: «الْوَيْلُ ثُمَّ الْوَيْلُ لِمَنْ دَخَلَ النَّارَ». قَالَ: فَسَمِعَ ذَلِكَ سَلْمَانُ فَقَالَ: يَا لَيْتَنِي كُنْتُ كَبْشاً لِأَهْلِي فَأَكَلُوا لَحْمِي وَمَزَّقُوا جِلْدِي وَلَمْ أَسْمَعْ بِذِكْرِ النَّارِ. وَقَالَ عَمَّارٌ: يَا لَيْتَنِي كُنْتُ طَائِراً فِي الْقِفَارِ وَلَمْ يَكُنْ عَلَيَّ حِسَابٌ وَلَا عَذَابٌ. ثُمَّ خَرَجَ عَلِيٌّ علیه السلام وَهُوَ يَقُولُ: «يَا لَيْتَنِي لَمْ تَلِدْنِي أُمِّي، وَيَا لَيْتَ السِّبَاعَ مَزَّقَتْ لَحْمِي وَلَمْ أَسْمَعْ بِذِكْرِ النَّارِ» ثُمَّ وَضَعَ يَدَهُ عَلَى رَأْسِهِ (وَ جَعَلَ يَبْكِي وَ) يَقُولُ: «وَا بُعْدَ سَفَرَاهْ، وَا قِلَّةَ زَادَاهْ، فِي سَفَرِ الْقِيَامَةِ يَذْهَبُونَ، وَبَيْنَ الْجَنَّةِ وَالنَّارِ يَتَرَدَّدُونَ، وَبِكَلَالِيبِ النَّارِ (يَتَخَطَّفُونَ)، مَرْضَى لَا يُعَادُ سَقِيمُهُمْ، وَجَرْحَى لَا يُدَاوَى جَرِيحُهُمْ، وَلَا يُفَكُّ أَسِيرُهُمْ، وَلَا يُعَادُ مَرِيضُهُمْ، وَلَا يُجَارُ (قَتِيلُهُمْ) مِنَ النَّارِ يَأْكُلُونَ، وَمِنَ النَّارِ يَشْرَبُونَ، وَبَيْنَ أَطْبَاقِ النِّيرَانِ يَتَقَلَّبُونَ». فَلَقِيَهُ بِلَالٌ فَقَالَ: يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ مَا لِي أَرَاكَ بَاكِياً؟. قَالَ: «الْوَيْلُ لِي وَلَكَ يَا بِلَالُ إِنْ كَانَ مَصِيرُنَا إِلَى النَّارِ، وَلِبَاسُنَا بَعْدَ الْقُطْنِ وَالْكَتَّانِ نُلْبَسُ مِنْ مُقَطَّعَاتِ النِّيرَانِ. الْوَيْلُ لِي وَلَكَ يَا بِلَالُ إِنْ كَانَ مَعَانِقُنَا بَعْدَ الْأَزْوَاجِ نُقْرَنُ مَعَ الشَّيَاطِينِ فِي النَّارِ» ثُمَّ تَفَرَّقَا.

[14]. الأمالي (للطوسي)، ص522، ح63: وَبِإِسْنَادِهِ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ علیه السلام، قَالَ: كَانَ ضَحِكُ النَّبِيُّ صلّی الله علیه و آله و سلّم التَّبَسُّمَ، فَاجْتَازَ ذَاتَ يَوْمٍ بِفِئَةٍ مِنَ الْأَنْصَارِ وَإِذَا هُمْ يَتَحَدَّثُونَ وَيَضْحَكُونَ بِمِلْ‏ءِ أَفْوَاهِهِمْ، فَقَالَ: يَا هَؤُلَاءِ، مَنْ غَرَّهُ‏ مِنْكُمْ‏ أَمَلُهُ‏ وَقَصُرَ بِهِ فِي الْخَيْرِ عَمَلُهُ، فَلْيَطَّلِعْ فِي الْقُبُورِ وَلْيَعْتَبِرْ بِالنُّشُورِ، وَاذْكُرُوا الْمَوْتَ فَإِنَّهُ هَادِمُ اللَّذَّاتِ.

عيون أخبار الرضا علیه السلام، ج1، ص316، ح1: قَالَ حَدَّثَنِي إِسْمَاعِيلُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ علیهم السلام بِمَدِينَةِ الرَّسُولِ صلّی الله علیه و آله و سلّم قَالَ حَدَّثَنِي عَلِيُّ بْنُ مُوسَى بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ [عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ] عَنْ أَبِيهِ [عَنْ‏] عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ قَالَ: قَالَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ علیهم السلام‏: سَأَلْتُ خَالِي هِنْدَ بْنَ‏ أَبِي هَالَةَ عَنْ حِلْيَةِ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَكَانَ وَصَّافاً لِلنَّبِيِّ صلّی الله علیه و آله و سلّم فَقَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ فَخْما مُفَخَّما... وَإِذَا غَضِبَ أَعْرَضَ بِوَجْهِهِ وَأَشَاحَ وَإِذَا فَرِحَ غَضَّ طَرْفَهُ جُلُ‏ ضِحْكِهِ‏ التَّبَسُّمُ‏ يَفْتَرُّ عَنْ مِثْلِ حَبِّ الْغَمَام‏، الخبر.

مناقب آل أبي طالب، ج1، ص157: عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام وَابْنِ عَبَّاسٍ وَأَبِي هُرَيْرَةَ وَجَابِرِ بْنِ سَمُرَةَ وَهِنْدِ بْنِ أَبِي هَالَةَ أَنَّهُ كَانَ علیه السلام فَخْماً مُفَخَّما... إِذَا تَبَسَّمَ يَتَبَسَّمُ عَنْ‏ مِثْلِ‏ الْمُنْحَدِرِ عَنْ بُطُونِ الْغَمَامِ وَإِذَا افْتَرَّ افْتَرَّ عَنْ سَنَا الْبَرْقِ إِذَا تَلَأْلَأَ لَطِيفَ الْخَلْقِ عَظِيمَ الْخَلْقِ لَيِّنَ الْجَانِبِ إِذَا طَلَعَ بِوَجْهِهِ عَلَى النَّاسِ رَأَوْا جَبِينَهُ كَأَنَّهُ ضَوْءُ السِّرَاجِ الْمُتَوَقِّدِ كَأَنَّ عَرَقَهُ فِي وَجْهِهِ كَاللُّؤْلُؤِ وَرِيحُ عَرَقِهِ أَطْيَبُ مِنَ الْمِسْكِ الْأَذْفَرِ بَيْنَ كَتِفَيْهِ خَاتَمُ النُّبُوَّةِ.

الأمالي (للصدوق)، ص558، ح1: قَالَ حَدَّثَنِي حَامِدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ هَارُونَ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ علیهم السلام قَالَ: لَقَدْ هَمَمْتُ بِتَزْوِيجِ فَاطِمَةَ سلام الله علیها ابْنَةَ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم حِيناً وَلَمْ أَتَجَرَّأْ أَنْ أَذْكُرَ ذَلِكَ لِلنَّبِيِّ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَإِنَّ ذَلِكَ اخْتَلَجَ فِي صَدْرِي لَيْلِي وَنَهَارِي حَتَّى دَخَلْتُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فَقَالَ يَا عَلِيُّ قُلْتُ لَبَّيْكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ هَلْ لَكَ فِي التَّزْوِيجِ قُلْتُ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم أَعْلَمُ وَإِذَا هُوَ يُرِيدُ أَنْ يُزَوِّجَنِي‏ بَعْضَ‏ نِسَاءِ قُرَيْشٍ وَإِنِّي لَخَائِفٌ عَلَى فَوْتِ فَاطِمَةَ فَمَا شَعَرْتُ بِشَيْ‏ءٍ إِذْ أَتَانِي رَسُولُ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فَقَالَ لِي أَجِبِ النَّبِيَّ وَأَسْرِعْ فَمَا رَأَيْنَا رَسُولَ اللَّهِ أَشَدَّ فَرَحاً مِنْهُ الْيَوْمَ قَالَ فَأَتَيْتُهُ مُسْرِعاً فَإِذَا هُوَ فِي حُجْرَةِ أُمِّ سَلَمَةَ فَلَمَّا نَظَرَ إِلَيَّ تَهَلَّلَ وَجْهُهُ فَرَحاً وَتَبَسَّمَ حَتَّى نَظَرْتُ إِلَى بَيَاضِ أَسْنَانِهِ يَبْرُقُ فَقَالَ أَبْشِرْ يَا عَلِيُّ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ قَدْ كَفَانِي مَا قَدْ كَانَ هَمَّنِي مِنْ أَمْرِ تَزْوِيجِك‏، الخبر.

الأمالي (للصدوق)، ص624، ح2: عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ: دَخَلَ ضِرَارُ بْنُ ضَمْرَةَ النَّهْشَلِيُّ عَلَى مُعَاوِيَةَ بْنِ أَبِي سُفْيَانَ قَالَ لَهُ صِفْ لِي عَلِيّاً علیه السلام قَالَ أَ وَتُعْفِينِي فَقَالَ لَا بَلْ صِفْهُ لِي فَقَالَ لَهُ ضِرَارٌ رَحِمَ اللَّهُ عَلِيّاً كَانَ وَاللَّهِ فِينَا كَأَحَدِنَا يُدْنِينَا إِذَا أَتَيْنَاهُ وَيُجِيبُنَا إِذَا سَأَلْنَاهُ وَيُقَرِّبُنَا إِذَا زُرْنَاهُ لَا يُغْلَقُ لَهُ دُونَنَا بَابٌ وَلَا يَحْجُبُنَا عَنْهُ حَاجِبٌ وَنَحْنُ وَاللَّهِ مَعَ تَقْرِيبِهِ لَنَا وَقُرْبُهُ مِنَّا لَا نُكَلِّمُهُ لِهَيْبَتِهِ وَلَا نَبْتَدِيهِ لِعَظَمَتِهِ فَإِذَا تَبَسَّمَ فَعَنْ‏ مِثْلِ‏ اللُّؤْلُؤِ الْمَنْظُومِ فَقَالَ مُعَاوِيَةُ زِدْنِي مِنْ صِفَتِه‏، الخبر.

عيون أخبار الرضا علیه السلام، ج2، ص184، ح7: عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ الْعَبَّاسِ قَالَ: مَا رَأَيْتُ أَبَا الْحَسَنِ الرِّضَا علیه السلام جَفَا أَحَداً بِكَلِمَةٍ قَطُّ وَلَا رَأَيْتُهُ قَطَعَ عَلَى أَحَدٍ كَلَامَهُ حَتَّى يَفْرُغَ مِنْهُ وَمَا رَدَّ أَحَداً عَنْ حَاجَةٍ يَقْدِرُ عَلَيْهَا وَلَا مَدَّ رِجْلَهُ بَيْنَ يَدَيْ جَلِيسٍ لَهُ قَطُّ وَلَا اتَّكَأَ بَيْنَ يَدَيْ جَلِيسٍ لَهُ قَطُّ وَلَا رَأَيْتُهُ شَتَمَ أَحَداً مِنْ مَوَالِيهِ وَمَمَالِيكِهِ قَطُّ وَلَا رَأَيْتُهُ تَفَلَ وَلَا رَأَيْتُهُ يُقَهْقِهُ فِي ضَحِكِهِ قَطُّ بَلْ كَانَ‏ ضَحِكُهُ‏ التَّبَسُّمُ‏ وَكَانَ إِذَا خَلَا وَنَصَبَ مَائِدَتَهُ أَجْلَسَ مَعَهُ عَلَى مَائِدَتِهِ مَمَالِيكَهُ وَمَوَالِيَهُ حَتَّى الْبَوَّابَ السَّائِسَ وَكَانَ علیه السلام قَلِيلَ النَّوْمِ بِاللَّيْلِ كَثِيرَ السَّهَرِ يُحْيِي أَكْثَرَ لَيَالِيهِ مِنْ أَوَّلِهَا إِلَى الصُّبْحِ وَكَانَ كَثِيرَ الصِّيَامِ فَلَا يَفُوتُهُ صِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ فِي الشَّهْرِ وَيَقُولُ ذَلِكَ صَوْمُ الدَّهْرِ وَكَانَ علیه السلام كَثِيرَ الْمَعْرُوفِ وَالصَّدَقَةِ فِي السِّرِّ وَأَكْثَرُ ذَلِكَ يَكُونُ مِنْهُ فِي اللَّيَالِي الْمُظْلِمَةِ فَمَنْ زَعَمَ أَنَّهُ رَأَى مِثْلَهُ فِي فَضْلِهِ فَلَا تصدق [تُصَدِّقْهُ‏].

[15]. الكافي، ج2، ص664، ح10: عَنِ الْحَلَبِيِّ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: الْقَهْقَهَةُ مِنَ‏ الشَّيْطَانِ‏.

الكافي، ج2، ص664، ح13: عَنْ خَالِدِ بْنِ طَهْمَانَ، عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: إِذَا قَهْقَهْتَ فَقُلْ حِينَ تَفْرُغُ اللَّهُمَّ لَا تَمْقُتْنِي.

عيون الحكم والمواعظ، ص239، الرقم4555: قَالَ أَمیرُ المُؤمنینَ علیه السلام: خَيْرُ الضَّحِكِ‏ التَّبَسُّمُ‏.

[16]. الكافي، ج‏1، ص44، ح4: عَنْ هَاشِمِ بْنِ الْبَرِيدِ قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ علیه السلام فَسَأَلَهُ عَنْ مَسَائِلَ فَأَجَابَ ثُمَّ عَادَ لِيَسْأَلَ عَنْ مِثْلِهَا فَقَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ علیه السلام مَكْتُوبٌ فِي الْإِنْجِيلِ لَا تَطْلُبُوا عِلْمَ مَا لَا تَعْلَمُونَ وَلَمَّا تَعْمَلُوا بِمَا عَلِمْتُمْ فَإِنَّ الْعِلْمَ إِذَا لَمْ يُعْمَلْ بِهِ لَمْ يَزْدَدْ صَاحِبُهُ إِلَّا كُفْراً وَلَمْ يَزْدَدْ مِنَ اللَّهِ إِلَّا بُعْداً.

الكافي، ج‏1، ص45، ح5: عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ لَهُ بِمَ يُعْرَفُ النَّاجِي قَالَ مَنْ كَانَ فِعْلُهُ لِقَوْلِهِ مُوَافِقاً فَأَثْبَتَ‏ لَهُ الشَّهَادَةَ وَمَنْ لَمْ يَكُنْ فِعْلُهُ لِقَوْلِهِ مُوَافِقاً فَإِنَّمَا ذَلِكَ مُسْتَوْدَعٌ‏.

[17]. الكافي، ج2، ص273، ح20: عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ قَالَ: مَا مِنْ عَبْدٍ إِلَّا وَفِي قَلْبِهِ نُكْتَةٌ بَيْضَاءُ فَإِذَا أَذْنَبَ ذَنْباً خَرَجَ فِي النُّكْتَةِ نُكْتَةٌ سَوْدَاءُ فَإِنْ تَابَ ذَهَبَ ذَلِكَ السَّوَادُ وَإِنْ تَمَادَى فِي الذُّنُوبِ‏ زَادَ ذَلِكَ السَّوَادُ حَتَّى يُغَطِّيَ الْبَيَاضَ فَإِذَا غَطَّى الْبَيَاضَ لَمْ‏ يَرْجِعْ‏ صَاحِبُهُ‏ إِلَى خَيْرٍ أَبَداً وَهُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ: كَلَّا بَلْ رانَ عَلى‏ قُلُوبِهِمْ ما كانُوا يَكْسِبُونَ.

الكافي، ج1، ص166، ح2: عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ خَالِدٍ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَيْراً نَكَتَ فِي قَلْبِهِ نُكْتَةً مِنْ نُورٍ وَفَتَحَ مَسَامِعَ قَلْبِهِ وَوَكَّلَ بِهِ مَلَكاً يُسَدِّدُهُ وَإِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ سُوءاً نَكَتَ فِي قَلْبِهِ‏ نُكْتَةً سَوْدَاءَ وَسَدَّ مَسَامِعَ قَلْبِهِ وَوَكَّلَ بِهِ شَيْطَاناً يُضِلُّهُ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهْدِيَهُ‏ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ‏ وَمَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ‏ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقاً حَرَجاً كَأَنَّما يَصَّعَّدُ فِي السَّماءِ.

الكافي، ج2، ص214، ح7: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَيْراً نَكَتَ فِي قَلْبِهِ نُكْتَةً بَيْضَاءَ وَفَتَحَ مَسَامِعَ قَلْبِهِ وَوَكَّلَ بِهِ مَلَكاً يُسَدِّدُهُ وَإِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ سُوءاً نَكَتَ فِي قَلْبِهِ نُكْتَةً سَوْدَاءَ وَسَدَّ مَسَامِعَ قَلْبِهِ وَوَكَّلَ بِهِ شَيْطَاناً يُضِلُّهُ.

[18]. معدن الجواهر (للكراجكي)، ص25.

[19]. الكافي، ج1، ص44، ح1: عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيْسٍ الْهِلَالِيِّ قَالَ: سَمِعْتُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام يُحَدِّثُ عَنِ النَّبِيِّ صلّی الله علیه و آله و سلّم أَنَّهُ قَالَ فِي كَلَامٍ لَهُ‏ الْعُلَمَاءُ رَجُلَانِ رَجُلٌ عَالِمٌ‏ آخِذٌ بِعِلْمِهِ‏ فَهَذَا نَاجٍ وَعَالِمٌ تَارِكٌ لِعِلْمِهِ فَهَذَا هَالِكٌ وَإِنَّ أَهْلَ النَّارِ لَيَتَأَذَّوْنَ مِنْ رِيحِ الْعَالِمِ التَّارِكِ لِعِلْمِهِ وَإِنَّ أَشَدَّ أَهْلِ النَّارِ نَدَامَةً وَحَسْرَةً رَجُلٌ دَعَا عَبْداً إِلَى اللَّهِ فَاسْتَجَابَ لَهُ وَقَبِلَ مِنْهُ فَأَطَاعَ اللَّهَ فَأَدْخَلَهُ اللَّهُ الْجَنَّةَ وَأَدْخَلَ الدَّاعِيَ النَّارَ بِتَرْكِهِ عِلْمَهُ وَاتِّبَاعِهِ الْهَوَى وَطُولِ الْأَمَلِ أَمَّا اتِّبَاعُ الْهَوَى فَيَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَطُولُ الْأَمَلِ يُنْسِي الْآخِرَةَ.

[20]. أعلام الدين، ص301.

[21]. الكافي، ج‏1، ص44، ح2: عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ جَابِرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: الْعِلْمُ مَقْرُونٌ إِلَى الْعَمَلِ فَمَنْ عَلِمَ عَمِلَ وَمَنْ عَمِلَ عَلِمَ وَالْعِلْمُ يَهْتِفُ بِالْعَمَلِ فَإِنْ أَجَابَهُ وَإِلَّا ارْتَحَلَ عَنْهُ.

[22]. المغازي (للواقدي)، ج2، ص732: فَقَالَ رِجَالٌ مِنْ حَاضِرِ الْمَدِينَةِ مِنْ الْعَرَبِ: وَاَللهِ يَا رَسُولَ اللهِ، مَا لَنَا مِنْ زَادٍ وَمَا لَنَا مَنْ يُطْعِمُنَا. فأمر رَسُول اللَّه صَلَّى اللَّهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ الْمُسْلِمِينَ أَنْ يُنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللهِ، وَأَنْ يَتَصَدّقُوا، وَأَلّا يَكْفُوا أَيْدِيَهُمْ فَيَهْلِكُوا. قَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ، بِمَ نَتَصَدّقُ وَأَحَدُنَا لَا يَجِدُ شَيْئاً؟ قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: بِمَا كَانَ، وَلَوْ بِشِقّ تَمْرَةٍ، وَلَوْ بِمِشْقَصٍ يَحْمِلُ بِهِ أَحَدُكُمْ فِي سَبِيلِ اللهِ. فَأَنْزَلَ اللهُ عَزّ وَجَلّ فِي ذَلِكَ: وَأَنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ. قَالَ: نَزَلَتْ فِي تَرْكِ النّفَقَةِ فِي سَبِيلِ اللهِ.

[23]. الأمالي (للمفيد)، ص354، ح7: عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِي حَفْصَةَ قَالَ‏ لَمَّا هَلَكَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ الْبَاقِرُ علیه السلام قُلْتُ لِأَصْحَابِي انْتَظِرُونِي حَتَّى أَدْخُلَ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام فَأُعَزِّيَهُ فَدَخَلْتُ‏ عَلَيْهِ‏ فَعَزَّيْتُهُ‏ ثُمَّ قُلْتُ: إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ‏ ذَهَبَ وَاللَّهِ مَنْ كَانَ يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فَلَا يُسْأَلُ عَمَّنْ بَيْنَهُ وَبَيْنَ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم لَا وَاللَّهِ لَا يُرَى مِثْلُهُ أَبَداً قَالَ فَسَكَتَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام سَاعَةً ثُمَّ قَالَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ إِنَّ مِنْ عِبَادِي مَنْ يَتَصَدَّقُ بِشِقِّ تَمْرَةٍ فَأُرَبِّيهَا لَهُ فِيهَا كَمَا يُرَبِّي أَحَدُكُمْ فَلُوَّهُ‏ حَتَّى أَجْعَلَهَا لَهُ مِثْلَ أُحُدٍ فَخَرَجْتُ إِلَى أَصْحَابِي فَقُلْتُ مَا رَأَيْتُ أَعْجَبَ مِنْ هَذَا كُنَّا نَسْتَعْظِمُ قَوْلَ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم بِلَا وَاسِطَةٍ فَقَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ بِلَا وَاسِطَةٍ.

إرشاد القلوب، ج1، ص175: وَقَالَ علیه السلام:‏ إِذَا تَصَدَّقَ الرَّجُلُ بِنِيَّةِ الْمَيِّتِ أَمَرَ اللَّهُ تَعَالَى جَبْرَائِيلَ أَنْ يَحْمِلَ‏ عَلَى قَبْرِهِ سَبْعِينَ أَلْفَ مَلَكٍ فِي يَدِ كُلِّ مَلَكٍ طَبَقٌ مِنْ نُورٍ فَيَحْمِلُونَ إِلَى قَبْرِهِ وَيَقُولُونَ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا وَلِيَّ اللَّهِ هَذِهِ‏ هَدِيَّةُ فُلَانِ‏ بْنِ فُلَانٍ إِلَيْكَ فَيَتَلَأْلَأُ قَبْرُهُ وَأَعْطَاهُ اللَّهُ أَلْفَ مَدِينَةٍ فِي الْجَنَّةِ وَزَوَّجَهُ أَلْفَ حَوْرَاءَ وَأَلْبَسَهُ أَلْفَ حُلَّةٍ وَقَضَى لَهُ أَلْفَ حَاجَةٍ.

[24]. الكافي، ج1، ص537، ح1: الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَامِرٍ بِإِسْنَادِهِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام:‏ مَنْ زَعَمَ‏ أَنَ‏ الْإِمَامَ‏ يَحْتَاجُ‏ إِلَى مَا فِي أَيْدِي النَّاسِ فَهُوَ كَافِرٌ إِنَّمَا النَّاسُ يَحْتَاجُونَ أَنْ يَقْبَلَ مِنْهُمُ الْإِمَامُ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ: خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ‏ وَتُزَكِّيهِمْ‏ بِها.

الكافي، ج1، ص537، ح2: عَنِ الْخَيْبَرِيِّ وَيُونُسَ بْنِ ظَبْيَانَ قَالا: سَمِعْنَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام يَقُولُ: مَا مِنْ شَيْ‏ءٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِنْ إِخْرَاجِ الدَّرَاهِمِ إِلَى الْإِمَامِ وَإِنَّ اللَّهَ لَيَجْعَلُ لَهُ الدِّرْهَمَ فِي الْجَنَّةِ مِثْلَ جَبَلِ أُحُدٍ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ فِي كِتَابِهِ‏ مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ‏ قَرْضاً حَسَناً فَيُضاعِفَهُ لَهُ‏ أَضْعافاً كَثِيرَةً قَالَ هُوَ وَاللَّهِ فِي صِلَةِ الْإِمَامِ خَاصَّةً.

الكافي، ج1، ص538، ح6: عَنْ يُونُسَ عَنْ بَعْضِ رِجَالِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: دِرْهَمٌ يُوصَلُ‏ بِهِ‏ الْإِمَامُ‏ أَفْضَلُ مِنْ أَلْفَيْ أَلْفِ دِرْهَمٍ فِيمَا سِوَاهُ مِنْ وُجُوهِ الْبِرِّ.

الكافي، ج1، ص538، ح7: عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام يَقُولُ:‏ إِنِّي لآخُذُ مِنْ أَحَدِكُمُ الدِّرْهَمَ وَإِنِّي لَمِنْ أَكْثَرِ أَهْلِ الْمَدِينَةِ مَالاً مَا أُرِيدُ بِذَلِكَ إِلَّا أَنْ تُطَهَّرُوا.

تفسير العيّاشي، ج2، ص209، ح34: عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُوسَى قَالَ: رَوَى أَصْحَابُنَا قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَى‏ الَّذِينَ يَصِلُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ‏ قَالَ هُوَ صِلَةُ الْإِمَامِ فِي كُلِّ سَنَةٍ بِما قَلَّ أَوْ كَثُرَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَمَا أُرِيدُ بِذَلِكَ‏ إِلَّا تَزْكِيَتَكُمْ‏.

بشارة المصطفى، ص6: عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مَعْقِلٍ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام قَالَ: سَمِعْتُهُ يَقُولُ‏: لَا تَدَعُوا صِلَةَ آلِ مُحَمَّدٍ مِنْ أَمْوَالِكُمْ مَنْ كَانَ غَنِيّاً فَعَلَى قَدْرِ غِنَاهُ وَمَنْ كَانَ فَقِيراً فَعَلَى قَدْرِ فَقْرِهِ فَمَنْ‏ أَرَادَ أَنْ‏ يَقْضِيَ‏ اللَّهُ لَهُ أَهَمَّ الْحَوَائِجِ إِلَى اللَّهِ فَلْيَصِلْ آلَ مُحَمَّدٍ وَشِيعَتَهُمْ بِأَحْوَجِ مَا يَكُونُ مِنْ مَالِهِ.

[25]. البقرة: 25 و82 و277. آل عمران: 57. النساء: 57 و122 و173. المائدة: 9 و93. الأعراف: 42. يونس: 4 و9. هود: 23. الرعد: 29. إبراهيم: 23. الكهف: 30 و107. مريم: 96. الحج: 14 و23 و50 و56. الشعراء: 227. العنكبوت: 7 و9 و58. الروم: 15 و45. لقمان: 8. السجدة: 19. فاطر: 7. غافر: 58. فصلت: 8. الشورى: 22 و23 و26. الجاثية: 21 و30. محمّد صلّی الله علیه و آله و سلّم: 2 و12. الفتح: 29. الطلاق: 11. البروج: 11. العصر: 2 و3.

[26]. روایات در صرف هزینه برای مراسم شادی و حزن اهل بیت علیهم السلام و رفتن به زیارت ایشان:

مجمع البحرين، ج3، ص405: وَفِي حَدِيثِ مُنَاجَاةِ مُوسَى علیه السلام‏ وَقَدْ قَالَ يَا رَبِّ لِمَ فَضَّلْتَ أُمَّةَ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم عَلَى سَائِرِ الْأُمَمِ؟ فَقَالَ اللَّهُ‏ تَعَالَى: فَضَّلْتُهُمْ لِعَشْرِ خِصَالٍ. قَالَ مُوسَى: وَمَا تِلْكَ الْخِصَالُ‏ الَّتِي‏ يَعْمَلُونَهَا حَتَّى آمُرَ بَنِي إِسْرَائِيلَ يَعْمَلُونَهَا؟ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: الصَّلَاةُ وَالزَّكَاةُ وَالصَّوْمُ وَالْحَجُّ وَالْجِهَادُ وَالْجُمُعَةُ وَالْجَمَاعَةُ وَالْقُرْآنُ وَالْعِلْمُ وَالْعَاشُورَاءُ قَالَ مُوسَى: يَا رَبِّ وَمَا الْعَاشُورَاءُ؟ قَالَ: الْبُكَاءُ وَالتَّبَاكِي عَلَى سِبْطِ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَالْمَرْثِيَةُ وَالْعَزَاءُ عَلَى مُصِيبَةِ وُلْدِ الْمُصْطَفَى، يَا مُوسَى مَا مِنْ عَبْدٍ مِنْ عَبِيدِي فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ بَكَى أَوْ تَبَاكَى وَتَعَزَّى عَلَى وُلْدِ الْمُصْطَفَى إِلَّا وَكَانَتْ لَهُ الْجَنَّةُ ثَابِتاً فِيهَا، وَمَا مِنْ عَبْدٍ أَنْفَقَ مِنْ مَالِهِ فِي مَحَبَّةِ ابْنِ بِنْتِ نَبِيِّهِ طَعَاماً وَغَيْرِ ذَلِكَ دِرْهَماً أَوْ دِينَاراً إِلَّا وَبَارَكْتُ لَهُ فِي دَارِ الدُّنْيَا الدِّرْهَمَ بِسَبْعِينَ وَكَانَ مُعَافاً فِي الْجَنَّةِ وَغَفَرْتُ لَهُ ذُنُوبَهُ، وَعِزَّتِي وَجَلَالِي مَا مِنْ رَجُلٍ أَوِ امْرَأَةٍ سَالَ دَمْعُ عَيْنَيْهِ فِي يَوْمِ‏ عَاشُورَاءَ وَغَيْرِهِ قَطْرَةً وَاحِدَةً إِلَّا وَكَتَبْتُ لَهُ أَجْرَ مِائَةِ شَهِيدٍ.

كامل الزيارات، ص123، ح2: قَالَ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِي حَدِيثٍ طَوِيلٍ قَالَ: أَتَاهُ رَجُلٌ فَقَالَ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ هَلْ يُزَارُ وَالِدُكَ قَالَ فَقَالَ نَعَمْ وَيُصَلَّى عِنْدَهُ وَقَالَ يُصَلَّى خَلْفَهُ وَلَا يُتَقَدَّمُ عَلَيْهِ قَالَ فَمَا لِمَنْ أَتَاهُ قَالَ الْجَنَّةُ إِنْ كَانَ يَأْتَمُّ بِهِ قَالَ فَمَا لِمَنْ تَرَكَهُ رَغْبَةً عَنْهُ قَالَ الْحَسْرَةُ يَوْمَ الْحَسْرَةِ قَالَ فَمَا لِمَنْ أَقَامَ عِنْدَهُ قَالَ كُلُّ يَوْمٍ بِأَلْفِ شَهْرٍ قَالَ فَمَا لِلْمُنْفِقِ‏ فِي‏ خُرُوجِهِ‏ إِلَيْهِ وَالْمُنْفِقِ عِنْدَهُ قَالَ دِرْهَمٌ بِأَلْفِ دِرْهَمٍ قَالَ فَمَا لِمَنْ مَاتَ فِي سَفَرِهِ إِلَيْهِ قَالَ تُشَيِّعُهُ الْمَلَائِكَةُ وَتَأْتِيهِ بِالْحَنُوطِ وَالْكِسْوَةِ مِنَ الْجَنَّةِ وَتُصَلِّي عَلَيْهِ إِذْ كُفِّنَ وَتُكَفِّنُهُ فَوْقَ أَكْفَانِهِ وَتَفْرُشُ لَهُ الرَّيْحَانَ تَحْتَهُ وَتَدْفَعُ الْأَرْضَ حَتَّى تَصَوَّرَ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ مَسِيرَةَ ثَلَاثَةِ أَمْيَالٍ وَمِنْ خَلْفِهِ مِثْلَ ذَلِكَ وَعِنْدَ رَأْسِهِ مِثْلَ ذَلِكَ وَعِنْدَ رِجْلَيْهِ مِثْلَ ذَلِكَ وَيُفْتَحُ لَهُ بَابٌ مِنَ الْجَنَّةِ إِلَى قَبْرِه- وَيَدْخُلُ عَلَيْهِ رُوحُهَا وَرَيْحَانُهَا حَتَّى تَقُومَ السَّاعَةُ قُلْتُ فَمَا لِمَنْ صَلَّى عِنْدَهُ قَالَ مَنْ صَلَّى عِنْدَهُ رَكْعَتَيْنِ لَمْ يَسْأَلِ اللَّهَ تَعَالَى شَيْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ إِيَّاهُ قُلْتُ فَمَا لِمَنِ اغْتَسَلَ مِنْ مَاءِ الْفُرَاتِ ثُمَّ أَتَاهُ قَالَ إِذَا اغْتَسَلَ مِنْ مَاءِ الْفُرَاتِ وَهُوَ يُرِيدُهُ تَسَاقَطَتْ عَنْهُ خَطَايَاهُ كَيَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ قَالَ قُلْتُ فَمَا لِمَنْ يُجَهِّزَ إِلَيْهِ وَلَمْ يَخْرُجْ لَعَلَّهُ تُصِيبُهُ لِقِلَّةِ نَصِيبِهِ‏ قَالَ يُعْطِيهِ اللَّهُ بِكُلِّ دِرْهَمٍ أَنْفَقَه مِثْلَ أُحُدٍ مِنَ الْحَسَنَاتِ وَيُخْلِفُ عَلَيْهِ أَضْعَافَ مَا أَنْفَقَهُ وَيُصْرَفُ عَنْهُ مِنَ الْبَلَاءِ مِمَّا قَدْ نَزَلَ لِيُصِيبَهُ وَيُدْفَعُ عَنْهُ وَيُحْفَظُ فِي مَالِهِ، الخبر.

كامل الزيارات، ص127، ح1: عَنْ أَبَانٍ قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام‏ مَنْ أَتَى قَبْرَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقَدْ وَصَلَ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَوَصَلَنَا وَحَرُمَتْ غِيبَتُهُ وَحَرُمَ‏ لَحْمُهُ‏ عَلَى النَّارِ وَأَعْطَاهُ اللَّهُ بِكُلِّ دِرْهَمٍ أَنْفَقَهُ عَشَرَةَ أَلْفِ مَدِينَةٍ لَهُ فِي كِتَابٍ مَحْفُوظٍ وَكَانَ اللَّهُ لَهُ مِنْ وَرَاءِ حَوَائِجِهِ وَحُفِظَ فِي كُلِّ مَا خَلَّفَ وَلَمْ يَسْأَلِ اللَّهَ شَيْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ وَأَجَابَهُ فِيهِ إِمَّا أَنْ يُعَجِّلَهُ وَإِمَّا أَنْ يُؤَخِّرَهُ لَهُ.

كامل الزيارات، ص128، ح2: عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِي حَدِيثٍ طَوِيلٍ قَالَ: قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا تَقُولُ فِيمَنْ تَرَكَ زِيَارَتَهُ وَهُوَ يَقْدِرُ عَلَى ذَلِكَ قَالَ أَقُولُ إِنَّهُ قَدْ عَقَّ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَعَقَّنَا وَاسْتَخَفَّ بِأَمْرٍ هُوَ لَهُ‏ وَمَنْ زَارَهُ كَانَ اللَّهُ لَهُ مِنْ وَرَاءِ حَوَائِجِهِ وَكُفِيَ مَا أَهَمَّهُ مِنْ أَمْرِ دُنْيَاهُ وَإِنَّهُ لَيَجْلِبُ الرِّزْقَ عَلَى الْعَبْدِ وَيُخْلِفُ عَلَيْهِ مَا أَنْفَقَ وَيَغْفِرُ لَهُ ذُنُوبَ خَمْسِينَ سَنَةً وَيَرْجِعُ إِلَى أَهْلِهِ وَمَا عَلَيْهِ وِزْرٌ وَلَا خَطِيئَةٌ إِلَّا وَقَدْ مُحِيَتْ مِنْ صَحِيفَتِهِ فَإِنْ هَلَكَ فِي سَفَرِهِ نَزَلَتِ الْمَلَائِكَةُ فَغَسَّلَتْهُ وَفُتِحَتْ لَهُ أَبْوَابُ الْجَنَّةِ وَيَدْخُلُ وَفُتِحَ لَهُ بَابٌ إِلَى الْجَنَّةِ يَدْخُلُ‏ عَلَيْهِ رَوْحُهَا حَتَّى يُنْشَرَ وَإِنْ سَلِمَ فُتِحَ لَهُ الْبَابُ الَّذِي يَنْزِلُ مِنْهُ الرِّزْقُ وَيُجْعَلُ لَهُ بِكُلِّ دِرْهَمٍ أَنْفَقَهُ عَشَرَةُ آلَافِ دِرْهَمٍ وَذُخِرَ ذَلِكَ لَهُ فَإِذَا حُشِرَ قِيلَ لَهُ لَكَ بِكُلِّ دِرْهَمٍ عَشَرَةُ آلَافِ دِرْهَمٍ وَإِنَّ اللَّهَ نَظَرَ لَكَ وَذَخَرَهَا لَكَ عِنْدَهُ.

كامل الزيارات، ص128 ح4: عَنِ ابْنِ سِنَانٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّ أَبَاكَ كَانَ يَقُولُ فِي الْحَجِّ يُحْسَبُ لَهُ بِكُلِّ دِرْهَمٍ أَنْفَقَهُ أَلْفُ دِرْهَمٍ فَمَا لِمَنْ يُنْفِقُ فِي الْمَسِيرِ إِلَى أَبِيكَ الْحُسَيْنِ علیه السلام فَقَالَ يَا ابْنَ سِنَانٍ يُحْسَبُ‏ لَهُ‏ بِالدِّرْهَمِ‏ أَلْفٌ وَأَلْفٌ حَتَّى عَدَّ عَشَرَةً وَيُرْفَعُ لَهُ مِنَ الدَّرَجَاتِ مِثْلُهَا وَرِضَا اللَّهِ خَيْرٌ لَهُ وَدُعَاءُ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَدُعَاءُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَالْأَئِمَّةِ خَيْرٌ لَهُ.

كامل الزيارات، ص129 ح5: عَنِ الْعَمْرَكِيِّ بْنِ عَلِيٍّ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى وَكَانَ فِي خِدْمَةِ أَبِي جَعْفَرٍ الثَّانِي علیه السلام عَنْ عَلِيٍّ عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِي حَدِيثٍ لَهُ طَوِيلٍ قَالَ: قُلْتُ فَمَا لِمَنْ صَلَّى عِنْدَهُ يَعْنِي الْحُسَيْنَ علیه السلام قَالَ مَنْ صَلَّى عِنْدَهُ رَكْعَتَيْنِ لَمْ يَسْأَلِ اللَّهَ تَعَالَى شَيْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ إِيَّاهُ فَقُلْتُ فَمَا لِمَنِ اغْتَسَلَ مِنْ مَاءِ الْفُرَاتِ ثُمَّ أَتَاهُ قَالَ إِذَا اغْتَسَلَ مِنْ مَاءِ الْفُرَاتِ وَهُوَ يُرِيدُهُ تَسَاقَطَتْ عَنْهُ خَطَايَاهُ كَيَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ قُلْتُ فَمَا لِمَنْ‏ جَهَّزَ إِلَيْهِ‏ وَلَمْ يَخْرُجْ لِعِلَّةٍ قَالَ يُعْطِيهِ اللَّهُ بِكُلِّ دِرْهَمٍ أَنْفَقَهُ مِنَ الْحَسَنَاتِ مِثْلَ جَبَلِ أُحُدٍ وَيُخْلِفُ عَلَيْهِ أَضْعَافَ مَا أَنْفَقَ وَيَصْرِفُ عَنْهُ مِنَ الْبَلَاءِ مِمَّا قَدْ نَزَلَ فَيُدْفَعُ وَيُحْفَظُ فِي مَالِهِ وَذَكَرَ الْحَدِيثَ بِطُولِهِ.

تهذيب الأحكام، ج3، ص143، ح1: حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ الْعَبْدِيُّ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقَ علیه السلام يَقُولُ:‏ صِيَامُ يَوْمِ غَدِيرِ خُمٍّ يَعْدِلُ صِيَامَ عُمُرِ الدُّنْيَا لَوْ عَاشَ إِنْسَانٌ ثُمَّ صَامَ مَا عَمَرَتِ الدُّنْيَا لَكَانَ لَهُ ثَوَابُ ذَلِكَ وَصِيَامُهُ يَعْدِلُ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ فِي كُلِّ عَامٍ مِائَةَ حَجَّةٍ وَمِائَةَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَاتٍ مُتَقَبَّلَاتٍ وَهُوَ عِيدُ اللَّهِ الْأَكْبَرُ وَمَا بَعَثَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ نَبِيّاً قَطُّ إِلَّا وَتَعَيَّدَ فِي هَذَا الْيَوْمِ وَعَرَفَ حُرْمَتَهُ وَاسْمُهُ فِي السَّمَاءِ يَوْمُ الْعَهْدِ الْمَعْهُودِ وَفِي الْأَرْضِ يَوْمُ الْمِيثَاقِ الْمَأْخُوذِ وَالْجَمْعِ‏ الْمَشْهُودِ مَنْ صَلَّى فِيهِ رَكْعَتَيْنِ يَغْتَسِلُ عِنْدَ زَوَالِ الشَّمْسِ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَزُولَ مِقْدَارَ نِصْفِ سَاعَةٍ يَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ يَقْرَأُ فِي كُلِّ رَكْعَةٍ سُورَةَ الْحَمْدِ مَرَّةً وَعَشْرَ مَرَّاتٍ‏ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ وَعَشْرَ مَرَّاتٍ آيَةَ الْكُرْسِيِّ وَعَشْرَ مَرَّاتٍ‏ إِنَّا أَنْزَلْناهُ‏ عَدَلَتْ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ مِائَةَ أَلْفِ حَجَّةٍ وَمِائَةَ أَلْفِ عُمْرَةٍ وَمَا سَأَلَ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ حَاجَةً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْيَا وَحَوَائِجِ الْآخِرَةِ إِلَّا قُضِيَتْ‏ كَائِنَةً مَا كَانَتِ الْحَاجَةُ وَإِنْ فَاتَتْكَ الرَّكْعَتَانِ وَالدُّعَاءُ قَضَيْتَهُمَا بَعْدَ ذَلِكَ وَمَنْ فَطَّرَ فِيهِ مُؤْمِناً كَانَ كَمَنْ أَطْعَمَ فِئَاماً وَفِئَاماً وَفِئَاماً فَلَمْ يَزَلْ يَعُدُّ إِلَى أَنْ عَقَدَ بِيَدِهِ عَشْراً ثُمَّ قَالَ أَ تَدْرِي كَمِ الْفِئَامُ قُلْتُ لَا قَالَ مِائَةُ أَلْفٍ كُلُّ فِئَامٍ كَانَ لَهُ ثَوَابُ مَنْ أَطْعَمَ بِعَدَدِهَا مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَداءِ فِي حَرَمِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ وَسَقَاهُمْ‏ فِي يَوْمٍ ذِي مَسْغَبَةٍ وَالدِّرْهَمُ فِيهِ بِأَلْفِ أَلْفِ دِرْهَمٍ، الخبر.

[27]. التوبة: 20 (الَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ).

التوبة: 41 (انْفِرُوا خِفَافاً وَثِقَالاً وَجَاهِدُوا بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ).

التوبة: 44 (لَا يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ أَنْ يُجَاهِدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ).

التوبة: 81 (فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلَافَ رَسُولِ اللَّهِ وَكَرِهُوا أَنْ يُجَاهِدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَقَالُوا لَا تَنْفِرُوا فِي الْحَرِّ قُلْ نَارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرّاً لَوْ كَانُوا يَفْقَهُونَ).

التوبة: 88 (لَكِنِ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ وَأُولَئِكَ لَهُمُ الْخَيْرَاتُ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ).

الحجرات: 15 (إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ).

[28]. الكافي، ج‏5، ص466، ح6: عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ مُوسَى علیه السلام: رَجُلٌ تَزَوَّجَ امْرَأَةً مُتْعَةً ثُمَّ وَثَبَ عَلَيْهَا أَهْلُهَا فَزَوَّجُوهَا بِغَيْرِ إِذْنِهَا عَلَانِيَةً وَالْمَرْأَةُ امْرَأَةُ صِدْقٍ كَيْفَ الْحِيلَةُ قَالَ لَا تُمَكِّنْ زَوْجَهَا مِنْ نَفْسِهَا حَتَّى يَنْقَضِيَ شَرْطُهَا وَعِدَّتُهَا قُلْتُ إِنَّ شَرْطَهَا سَنَةٌ وَلَا يَصْبِرُ لَهَا زَوْجُهَا وَلَا أَهْلُهَا سَنَةً قَالَ فَلْيَتَّقِ اللَّهَ زَوْجُهَا الْأَوَّلُ وَلْيَتَصَدَّقْ عَلَيْهَا بِالْأَيَّامِ فَإِنَّهَا قَدِ ابْتُلِيَتْ وَالدَّارُ دَارُ هُدْنَةٍ وَالْمُؤْمِنُونَ فِي تَقِيَّةٍ قُلْتُ فَإِنَّهُ تَصَدَّقَ عَلَيْهَا بِأَيَّامِهَا وَانْقَضَتْ عِدَّتُهَا كَيْفَ تَصْنَعُ قَالَ إِذَا خَلَا الرَّجُلُ فَلْتَقُلْ هِيَ يَا هَذَا إِنَّ أَهْلِي وَثَبُوا عَلَيَّ فَزَوَّجُونِي مِنْكَ بِغَيْرِ أَمْرِي وَلَمْ يَسْتَأْمِرُونِي وَإِنِّي الْآنَ قَدْ رَضِيتُ فَاسْتَأْنِفْ أَنْتَ الْآنَ فَتَزَوَّجْنِي تَزْوِيجاً صَحِيحاً فِيمَا بَيْنِي وَبَيْنَكَ.

[29]. الكافي، ج5، ص9، ح1: عَنْ فُضَيْلِ بْنِ عِيَاضٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عَنِ الْجِهَادِ سُنَّةٌ أَمْ فَرِيضَةٌ فَقَالَ الْجِهَادُ عَلَى أَرْبَعَةِ أَوْجُهٍ فَجِهَادَانِ فَرْضٌ وَجِهَادٌ سُنَّةٌ لَا يُقَامُ إِلَّا مَعَ الْفَرْضِ فَأَمَّا أَحَدُ الْفَرْضَيْنِ‏ فَمُجَاهَدَةُ الرَّجُلِ نَفْسَهُ عَنْ مَعَاصِي اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ وَهُوَ مِنْ أَعْظَمِ الْجِهَادِ وَمُجَاهَدَةُ الَّذِينَ يَلُونَكُمْ مِنَ الْكُفَّارِ فَرْضٌ وَأَمَّا الْجِهَادُ الَّذِي هُوَ سُنَّةٌ لَا يُقَامُ إِلَّا مَعَ فَرْضٍ فَإِنَّ مُجَاهَدَةَ الْعَدُوِّ فَرْضٌ عَلَى جَمِيعِ الْأُمَّةِ وَلَوْ تَرَكُوا الْجِهَادَ لَأَتَاهُمُ الْعَذَابُ وَهَذَا هُوَ مِنْ عَذَابِ الْأُمَّةِ وَهُوَ سُنَّةٌ عَلَى الْإِمَامِ وَحْدَهُ أَنْ يَأْتِيَ الْعَدُوَّ مَعَ الْأُمَّةِ فَيُجَاهِدَهُمْ وَأَمَّا الْجِهَادُ الَّذِي هُوَ سُنَّةٌ فَكُلُّ سُنَّةٍ أَقَامَهَا الرَّجُلُ وَجَاهَدَ فِي إِقَامَتِهَا وَبُلُوغِهَا وَإِحْيَائِهَا فَالْعَمَلُ وَالسَّعْيُ فِيهَا مِنْ أَفْضَلِ الْأَعْمَالِ لِأَنَّهَا إِحْيَاءُ سُنَّةٍ وَقَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم مَنْ سَنَّ سُنَّةً حَسَنَةً فَلَهُ أَجْرُهَا وَأَجْرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ مِنْ غَيْرِ أَنْ يُنْقَصَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَيْ‏ءٌ.

[30]. الأنعام: 112 (وَكَذَلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوّاً شَيَاطِينَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ يُوحِي بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُوراً وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ).

الانعام: 121 (وَلَا تَأْكُلُوا مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَإِنَّهُ لَفِسْقٌ وَإِنَّ الشَّيَاطِينَ لَيُوحُونَ إِلَى أَوْلِيَائِهِمْ لِيُجَادِلُوكُمْ وَإِنْ أَطَعْتُمُوهُمْ إِنَّكُمْ لَمُشْرِكُونَ).

الأعراف: 27 (يَا بَنِي آدَمَ لَا يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطَانُ كَمَا أَخْرَجَ أَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ يَنْزِعُ عَنْهُمَا لِبَاسَهُمَا لِيُرِيَهُمَا سَوْآتِهِمَا إِنَّهُ يَرَاكُمْ هُوَ وَقَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لَا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّيَاطِينَ أَوْلِيَاءَ لِلَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ).

الأعراف: 30 (فَرِيقاً هَدَى وَفَرِيقاً حَقَّ عَلَيْهِمُ الضَّلَالَةُ إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّيَاطِينَ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَيَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ).

الأعراف: 175 (وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذِي آتَيْنَاهُ آيَاتِنَا فَانْسَلَخَ مِنْهَا فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطَانُ فَكَانَ مِنَ الْغَاوِينَ).

الشعراء: 208 ـ 213 (وَمَا أَهْلَكْنَا مِنْ قَرْيَةٍ إِلَّا لَهَا مُنْذِرُونَ * ذِكْرَى وَمَا كُنَّا ظَالِمِينَ * وَمَا تَنَزَّلَتْ بِهِ الشَّيَاطِينُ * وَمَا يَنْبَغِي لَهُمْ وَمَا يَسْتَطِيعُونَ * إِنَّهُمْ عَنِ السَّمْعِ لَمَعْزُولُونَ * فَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ فَتَكُونَ مِنَ الْمُعَذَّبِينَ).

الشعراء: 221 ـ 226 (هَلْ أُنَبِّئُكُمْ عَلَى مَنْ تَنَزَّلُ الشَّيَاطِينُ * تَنَزَّلُ عَلَى كُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ * يُلْقُونَ السَّمْعَ وَأَكْثَرُهُمْ كَاذِبُونَ * وَالشُّعَرَاءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ * أَلَمْ‌تر أَنَّهُمْ فِي كُلِّ وَادٍ يَهِيمُونَ * وَأَنَّهُمْ يَقُولُونَ مَا لَا يَفْعَلُونَ).

نهج البلاغة، ص53، الخطبه7: اتَّخَذُوا الشَّيْطَانَ لِأَمْرِهِمْ‏ مِلَاكاً وَاتَّخَذَهُمْ لَهُ أَشْرَاكاً فَبَاضَ وَفَرَّخَ‏ فِي صُدُورِهِمْ وَدَبَّ وَدَرَجَ‏ فِي حُجُورِهِمْ فَنَظَرَ بِأَعْيُنِهِمْ وَنَطَقَ بِأَلْسِنَتِهِمْ فَرَكِبَ بِهِمُ الزَّلَلَ‏ وَزَيَّنَ لَهُمُ الْخَطَلَ‏ فِعْلَ مَنْ قَدْ شَرِكَهُ‏ الشَّيْطَانُ فِي سُلْطَانِهِ وَنَطَقَ بِالْبَاطِلِ عَلَى لِسَانِه‏.

نهج البلاغة، ص306، الخطبة193: (و من خطبة له علیه السلام يصف فيها المتقين‏): رُوِيَ أَنَّ صَاحِباً لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام يُقَالُ لَهُ هَمَّامٌ كَانَ رَجُلاً عَابِداً فَقَالَ لَهُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ صِفْ لِيَ الْمُتَّقِينَ حَتَّى كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَيْهِمْ... قَالَ فَصَعِقَ هَمَّامٌ صَعْقَةً كَانَتْ نَفْسُهُ فِيهَا فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام أَمَا وَاللَّهِ لَقَدْ كُنْتُ أَخَافُهَا عَلَيْهِ ثُمَّ قَالَ أَ هَكَذَا تَصْنَعُ الْمَوَاعِظُ الْبَالِغَةُ بِأَهْلِهَا فَقَالَ لَهُ قَائِلٌ: فَمَا بَالُكَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ؟ فَقَالَ علیه السلام: وَيْحَكَ إِنَّ لِكُلِّ أَجَلٍ وَقْتاً لَا يَعْدُوهُ وَسَبَباً لَا يَتَجَاوَزُهُ فَمَهْلاً لَا تَعُدْ لِمِثْلِهَا فَإِنَّمَا نَفَثَ‏ الشَّيْطَانُ‏ عَلَى لِسَانِك.

[31]. تحف العقول، ص171:... يَا كُمَيْلُ مَا مِنْ عِلْمٍ إِلَّا وَأَنَا أَفْتَحُهُ وَمَا مِنَ سِرٍّ إِلَّا وَالْقَائِمُ علیه السلام يَخْتِمُهُ يَا كُمَيْلُ‏ ذُرِّيَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ‏، الخبر.

الخرائج والجرائح، ج2، ص841، ح59: عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ:‏ الْعِلْمُ سَبْعَةٌ وَعِشْرُونَ جُزْءاً فَجَمِيعُ مَا جَاءَتْ بِهِ الرُّسُلُ جُزْءَانِ فَلَمْ يَعْرِفِ النَّاسُ‏ حَتَّى‏ الْيَوْمِ‏ غَيْرَ الْجُزْءَيْنِ فَإِذَا قَامَ الْقَائِمُ أَخْرَجَ الْخَمْسَةَ وَالْعِشْرِينَ جُزْءاً. فَبَثَّهَا فِي النَّاسِ وَضَمَّ إِلَيْهَا الْجُزْءَيْنِ حَتَّى يَبُثَّهَا سَبْعَةً وَعِشْرِينَ جُزْءاً.

مختصر البصائر، ص320: عَنْ أَبَانٍ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: «الْعِلْمُ سَبْعَةٌ وَعِشْرُونَ حَرْفاً، فَجَمِيعُ مَا جَاءَتْ بِهِ الرُّسُلُ حَرْفَانِ، فَلَمْ يَعْرِفِ النَّاسُ‏ حَتَّى‏ الْيَوْمِ‏ غَيْرَ الْحَرْفَيْنِ، فَإِذَا قَامَ الْقَائِمُ علیه السلام أَخْرَجَ الْخَمْسَةَ وَالْعِشْرِينَ حَرْفاً فَبَثَّهَا فِي النَّاسِ، وَضَمَّ إِلَيْهَا الْحَرْفَيْنِ حَتَّى يَبُثَّهَا سَبْعَةً وَعِشْرِينَ حَرْفاً».

الكافي، ج1، ص25، ح21: عَنْ مَوْلًى لِبَنِي شَيْبَانَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ اللَّهُ يَدَهُ عَلَى رُءُوسِ الْعِبَادِ فَجَمَعَ‏ بِهَا عُقُولَهُمْ‏ وَكَمَلَتْ بِهِ أَحْلَامُهُمْ.

الغيبة (للنعماني)، ص239، ح30: عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْيَنَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ: كَأَنَّنِي بِدِينِكُمْ هَذَا لَا يَزَالُ مُتَخَضْخِضاً يَفْحَصُ بِدَمِهِ ثُمَّ لَا يَرُدُّهُ عَلَيْكُمْ إِلَّا رَجُلٌ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ فَيُعْطِيكُمْ فِي السَّنَةِ عَطَاءَيْنِ وَيَرْزُقُكُمْ فِي‏ الشَّهْرِ رِزْقَيْنِ‏ وَتُؤْتَوْنَ الْحِكْمَةَ فِي زَمَانِهِ حَتَّى إِنَّ الْمَرْأَةَ لَتَقْضِي فِي بَيْتِهَا بِكِتَابِ اللَّهِ تَعَالَى وَسُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم.

[32]. البقرة: 129 (رَبَّنَا وَابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ).

البقرة: 151 (كَمَا أَرْسَلْنَا فِيكُمْ رَسُولاً مِنْكُمْ يَتْلُو عَلَيْكُمْ آيَاتِنَا وَيُزَكِّيكُمْ وَيُعَلِّمُكُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُعَلِّمُكُمْ مَا لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ).

آل عمران: 164 (لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ).

الجمعة: 2 (هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ).