مقدمات ظهور و رجعت - جلسه هفدهم

مقدمات ظهور و رجعت

جلسه 17

أعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله ربّ العالمین وصلّی الله علی محمّد وآله الطاهرین

ولعنة الله علی أعدائهم أجمعین من الآن إلی قیام یوم الدین

دو حقیقت: ایمان و عمل صالح؛ میزان حرکت انسان به سمت تعالی

مطلبی بسیار لازم است که گفته شود، زیرا این موضوع الهی که برای رشته صحبت انتخاب شده مربوط به زمان حال است که معصومین سیزده گانه شهید شده، از این عالم رحلت کرده و تمام جریان عالم به معصوم چهاردهم گره خورده که در حقیقت معصوم پنجم‌اند[1] امّا از نظر زمان دنیای ما در رتبه چهاردهم قرار دارند، زیرا فرزند امام حسن عسکری علیه السلام بوده و ایشان هم معصوم سیزدهم هستند.

جریان عالم امروز به دست مبارک آن بزرگوار سپرده شده، لذا انسان باید از حیث غیبت دو مطلب را بداند و اگر بتواند این دو را با یکدیگر جمع، دوست، همراه و کمک کار کند؛ رشته رشته‌ای، سیر سیری و راه راه مستقیم الهی خواهد شد که در مقام معرفت به معارف و در مقام ظاهر و جسمانی به اعمال، اقوال، رفتار و کردار بسیار بالای الهی می­رسد، در نتیجه می­تواند به آنچه در قرآن کریم بسیار تکرار و میزان کمالات هر انسانی قرار داده شده برسد! آن حقیقت عبارت است از ایمان و عمل صالح که در قرآن کریم به صورت {الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ} و اشکال گوناگون دیگری بیان شده، در نتیجه دو چیز برای کمال، نجات و حرکت انسان به سمت تعالی میزان قرار داده شده؛ یکی ایمان و دیگری عمل صالح.

در گذشته دوّمین آیه شریفه سوره بقره را به شکل مختصر ـ چون به همان مقدار لازم بود ـ ترجمه کردیم، اگر خداوند متعال در آینده فرصت درونی و بیرونی دهد تا بتوانیم این راه را ادامه دهیم که مسیری بسیار عظیم، با ارزش و الهی است وارد موضوع و جهت آقا ولی عصر امام زمان} در قرآن کریم خواهیم شد و اگر ما باشیم و قرآن چه حقایق، مطالب، انوار الهیه، کمالات، مقامات و جهت‌هایی را می­توانیم برای ایشان داشته و به آن برسیم.

تداوم سیر به سوی حقایق اهل بیت علیهم السلام در دو مقام: غیب (ایمان) و شهادة (عمل صالح)

دوّمین آیه سوره بقره و آخر سوره توحید مربوط به امام زمان} است که در آن سخن از ایمان است و خداوند متعال می­فرماید: {يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ}[2]، ایمان همیشه مربوط به غیب، و عمل، گفتار، رفتار و کردار مربوط به شهادت است، اگر انسانی بتواند هر دو را کمک و یاور یکدیگر قرار دهد تا علی الدوام هم در مقام غیب به سوی خداوند متعال سیر کند؛ یعنی سیر به سوی معارف و حقایق اهل بیت علیهم السلام داشته باشد و هم در مقام جسمانی و عملی سیر بی‌نهایت عملی داشته باشد؛ هرچه این سیر را ادامه دهد به آخر و نهایت نمی­رسد.

مقصود از تدوام سیر، تداوم ذاتی و حقیقی و اهمّیّت سیر به جلو همراه با زمان و بی­نهایت بودن آن

مقصود بنده از ادامه دادن، ادامه زمانی نیست، اگر صد سال ادامه داده بود باز صد سال دیگر هم این سیر را ادامه دهد؟! نه سیر زمانی آنقدر مهم نیست، مقصود از ادامه، ادامه حقیقی و ذاتی است؛ در ادامه ذاتی شما یک (سبحان الله)، بنده هم یک (سبحان الله) و آقا علی اکبر علیه السلام فرزند عظیم الشأن امام حسین علیه السلام هم یک (سبحان الله)، امام حسین علیه السلام هم یک (سبحان الله) و امیر المؤمنین علیه السلام هم یک (سبحان الله) می­گویند، آیا تمام اینها در حالی که مربوط به عمل زبانی است یکی هستند؟

من ده تومان صدقه می­دهم و شما هم ده تومان صدقه می­دهید، حضرت عبّاس و امام حسین علیهما السلام هم ده تومان صدقه می­دهند، آیا این صدقه‌ها برابر هستند یا نه؟ (سبحان الله) من امروز یک درجه مقام دارد امّا ممکن است فردا ده درجه مقام داشته و پس فردا سی درجه مقام داشته باشد، این درجات همینطور بی‌نهایت جلو می­روند، شما هرگاه (سبحان الله) می­گویید نسبت به مرتبه گذشته بسیار نورانی‌تر، قوی‌تر و الهی‌تر است.

پس مقصود از علی الدوام جلو رفتن عمر طولانی، زیاد شدن ساعات و بیشتر شدن تعداد (سبحان الله) نیست اگرچه تمام آنها در یک درجه باشند، مانند بعضی از درخت‌ها، دو درخت را کنار یکدیگر می­کارید و در سه سال یکی آنقدر قوی می­شود که کسی آن را سه ساله نمی­بیند و می­گوید حتماً ده سال پیش کاشته شده، و درخت دیگر پنجاه سال پیش کاشته شده امّا سه ساله است، زمان بر او گذشته امّا حرکت نکرده!

بسیاری از انسان‌ها اینگونه‌اند، هفتاد سال زمان بر او گذشته امّا جلو نرفته و همان انسان دوازده ساله بوده و هیچ چیزی به او اضافه نشده؛ یعنی اگر آن زمان چیزی می­دانست الآن هم همان را می­داند و یک قدم جلوتر نرفته، اگر آن زمان عمل او حیثیت و خلوصی داشت الآن هم همان را دارد. زمان بر این انسان گذشته امّا با زمان حرکت نکرده که بعضی‌ها اینگونه نیستند، ده یا سیزده سال عمر می­کنند امّا حرکت آنها بسیار قوی است، مانند حضرت علی اصغر علیه السلام که شش ماه عمر کردند و همچنین حضرت محسنی که اصلاً به دنیا نیامدند را در نظر بگیرید، در رحم مادر فقط در ایشان روح دمیده شده امّا چقدر مقام و حقایق عالم را جلو رفته‌اند. پس انسان علی الدوام می­تواند به جلو حرکت کند و این حرکت هرگز تمام نمی­شود.

نتیجه هر حرکتی در سیر به جلو؛ دور شدن از مقام بالاتر و رسیدن به جایگاه‌های قبلی آن

اگر انسان این راه را طی کرده و بتواند این دو مطلب و حقیقت را با یکدیگر جمع کند تا مکمّل یکدیگر باشند؛ به این جایگاه و مقام می­رسد که علی الدوام سیر طولی الهی را انجام دهد، بار‌ها این مطلب را عرض کرده‌ام که شما به دنبال سلمان فارسی می­روید و او به دنبال امیر المؤمنین علیه السلام می­رود، شما می­دوید تا به سلمان برسید و سلمان می­دود تا به امیر المؤمنین علیه السلام برسد امّا سلمان علی الدوام از امیر المؤمنین علیه السلام دور و هرگز به ایشان نزدیک نمی­شود[3]، شما هم همیشه از سلمان دور شده و هرگز به او نزدیک نمی­شوید؛ مقصود بنده از دویدن، دویدن اعتقادی، معارف، حقایق، اعمال، رفتار و کردار است.

هرچه (سبحان الله) خود را خالص می­کنید تا بتوانید به (سبحان الله) حضرت سلمان برسید دور‌تر می­شوید، چرا؟ زیرا با (سبحان الله) دنبال حضرت می­دوید؛ یعنی (سبحان الله) اوّل ده درجه و بعدی صد درجه دارد، اگر می­توانستید در گذشته ده کیلومتر بدوید الآن می­توانید صد کیلومتر بدوید، آیا با این عمل به آن بزرگوار نزدیک می­شویم؟ نه، چون ایشان هم (سبحان الله) می­گویند و مرتبه اوّل ایشان یک میلیون کیلومتر و دوّم پنجاه میلیون کیلومتر است، با این اوصاف چقدر از ایشان دور شدید؟![4]

(سبحان الله) اوّل امیر المؤمنین علیه السلام این بود که از عالم مُلک گذشتند، مرتبه دوّم از عالم ملکوت، مرتبه سوّم از جبروت و چهارم زمان، عدد و درجه ندارد، لذا هرگز به سلمان نخواهید رسید و او هم به امیر المؤمنین علیه السلام نمی­رسد بلکه علی الدوام از ایشان دورتر می­شوید[5]، امّا از جهتی همیشه در حال نزدیک‌تر شدن هستید؛ یعنی وارد جایگاه‌هایی می­شوید که سلمان آن را طی کرده، اگر شما وارد درجه صدم شده‌اید سلمان آن را طی کرده و می­توانید امروز بگویید من به نود درجه از درجاتی که سلمان دارا بود رسیدم، از جهتی نزدیک شده‌اید و از جهتی دیگر علی الدوام دور می­شوید.

تقویت شدن جنبه ظاهری به مقدار جنبه باطنی

پس اگر انسان بتواند این دو جهت را با یکدیگر جمع کند؛ بسیار عظیم، تنها راه نجات و تنها راه رسیدن به حقایق باطنی، معنوی، سرّی ـ که سخن ما در آن است ـ و هم حقایق ظاهری، جسمانی و عملی است، با نداشتن این دو همراه یکدیگر انسان هرگز به چیزی نمی­رسد.

این مطلب را عرض می­کنم زیرا صحبت غیر از نوشتار است، انسان اوّل و آخر نوشته را جابجا می­کند و اگر چیزی نوشت و بعداً متوجّه شد بوده و باید کلمه‌ای را به صورت دیگری می­گفته تا گویا‌تر باشد می­تواند آن را تغییر دهد امّا نمی­تواند گفتار را تغییر دهد، مانند سخنی که بنده در کهف الوری گفتم؛ امیر المؤمنین علیه السلام فرمودند: اگر خداوند تمام دنیا را به من دهد تا از دهان مورچه‌ای چیزی را بگیرم من آن را نخواهم گرفت، بعد اسد آقا گفتند این کلام عمر است نه امیر المؤمنین علیه السلام، چرا؟ زیرا بر زبان من کلمه اشتباهی آمد و باید (همه دنیا به من داده شود) می­گفتم، نه اینکه خداوند آن را به من دهد، چون سخنرانی و صحبت به این صورت است و ما هم در رشته‌ای هستیم که باید نسبت به آقا ولی عصر} به گونه‌ای حرکت کنیم که هم جنبه‌های باطنی ایشان و هم جنبه‌های باطنی خود نسبت به ایشان را علی الدوام تقویت، عظیم و الهی کنیم و همان مقدار که جنبه باطنی، سرّی و پنهانی ما نسبت به آن بزرگوار عظمت پیدا می­کند جنبه ظاهری ما هم عظمت پیدا کند، زیرا همیشه جنبه ظاهری همراه باطنی است.[6]

بالاتر شدن درجه کلمات مربوط به حقیقت معنوی

شما (سبحان الله) را سه مرتبه می­گویید، مرتبه دوّم نسبت به اوّل زمان، حروف و گفتار بیشتری بکار نبرده‌ایم امّا در حالی که کلمات یکی است صد درجه از آن برتر می­شود، این امر مربوط به چه چیزی است؟ مربوط به معنا و حقیقت معنوی است که در شما اتّفاق افتاده، شما در آن حقیقت معنوی، سرّی و پنهانی الهی در رابطه با توحید و تنزیه الهی چنان پیش رفته‌اید که کلمات شما به همان اندازه مقام و ارزش دارد، به همین دلیل کلمات قرآن کریم نور و کلمات بنده و جنابعالی چیز‌های دیگری است.

وقتی امام زمان} به شخصی قرآن کریم را یاد داده بودند اگر در مقابل او پنج تا (قُل) که سه کلمه آن از قرآن ـ سوره {قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ}، {قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ} و {قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ} ـ بوده و دو تا هم از پیش خود می­گذاشتید به آن نگاه می­کرد سه کلمه قرآن را جدا می­کرد و می­گفت: این سه کلمه قرآن بوده و آن دو قرآن نیستند، گفتند: چطور متوجّه آن شدی؟ گفت: آن سه نور داشته و این دو نور ندارند.[7]

قوی شدن نور و تاریکی کلمات وابسته به نیّت

پس یک موقع نور (سبحان الله) شما به اندازه‌ای قوی می­شود که فرمودند: اگر کسی یک مطلب دینی الهی را از اهل بیت علیهم السلام یاد گرفته و به دیگران یاد دهد؛ در روز قیامت آن یک مطلب و حدیث در پیشانی او نوری خواهد شد که تمام عرصه قیامت را روشن می­کند؛ یعنی همین یک نور تمام عرصه قیامت را روشن می­کند! ممکن است شخص دیگری این حدیث را هزار مرتبه برای دیگران بگوید امّا دنیا را اراده کرده باشد؛ در قیامت هیچ نوری ندارد[8] و این تکرار او {ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ}[9] است، خود این احادیث و گفتار تاریکی‌های قیامت این شخص خواهند شد.

نتیجه جمع بین دو امر معنوی و جسمانی حرکت به سوی کمال

پس این دو امر معنوی، پنهانی و سرّی الهی، و عمل جسمانی عظیم و اصل عظمت است، اگر کسی بتواند این دو را با یکدیگر جمع کرده و علی الدوام در سیر معنوی، الهی، باطنی در رابطه با خود و امام خود به جلو پیش برود به سوی کمال رفته؛ یعنی اگر امروز یک گونه‌ای به مقامات، کمالات، معارف، فضائل، مناقب و مصائب ایشان معتقد است فردا به صورت دیگری اعتقاد قوی‌تر، نورانی‌تر و الهی‌تری داشته باشد و اگر بتواند با وجود این مطلب در اعمال بدنی و جسمانی که گویای صداقت، درستی و حقیقی بودن این امر باطنی و معنوی است جلو برود به راه کمال رسیده، زیرا امیر المؤمنین علیه السلام فرمودند:«إِنَّ الْمُؤْمِنَ‏ يُرَى‏ يَقِينُهُ‏ فِي عَمَلِهِ»[10] همانا يقين مؤمن در عملش ديده مى‏شود.

ضعیف بودن بدن (عمل) نتیجه ضعیف بودن روح (معرفت) و برتر بودن معرفت باعث برتر شدن روح و به تبع آن برتر شدن بدن

اگر شما توانستید آن امر نورانی الهی را با بدن، انگشتان، چشم و گوش خود نشان دهید علامت قوی بودن یقین شما است، هر مقدار در مقام عمل کم بیاورید دلیل بر ضعف یقین شما خواهد بود به همین دلیل امام صادق علیه السلام فرمودند: «طَيَّبَ رُوحَهُ وَجَسَدَهُ»[11]، خداوند هم روح و هم بدن او را پاکیزه می­کند.

امّا کسانی هستند که روح آنها پاکیزه بوده ولی خبیث العمل هستند که امام کاظم علیه السلام فرمودند: به آنها فاسق و فاجر نگویید بلکه به آنها بگویید: «فَاسِقُ الْعَمَلِ فَاجِرُ الْعَمَلِ مُؤْمِنُ النَّفْسِ، خَبِيثُ الْفِعْلِ طَيِّبُ الرُّوحِ وَالْبَدَنِ»[12] که این دو با یکدیگر متفاوت هستند، اگر انسان هر کدام از اینها را به صورت قوی دارا باشد آن یکی به دیگری کمک می­کند؛ اگر عمل قوی باشد روح قوی را طلب می­کند زیرا عمل بدنی است که روح می­خواهد، کرم و مار را ببینید؛ بدن مار قوی بوده و روح قوی هم می­خواهد امّا بدن کرم ضعیف است که روح ضعیفی می­خواهد، نمی­شود روح ما در بدن کرم قرار بگیرد زیرا با یکدیگر تناسبی ندارند لذا روح مار قوی بوده چون بدن او قوی است، روح کرم ضعیف بوده چون بدن او ضعیف است، هر چیزی همینطور است.

پس روح که عبارت از حقایق و معارف باطنی، سرّی و پنهانی امام زمان} است باید متناسب با بدن باشد، اگر روح قوی بود یقیناً عمل شما نیز قوی خواهد بود اگر چه یک (سبحان الله) بگویید، و اگر روح شما ضعیف بود یقیناً عمل شما نیز ضعیف خواهد بود، که رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: «نَوْمُ الْعَاقِلِ‏ أَفْضَلُ مِنْ سَهَرِ الْجَاهِلِ وَإِقَامَةُ الْعَاقِلِ أَفْضَلُ مِنْ شُخُوصِ الْجَاهِلِ؛ خوابيدن عاقل از شب بيدارى جاهل بهتر است و در منزل بودن عاقل از مسافرت جاهل (بسوى حج و جهاد) بهتر است»[13]. و همچنین فرمودند: «رَكْعَتَيْنِ يُصَلِّيهِمَا الْعَالِمُ‏ أَفْضَلُ‏ مِنْ أَلْفِ رَكْعَةٍ يُصَلِّيهَا الْعَابِدُ؛ دو رکعت نماز عالم برتر از هزار رکعت نماز جاهل است»[14].

مقصود از عالم چیست؟ مقصود این نیست که صغری‌ها، کبری‌ها و یک یا دو حدیث بداند بلکه مقصود معرفت به توحید الهی، اولیای الهی، مظاهر و تجلّیات اولیای الهی در عالم است.

به همین دلیل فرمودند: «بَعْضُكُمْ أَكْثَرُ صَلَاةً مِنْ بَعْضٍ وَبَعْضُكُمْ أَكْثَرُ حَجّاً مِنْ بَعْضٍ وَبَعْضُكُمْ أَكْثَرُ صَدَقَةً مِنْ بَعْضٍ وَبَعْضُكُمْ أَكْثَرُ صِيَاماً مِنْ بَعْضٍ»، بعضی از شما نماز، بعضی روزه، بعضی حج و بعضی صدقه بیشتری از دیگران دارید «وَأَفْضَلُكُمْ أَفْضَلُ‏ مَعْرِفَةً»[15]، و برترین شما کسی است که معرفتش برتر است. چرا؟ چون هنگامی که معرفت برتر شد روح نیز قوی خواهد شد و نیاز به بدن قوی خواهد داشت که بدن همان یک درهم صدقه شماست، شخص دیگری صد هزار درهم صدقه داده امّا چون روح ضعیفی دارد درجه و مقام صدقه او به اندازه یک درهم شما هم نیست!

ارتباط قوی شدن بدن و افعال آن با قوی بودن روح

مراد بنده از این سخنان عالم ظاهر است زیرا عالم ظاهر آیتی برای عالم باطن است، کرمی ­بیست متری را در نظر بگیرید، آیا به اندازه مار نیم متری کارایی دارد؟ نه، اگر مار نیم متری شما را نیش بزند می­میرید و اگر بخواهد حرکت کند می­تواند این کرم را له کند، آیا این کرم آن حالت روح مار را دارد؟ نه، زیرا بدن مار متناسب با روح آن است و چون روح آن قوی است بدنش نیز قوی بوده و افعال قوی‌تری از آن سر می­زند، آن یک درهم شما مانند این مار است، در مقابل آن صد هزار درهم کوچک و یک دانه است امّا روحی که در آن شخص صد هزار درهمی قرار دارد ضعیف است، لذا هزار درهم او به اندازه یک درهم شما کارایی ندارد.

ندیده اید که فرمودند: اگر شخصی عطر زده و دو رکعت نماز بخواند؛ برتر است از هفتاد رکعت نمازی که بدون عطر بخواند[16] که متأسّفانه ما آن را انجام نمی­دهیم، من همیشه در جیب خود عطر دارم امّا به ندرت از آن استفاده می­کنم، در حالی که طبق روایات عطر بسیار مهم است[17]، زیرا رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: «حُبِّبَ إِلَيَّ مِنْ دُنْيَاكُمْ ثَلَاثٌ»[18]، هنگامی که رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم می­فرمایند از دنیای شما سه چیز را دوست دارم باید بدانیم چه ارزش بالایی دارند و نباید آنها را کوچک بشماریم. حضرت فرمودند: «الطِّيبُ وَالنِّسَاءُ وَقُرَّةُ عَيْنِي فِي الصَّلَاةِ» عطر و زنان، و نور چشم من در نماز است؛ ایشان که شهوت ران نبودند، در زن چه دیده بودند که ما آن را نمی­بینیم؟[19] ما زن را مستراح می­بینیم، کار خود را با او انجام داده و او را رها می­کنیم، عالمی گفته بود: وقتی کار من با همسرم تمام می­شود اگر دو شاهد عادل حضور داشته باشند همان لحظه او را طلاق می­دهم.

مراد از بدن؛ اعمال صالحه و مراد از روح؛ ایمان

پس هر مقدار روح قوی باشد؛ بدن نیز به همان اندازه قوی خواهد شد. بدن؛ اعمال صالحه و روح؛ ایمان شماست، هر چقدر ایمان شما قوی‌تر، نورانی‌تر، الهی‌تر، باطنی‌تر، قوی‌تر، سرّی‌تر و برتر باشد بدن شما نیز برتر و عالی‌تر خواهد بود، امیر المؤمنین علیه السلام در جنگ خندق با شمشیر یک ضربه زدند امّا جبرئیل نازل شد: «ضَرْبَةُ عَلَيٍّ يَوْمِ الخَنْدَقِ أَفْضَلُ مِنْ عِبادَةِ الثَّقَلَيْنِ»[20]؛ یعنی آن ضربه از عبادت تمام انبیا، اوصیا، اولیا، جن، مؤمنین عالم و... برتر است.

لزوم دقّت معلّم در بیان مطالب و شنیدن خداوند، اهل بیت علیهم السلام و ملائکه و نتیجه اشتباه معلّم به هم خوردن رابطه و سیر به سوی امام

در نتیجه روح و بدن شدیداً متّصل به یکدیگر هستند لذا رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم عطر را انتخاب کردند، مقصود بنده از ورود به مطلب و تفصیل آن؛ کراهت، استحباب و تیمّم نیست بلکه از بزرگواری سخن می­گویم که حقیقت تمام عالم بوده و کل عالم وابسته به ایشان است، اگر خدایی ناکرده به انحراف، گمراهی، جهالت و نادرستی بیفتم نتیجه آن خراب کردن حقیقت کل عالم خواهد بود، مانند عسل و زهر، اگر در ظرفی بجای یک قاشق عسل زهر بریزم چه خواهد شد؟ تمام سیر را به هم خواهد زد، پس باید خیلی مراقب باشم.

بارها در تهران به دوستان عرض کرده‌ام وقتی من در این جایگاه سخن می­گویم در اوّلین مقام باید بدانم خداوند شنونده سخنان من بوده و در مقابل او سخن می­گویم زیرا او سمیع است،[21] دوّمین مقام این است که بدانم اهل بیت علیهم السلام سخنان من را می­شنوند[22] و سوّمین مرحله ملائکه کاتب عمل من که اینها را نوشته و بالا می­برند سخن من را می­شنوند، بعد از تمام اینها بدانم شما شیعیان و محبّین امیر المؤمنین و اهل بیت علیهم السلام و بخاطر ایشان و یادگیری و فهم مطالبی از آن بزرگواران در اینجا حضور پیدا کرده‌اید.

من برای کسانی سخن می­گویم که امیر المؤمنین علیه السلام آنها را یک ساعت به من سپرده و باید ببینم چه می­گویم! متعّلِم همیشه نسبت به معلّم ـ اگر متعّلِم او را معلّم ببیند ـ مانند بچّه‌ای است که باید او را تر و خشک کرده و شیر دهد، لذا مطلبی که از آن سخن می­گوییم مستحب و مکروهی نیست که اگر پنجاه مرتبه آن را انجام دهید خداوند شما را می­بخشد! بلکه سیر معارف و رشته رابطه شما با امام معصومی که علی الدوام با ایشان در رابطه هستید را بیان می­کنم و اگر با امام معصوم دیگری رابطه دارید بواسطه امام زمان} است.

بنده در چنین جایگاهی سخن گفته و شما را به سمتی سیر می­دهم که اگر به خطا، اشتباه، ضلالت و انحراف رفته، حواس خود را جمع نکرده و از خداوند کمک نخواهم؛ رابطۀ صحیح الهی نجات دهنده و سیر دهنده به سوی کمالات ایمانی بین مأموم و امام را به هم زده و قطع کرده‌ام، یک پلی بر رودخانه بود که باید از آن عبور می­کردید و من آن را خراب کرده‌ام، چه کسی می­خواهد جواب­گو بوده و پل را درست کند تا بتوانید از آن عبور کنید؟ در نتیجه خیلی باید حواس خود را جمع کنم.

لزوم جمع بین دو مقام باطنی و ظاهری و ناپسندی دور شدن از جهات جسمانی و متّصف نشدن به صفات اهل بیت علیهم السلام

انسان باید این دو مطلب را با یکدیگر جمع کند؛ هم باید علی الدوام تلاش کند که در مقام معرفت، علم و دانش، حرکت‌های باطنی و اسرار اهل بیت علیهم السلام، سرّ بعد از سر، باطن بعد از باطن و پنهان بعد از پنهان به جلو پیش رفته و همیشه معارف او در حال قوی‌تر، نورانی‌تر، الهی‌تر و کامل‌تر شدن به سمت باطن باشد. و هم باید جهت عملی ظاهری جسمانی نیز در او قوی‌تر شود.

ممکن است کسانی از امام زمان} سخن بگویند امّا انسان را از مقام اعمال صالحه دور کنند و بسیار ناپسند است که ولایت و محبّت به اهل بیت علیهم السلام را وسیله‌ای برای ترک طاعت و آزاد بودن خود قرار دهید و بگویید ما شخصی داریم که همه چیز را اصلاح می­کند! اگر گناهان شیعیان او به اندازۀ برگ درختان، ریگ‌های بیابان، پشم، مو، کرک گوسفندان و میش‌ها، قطرات باران و... باشد آمرزیده می­شود؛ پس من گناه می­کنم! [23]

گاهی در مسأله عید غدیر و عید مرگ عمر[24] کسانی این کار را انجام می­دهند که بدترین و زشت‌ترین چیز است، شما هرچه به امام خود نزدیک‌تر می­شوید باید بیشتر متّصف به صفت ایشان باشید، آن بنده خدا گفت: من از هند می­آیم، شخصی به او گفت: پس تهفه هند تو کجاست؟ و شما که از کرمان می­آیید زیره شما کجاست؟ لذا آن بزرگوار فرمود: هر مقدار به مشهد نزدیک می­شوید باید بوی مشهد بدهید، پس چرا بوی مشهد و امام رضا علیه السلام نداری؟ یک باغ گل را در نظر بگیرید، هر مقدار به آن نزدیک می­شوید باعث خوش بویی شما خواهد شد پس چرا بوی گند می­دهی؟!

در نتیجه انسان باید علی الدوام معارف حقیقی، باطنی، الهی و اسراری اهل بیت علیهم السلام بالخصوص آقا ولی عصر} را در خود تقویت کند و به همراه آن جهت جسمانی، جمادی و همین دنیا را نیز در خود علی الدوام قوی‌تر کند، نه اینکه آهسته آهسته از جهت جسمانی و عملی ظاهری دور شده و اخلاق و رفتار زشت پیدا کند.

فضیلت سوره «قل هو الله» و آثار آن و مَثَل امیر المؤمنین مَثَل «قل هو الله»

این حدیث شریف را حتماً شنیده‌اید که وقتی سعد بن معاذ که یکی از اصحاب رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و جزو اوّلین مسلمانان بود فوت کرد آن حضرت به شکل خاصی دنبال جنازه او راه می­رفتند، از ایشان در این مورد سؤال شد، حضرت فرمودند: دیدم جبرئیل با هفتاد هزار ملک برای تشییع جنازه او آمده‌اند. عرض کردند: چرا این همه ملک در تشییع جنازه او شرکت کرده‌اند؟ حضرت فرمودند: او سوره (قل هو الله) را بسیار می­خواند، مدام در حالت نشسته، ایستاده و حرکت این سوره را می­خواند که ذکری بسیار عظیم است.[25]

وقتی امیر المؤمنین علیه السلام از جنگ باز می­گشتند رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم از لشکریان سؤال کردند: علی بن ابی طالب را در جنگ چگونه دیدید؟ گفتند: همه چیز ایشان خوب بود امّا فقط یک عیب داشتند، در تمامی­ نماز‌ها سوره (قل هو الله) می­خواندند، یعنی حداقل یک مرتبه سوره (إنّا أنزلناه)، (إنّا أعطیناه) و سوره‌های دیگر را هم می­خواندند، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم از امیر المؤمنین علیه السلام سؤال کردند: شما در سفر این کار را انجام داده‌اید؟ فرمودند: بله، پرسیدند: چرا این کار را انجام دادید؟ حضرت فرمودند: بخاطر محبّتی که به سوره (قل هو الله) دارم.[26]

آن بزرگوار این مطلب را فرمودند چون این سوره، سوره توحید است و دوست داشتن آن دوست داشتن توحید خداوند است، لذا رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم نسبت به آن حضرت فرمودند: یا علی مَثَل تو مَثَل (قل هو الله) است، اگر شخصی یک مرتبه آن را بخواند ثلث قرآن را خوانده، دو مرتبه بخواند دو ثلث قرآن را خوانده و اگر سه مرتبه بخواند تمام قرآن را خوانده؛ اگر کسی به باطن و قلب خود تو را دوست داشته باشد؛ یک سوّم ایمان، اگر با باطن قلب و زبان تو را دوست داشته باشد؛ دو ثلث ایمان، و اگر با جوارح، دست، پا، سر چشم و گوش تو را دوست داشته باشد؛ تمام ایمان را داراست.[27]

رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم سعد را در قبر گذاشتند، ببینید وقتی آن بزرگوار کسی را در قبر می­گذارند مشخّص است که انوار ایشان او را در بر می­گیرد، حضرت در قبر رفته و صورت او را باز کردند، مادر سعد جلو آمده و گفت: «هَنِيئاً لَكَ الْجَنَّةُ»، با آن گفتار رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و این عملشان این حالت گوارای بر تو باشد، آن بزرگوار به او فرمودند: «يَا أُمَّ سَعْدٍ لَا تَحْتِمِي عَلَى اللَّهِ»، چیزی را بر خدا حتم نکن، نگو چون رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم این کار را کردند دیگر تمام است، او الآن گرفتار فشار قبر است. اصحاب عرض کردند: چرا با این همه تعریف و عمل شما او در حال عذاب است؟ حضرت فرمودند: او در خانه نسبت به خانواده خود تندخو بود،[28] یعنی همه چیز او خوب بود فقط کمی تند خویی داشت.

محبّت کردن به همسر و دیگران یکی از راه‌های جلب محبّت

شما وقتی می­خواهید همسر خود را صدا کنید می­توانید بگویید: خانم جان فلان چیز را بیاور، اگر جواب نداد شاید نشنیده و می­توانید پیش او رفته و بگویید تو را صدا کردم امّا جوابت را نشنیدم، این یک راه برای آوردن محبّت است چون او هم یک انسان است، هنگامی که ببیند شما با محبّت با او برخورد می­کنید ـ سه مرتبه او را صدا کرده‌اید در حالی که شنیده و جواب نداده امّا در عین حال شما به روی خود نیاوردید ـ در او تأثیر می­گذارد بالأخره او هم انسان است، از قدیم گفته‌اند: با نرمی می­توانی مار را از سوراخ خود بیرون بیاورید، امّا دفعه اوّل اسم او را بلند صدا می­کنید، دفعه دوّم می­گویید: مگر نگفتم و دفعه سوم: مگر کر هستی و نمی­شنوی!

لذا رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم بزرگ‌ترین اذیّت عالم را از زن درون خانه خود کشیدند و احدی از اوّلین و آخرین همانند ایشان از زنان خود آزار ندیده است، حضرت آزاری دیدند که احدی حتی امیر المؤمنین علیه السلام طاقت آن را ندارند چون رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم هستند که طاقت می­آورند، اینکه او شما را اذیّت کرده امّا شما به او مهربانی می­کنید خود جنگ است.

تحمّل زن بد و رسیدن بالاترین اذیّت به رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم از سوی عایشه و حفضه

می­گویند: شخصی زنی بد اخلاق داشت، فرزندان او گفتند: این زن بود که تو گرفتی؟! گفت: پسر جان، زن خوب را که همه گرفته و نگه می­دارند، نگه داشتن زن بد هنر است، این زن بد اخلاق هم باید کسی را داشته باشد، تنها چه کند؟ شخصی در همین زمان ما با مادر خود دعوا کرده بود و نزد پدر آمد و گفت: این کیه تو گرفته‌ای؟! آن پدر به آرامی جواب داد: پسر جان این مادر توست، حواس خود را جمع کن.

مقصود اینجاست که چیز کوچکی می­تواند عمل بزرگ انسان را به باد دهد، با وجود اینکه رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم بالاترین اذیّت‌ها را دیده بودند شنیده‌اید که ایشان تندی یا شکایتی کرده باشند؟! حداقل باید یک حدیث یا تاریخی نقل شده باشد که ایشان بفرمایند: عایشه یا حفضه دیشب من را اذیّت کرد! حضرت هنگامی که شب را در خانه زنان دیگر سپری می­کردند این دو کاری می­کردند که آن زن نسبت به ایشان نامهربان شود[29] و هنگامی که شب را نزد عایشه می­گذراندند بارها نیمه شب از خواب بیدار شده و به حضرت لگد می­زد[30] و به دنبال ایشان می­گشت که مبادا نزد همسر دیگری بروند،[31] این همسر رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم است و رابطه خود با ایشان را چگونه می­بیند؟!

به نقل مخالفان ولایت وقتی عایشه با آن بزرگوار حرفش شد به آن حضرت گفت: تو کسی هستی که گمان می­کنی پیامبری؟! تو عدالت بلد نیستی! که پدر او ابوبکر ملعون آنجا بود و به او محکم سیلی زد،[32] سیلی او سیاسی، از روی حساب و کتاب و... بود را نمی­دانم چون ایمان نداشت امّا گاهی لازم است منافق کاری را انجام دهد.

بزرگی یک سخن و فعل زشتی که آن را کوچک می­شماریم و یکی از آثار آن گرفتاری پس از مرگ

در نتیجه مقام عمل آنقدر عظیم است که اگر شخصی معارف بالایی که آن را خیلی بزرگ می­بیند داشته باشد امّا عمل او خراب باشد حضرت می­فرمایند: تمام آنها در جای خود بوده و در اینجا گرفتار است، در زمان امیر المؤمنین علیه السلام یکی از شیعیان ایشان فوت کرد و شخصی به او صد دینار طلا سپرده بود تا از سفر بازگردد، وقتی از سفر بازگشت نزد وارثان او رفته و ماجرا را تعریف کرد، آنها هم گفتند: ما اصلاً از چنین چیزی خبر نداریم، پسر او نزد امیر المؤمنین علیه السلام رفت و ماجرا را برای ایشان تعریف کرد، حضرت فرمودند: غروب شب جمعه به فلان مکان برو و این دعا را بخوان، هنگامی که پدر خود را دیدی از او در مورد آن صد دینار سؤال کن.

پسر به آنجا رفته و دعا را خواند و مکانی نورانی، سر سبز و خرّم را مشاهده کرد که مؤمنین در حال آمدن بودند امّا پدر خود را پیدا نکرد، از یکی از کسانی که بین آنها بود و او را می­شناخت در مورد پدر خود سؤال کرد، او گفت: مگر پدر تو از دنیا رفته؟! پسر گفت: بله، شخص گفت: حتماً او را به وادی السلام نیاورده بلکه به برهوت برده‌اند، خدمت امیر المؤمنین علیه السلام رسیده و ماجرا را تعریف کرد، حضرت فرمودند: غروب چهارشنبه به فلان مکان برو و این دعا را بخوان، به آنجا رفت و دعا را خواند، آنجا را بسیار ترسناک و پر از آتش مشاهده کرد امّا چون بخاطر ایمانی که به حضرت داشت ایستاد، نگاه کرد و دید افرادی در حال آمدن هستند امّا حالت‌هایی به هم ریخته و گوناگون دارند ـ من خود شخصی را به همین صورت که تازه فوت کرده بود در خواب دیدم و خیلی ترسیدم ـ در آنجا پدر خود را به حالتی به هم ریخته مشاهده کرد.

پسر از پدر در مورد آن صد دینار سؤال کرد، پدر گفت: گمان نکن من کنار تو ایستاده‌ام، نه بلکه در حال عذاب شدن هستم و آن کیسه را در فلان مکان دفن کرده‌ام، پسر می­گوید: به پدرم گفتم: شما که شیعه و محب امیر المؤمنین علیه السلام بودید چرا شما را به این مکان آورده‌اند؟ پدر گفت: تمام اعمال من درست است امّا فقط یک مشکل دارم؛ در ارث پدر خود نسبت به خواهرم چیزی کم گذاشتم و او از من راضی نیست.

پسر به شهر بازگشت و عمّه خود را راضی کرد، سپس حضرت فرمودند: شب جمعه به همان مکان اوّل بازگرد، وقتی شب جمعه وارد آن مکان شد پدر را زیبا و خرّم مشاهده کرد، سؤال کرد چه اتّفاقی افتاد؟ پدر گفت: هنگامی که عمّه خود را راضی کردی من را به اینجا آوردند.

مقدار مال ضایع شده مهم نیست، این قصّه مربوط به هشتاد یا صد سال گذشته است که دزد‌ها و گردن کلفتان با یکدیگر متّحد شده بودند و اگر به شخصی می­گفتند امشب گوسفند خود را بکش و به ما غذا بده، مجبور به این کار می­شد، شخصی یک بز و مقداری آرد گندم داشت، به او گفتند: باید بز را پخته و به ما بدهی تا بخوریم، این شخص هم بز را کشت و برای آنها شام درست کرد، هنگامی که برای خوردن شام آمده بودند خود جلوی در نشست تا بتواند مقداری از آن بخورد، یکی از آنها دست او را گرفت و بیرون کرد و گفت اینجا جای تو نیست.

زمان گذشت و این شخص پولدار شد هنگامی که می­خواست به مکّه برود تمام آن دزد‌ها آمده بودند تا از او معذرت خواهی کنند و او هم همه را بخشید، شخصی که دست او را گرفته و بیرون کرده بود گفت: من را هم ببخش، شخص به او گفت: تو من را از سفره خودم بیرون کردی، بمیرم، زنده بمانم، بروم یا نروم تو را نمی­بخشم حتی اگر روز قیامت در مقابل رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم باشد.

گاهی چیزی را خیلی کوچک به حساب می­آورید امّا شخصی را خُرد کرده‌اید، یکی از اقوام ما نقل می­کند آن زمان که در روستا جلسه می­گرفتند، عموی من گفت: کسی اینجا سیگار نکشد، پسر عمّه من یواشکی سر خود را برگرداند و فکر کرد عمو نمی­بیند، مقداری سیگار کشید و عمو او را دید، عمو با صدایی بلند کلماتی نامناسب به او گفت، اخوی بنده می­گوید من طاقت نیاورده و به او گفتم پسر خواهر شما نزد شما ارزشی ندارد و پنجاه تا بی‌غیرت و صد چیز دیگر به او می­گویید امّا همو انسانی است که وقتی فردا صبح به میدان روستا می­رود افرادی به خاطر اعتبارش مقابل او بلند می­شوند و آنها اینجا حضور داشتند، او را پیش آنها ضایع کردی در حالی که برای تو خیلی طبیعی است، این کار بخشش ندارد و به این سادگی تمام نمی­شود.

پس مقصود اینجاست که انسان هر دو را به همراه یکدیگر دارا باشد، اگر محبّتی دارد، به سر و سینه می­زند، زیاد به کربلا و نجف می­رود، روضه می­گیرد، گریه و شیون می­کند ـ که فرمودند: اگر یک قطره اشک که بر مصیبت اهل بیت علیهم السلام از چشم جاری می­شود را در روز قیامت بر آتش جهنّم بریزند؛ آتش خاموش می­شود،[33] ـ؛ نباید اعمال او به گونه‌ای باشد که بگوید اگر سر خیابان رفته به کسی سیلی زدم، سخنی گفتم، حقّی را ضایع کردم، به نامحرم نگاه کردم و بر سر همسرم فریاد زدم؛ مگر چه می­شود؟! گاهی تمام آن اعمال نمی­تواند این یک عمل را جبران کند.

شخصی فوت کرد و بزرگی او را در خواب دید­ و اوضاع او خیلی بد بود، سؤال کرد: تو که انسان خوبی بودی چرا اینگونه شدی؟ گفت: آن باغ را می­بینی مال من است امّا می­گویند تو مشکلی داری که اوّل باید آن را درست کنی و من هم نمی­توانم آن را درست کنم، گفت: مشکل تو چیست؟ گفت: به فلان شخص ظلم کردم و او از من راضی نیست، به من می­گویند: این باغ توست امّا در این بیابان بدون آب بایست تا او رضایت دهد.

گاهی با خود می­گوییم: ما این همه زیارت رفته، دعای صنمی ­قریش و... خوانده‌ایم و به زیارت کربلا می­رویم که هرکس به زیارت امام حسین علیه السلام برود خداوند گناهان ما تقدّم و ما تأخّر او را می­آمرزد، پس ما راحت هستیم! نه حقیقت‌های عالم اینگونه نیستند، شخصی دستی در سینه کنیزی از دوستان خود انداخته بود حضرت فرمودند: کسی به اعتبار شفاعت ما این کار را انجام ندهد، گاهی شخصی از شما کاری انجام می­دهد که هفتاد هزار سال او را نگه می­دارند تا شفاعت ما شامل حال او شود.[34]

ارزشمند بودن مقامات باطنی به همراه مقامات ظاهری و نقص در ظاهر نشان دهنده نقص در باطن

چند جلسه گذشته در مورد مقامات باطنی اهل بیت علیهم السلام و امام زمان} و بیرون رفتن از عالم ظاهر سخن گفتیم، ممکن است در ذهن کسی این مطلب خطور کند که ما می­خواهیم این عالم ظاهر را بی‌ارزش قرار دهیم و بگوییم مهم نیست شما که بوده و چه هستی در آخر حضرت تشریف می­آورند.

همچنان که بعضی تصوّرات غلطی داشته و می­گویند حضرت در عالم دیگری و جای دیگری ظهور می­کنند و ما باید به آنجا برویم، تمام مقامات باطنی زمانی ارزش دارد که موافق و مطابق با ظاهر باشد، اگر در ظاهر خود نقص داشته باشید تمام مراحل شما ناقص خواهد بود، اگر هزار مرتبه به زیارت امام حسین علیه السلام رفته باشید که هر زیارت هزار، دو هزار، پنج هزار و... حج است امّا طوری هستید که راحت به دوست امام حسین علیه السلام فحش می­دهید؛ بدانید تمام آن زیارت‌ها مشکل دارد زیرا اگر درست و صحیح بودند تو را به اندازه‌ای می­ساختند که به برادر مؤمن خود فحش ندهی و مال او را نخوری.

گاهی برای هزار تومان به برادر مؤمن دروغ می­گویید، برادر مؤمن کسی نیست که فقط او را بشناسید، کاسب سر خیابان هستید و مسلمانی آمده و می­خواهد از شما جنس بخرد در حالی که وارد نیست به او ظلم نکن و دروغ نگو، این تاکسی‌های جلوی حرم همیشه برای کرایه گران ایستاده‌اند، یک موقعی که شلوغ بود به یکی از راننده تاکسی‌ها گفتم تا فلان جا چقدر می­گیری؟ در حالی که کرایه چهار هزار تومان بود به من پانزده هزار تومان گفت، بعد گفت: حاج آقا، شما چند می­خواهی؟ گفتم: سه هزار تومن، گفت مگر سه هزار تومان هم کسی را سوار می­کنند؟! گفتم سه هزار تومان را در جواب پانزده هزار تو گفتم، می­دانم سه هزار تومان کسی را سوار نمی­کنند امّا جواب پانزده هزار شما سه هزار تومان است، چرا پانزده هزار تومان می­گویی در حالی که حداکثر کرایه پنج هزار تومان است؟!

شما شخصی را نمی­شناسید امّا می­دانید او زائر امام رضا علیه السلام است می­خواهد هر گونه گناه‌کاری باشد، مگر شما گناه‌کار نیستید؟ خانمی ­که از حرم بیرون می­آید، چادر را از سر خود بر می­دارد و آستین و شلوار خود را مقداری بالا می­کشد زائر امام رضا علیه السلام و گناه‌کار است، مگر شما چه کسی هستی که زائر باشی امّا او نباشد؟!

آیا این عمل شما که وقتی متوجّه می­شوید او زائر است و قیمت را گران‌تر می­دهید بدتر از عمل او نیست؟ پس معلوم می­شود عالم خیلی دقیق است و ما باید مراقب باشیم تا ان شاء الله علی الدوام ظاهر و باطن، سرّ و عَلَن و جسم و روح ما همه با هم به سوی آن بزرگواران ـ امروزه به سوی امام عصر} ـ در حال حرکت باشد و هر دو جهت ظاهری و باطنی، جسمانی و روانی را با هم دارا شویم.

الحمد لله ربّ العالمین وصلّی الله علی محمّد وآله الطاهرین

دریافت فایل (MP3) (PDF)

---

[1]. روایات دالّه بر افضلیت و برتری امام زمان} بر دیگر امامان معصوم بعد از امام حسین علیهم السلام:

دلائل الإمامة، ص453، ح35: عَنْ أَبِي بَصِيرٍ، عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام، قَالَ: يَكُونُ مِنَّا تِسْعَةٌ بَعْدَ الْحُسَيْنِ‏ بْنِ عَلِيٍّ، تَاسِعُهُمْ قَائِمِهُمْ، وَهُوَ أَفْضَلُهُمْ‏.

مقتضب الأثر، ص8: عَنْ سَلْمَانَ الْفَارِسِيِ‏ قَالَ: كُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَالْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ علیهما السلام عَلَى فَخِذِهِ، إِذْ تَفَرَّسَ فِي وَجْهِهِ‏ وَقَالَ لَهُ: يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَنْتَ سَيِّدٌ مِنْ سَادَةٍ؛ وَأَنْتَ إِمَامٌ ابْنُ إِمَامٍ، أَخُو إِمَامٍ أَبُو أَئِمَّةٍ تِسْعَةٍ تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُمْ، إِمَامُهُمْ أَعْلَمُهُمْ‏ أَحْكَمُهُمْ‏ أَفْضَلُهُمْ‏.

تقريب المعارف، ص420: وَرَوَوْا عَنْ سَلْمَانَ قَالَ: رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَقَدْ أَجْلَسَ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ علیهما السلام عَلَى فَخِذِهِ وَتَفَرَّسَ فِي وَجْهِهِ ثُمَّ قَالَ إِمَامٌ ابْنُ إِمَامٍ أَبُو أَئِمَّةٍ حُجَجٌ تِسْعٌ تَاسِعُهُمْ قَائِمُهُمْ أَفْضَلُهُمْ أَحْلَمُهُمْ‏ أَعْلَمُهُمْ‏.

تفسير فرات الكوفي، ص74، ح48: عَنْ جَابِرِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ علیهما السلام قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم لَمَّا أُسْرِيَ بِي إِلَى السَّمَاءِ قَالَ لِيَ الْعَزِيزُ آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ‏ قُلْتُ‏ وَالْمُؤْمِنُونَ‏ قَالَ صَدَقْتَ يَا مُحَمَّدُ عَلَيْكَ السَّلَامُ مَنْ خَلَّفْتَ لِأُمَّتِكَ مِنْ بَعْدِكَ قُلْتُ خَيْرَهَا لِأَهْلِهَا قَالَ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ قُلْتُ نَعَمْ يَا رَبِّ قَالَ يَا مُحَمَّدُ إِنِّي اطَّلَعْتُ عَلَى الْأَرْضِ اطِّلَاعَةً فَاخْتَرْتُكَ مِنْهَا وَاشْتَقَقْتُ لَكَ اسْماً مِنْ أَسْمَائِي لَا أُذْكَرُ فِي مَكَانٍ إِلَّا ذُكِرْتَ مَعِي فَأَنَا مَحْمُودٌ وَأَنْتَ مُحَمَّدٌ ثُمَّ اطَّلَعْتُ الثَّانِيَةَ فَاخْتَرْتُ عَلِيّاً وَاشْتَقَقْتُ لَهُ اسْماً مِنْ أَسْمَائِي فَأَنَا الْأَعْلَى وَهُوَ عَلِيٌّ يَا مُحَمَّدُ إِنِّي خَلَقْتُكَ وَخَلَقْتُ عَلِيّاً وَفَاطِمَةَ وَالْحَسَنَ وَالْحُسَيْنَ وَالْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِهِ‏ أَشْبَاحَ نُورٍ مِنْ نُورِي وَعَرَضْتُ وَلَايَتَكُمْ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَأَهْلِهَا وَعَلَى الْأَرَضِينَ وَمَنْ فِيهِنَّ فَمَنْ قَبِلَ وَلَايَتَكُمْ كَانَ عِنْدِي مِنَ الْمُقَرَّبِينَ وَمَنْ جَحَدَهَا كَانَ عِنْدِي مِنَ الْكُفَّارِ الضَّالِّينَ‏ يَا مُحَمَّدُ لَوْ أَنَّ عَبْداً عَبَدَنِي حَتَّى يَنْقَطِعَ أَوْ يَصِيرَ كَالشَّنِّ الْبَالِي ثُمَّ أَتَانِي جَاحِداً لِوَلَايَتِكُمْ مَا غَفَرْتُ لَهُ حَتَّى يُقِرَّ بِوَلَايَتِكُمْ يَا مُحَمَّدُ تُحِبُّ أَنْ تَرَاهُمْ قُلْتُ نَعَمْ يَا رَبِّ قَالَ الْتَفِتْ عَنْ يَمِينِ الْعَرْشِ فَالْتَفَتُّ فَإِذَا أَنَا بِأَشْبَاحِ‏ عَلِيٍّ وَفَاطِمَةَ وَالْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ وَالْأَئِمَّةِ كُلِّهِمْ حَتَّى بَلَغَ‏ الْمَهْدِيَّ صَلَوَاتُ اللَّهِ وَسَلَامُهُ عَلَيْهِمْ أَجْمَعِينَ فِي ضَحْضَاحٍ مِنْ نُورٍ قِيَامٌ يُصَلُّونَ وَالْمَهْدِيُّ فِي‏ وَسْطِهِمْ‏ كَأَنَّهُ‏ كَوْكَبٌ‏ دُرِّيٌ‏ فَقَالَ لِي يَا مُحَمَّدُ هَؤُلَاءِ الْحُجَجُ وَهَذَا هُوَ الثَّائِرُ مِنْ عِتْرَتِكَ فَوَ عِزَّتِي وَجَلَالِي إِنَّهُ لَحُجَّةٌ وَاجِبَةٌ لِأَوْلِيَائِي مُنْتَقِمٌ مِنْ‏ أَعْدَائِي.

الغيبة (للنعماني)، ص245، ح46: عَنْ خَلَّادِ بْنِ الصَّفَّارِ قَالَ: سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام هَلْ وُلِدَ الْقَائِمُ علیه السلام؟ فَقَالَ: لَا وَلَوْ أَدْرَكْتُهُ لَخَدَمْتُهُ‏ أَيَّامَ‏ حَيَاتِي‏.

[2]. البقرة: 3.

[3]. عظمت مقام امامت و اهل بیت علیهم السلام و نرسیدن هیچ کسی به آن:

الكافي، ج‏1، ص198، ح1: عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: كُنَّا مَعَ الرِّضَا علیه السلام بِمَرْوَ فَاجْتَمَعْنَا فِي الْجَامِعِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ فِي بَدْءِ مَقْدَمِنَا فَأَدَارُوا أَمْرَ الْإِمَامَةِ وَذَكَرُوا كَثْرَةَ اخْتِلَافِ النَّاسِ فِيهَا فَدَخَلْتُ عَلَى سَيِّدِي فَأَعْلَمْتُهُ خَوْضَ النَّاسِ فِيهِ فَتَبَسَّمَ علیه السلام ثُمَّ قَال‏:... الْإِمَامُ وَاحِدُ دَهْرِهِ لَا يُدَانِيهِ أَحَدٌ وَلَا يُعَادِلُهُ عَالِمٌ وَلَا يُوجَدُ مِنْهُ بَدَلٌ وَلَا لَهُ مِثْلٌ وَلَا نَظِيرٌ مَخْصُوصٌ بِالْفَضْلِ كُلِّهِ مِنْ غَيْرِ طَلَبٍ مِنْهُ لَهُ وَلَا اكْتِسَابٍ بَلِ اخْتِصَاصٌ مِنَ الْمُفْضِلِ الْوَهَّابِ فَمَنْ ذَا الَّذِي يَبْلُغُ مَعْرِفَةَ الْإِمَامِ أَوْ يُمْكِنُهُ اخْتِيَارُهُ هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ ضَلَّتِ الْعُقُولُ وَتَاهَتِ الْحُلُومُ وَحَارَتِ الْأَلْبَابُ وَخَسَأَتِ الْعُيُونُ‏ وَتَصَاغَرَتِ الْعُظَمَاءُ وَتَحَيَّرَتِ الْحُكَمَاءُ وَتَقَاصَرَتِ الْحُلَمَاءُ وَحَصِرَتِ‏ الْخُطَبَاءُ وَجَهِلَتِ الْأَلِبَّاءُ وَكَلَّتِ الشُّعَرَاءُ وَعَجَزَتِ الْأُدَبَاءُ وَعَيِيَتِ الْبُلَغَاءُ عَنْ وَصْفِ شَأْنٍ مِنْ شَأْنِهِ أَوْ فَضِيلَةٍ مِنْ فَضَائِلِهِ وَأَقَرَّتْ بِالْعَجْزِ وَالتَّقْصِيرِ وَكَيْفَ يُوصَفُ بِكُلِّهِ أَوْ يُنْعَتُ بِكُنْهِهِ أَوْ يُفْهَمُ شَيْ‏ءٌ مِنْ أَمْرِهِ أَوْ يُوجَدُ مَنْ يَقُومُ مَقَامَهُ وَيُغْنِي غِنَاهُ لَا كَيْفَ وَأَنَّى وَهُوَ بِحَيْثُ النَّجْمُ مِنْ يَدِ الْمُتَنَاوِلِينَ وَوَصْفِ الْوَاصِفِين‏، الخبر.

نهج البلاغة، ص47 خطبه 2: (وَ مِنْهَا [فِي الْمُنَافِقِينَ‏] يَعْنِي قَوْماً آخَرِينَ‏:) زَرَعُوا الْفُجُورَ وَسَقَوْهُ الْغُرُورَ وَحَصَدُوا الثُّبُورَ لَا يُقَاسُ بِآلِ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ أَحَدٌ وَلَا يُسَوَّى بِهِمْ مَنْ جَرَتْ‏ نِعْمَتُهُمْ‏ عَلَيْهِ‏ أَبَداً هُمْ أَسَاسُ الدِّينِ وَعِمَادُ الْيَقِينِ إِلَيْهِمْ يَفِي‏ءُ الْغَالِي‏ وَبِهِمْ يُلْحَقُ التَّالِي وَلَهُمْ خَصَائِصُ حَقِّ الْوِلَايَةِ وَفِيهِمُ الْوَصِيَّةُ وَالْوِرَاثَةُ الْآنَ إِذْ رَجَعَ الْحَقُّ إِلَى أَهْلِهِ وَنُقِلَ إِلَى مُنْتَقَلِه‏.

من لا يحضره الفقيه، ج‏2، ص613: فَبَلَغَ اللَّهُ بِكُمْ أَشْرَفَ مَحَلِّ الْمُكَرَّمِينَ وَأَعْلَى مَنَازِلِ الْمُقَرَّبِينَ وَأَرْفَعَ دَرَجَاتِ الْمُرْسَلِينَ حَيْثُ لَا يَلْحَقُهُ لَاحِقٌ وَلَا يَفُوقُهُ فَائِقٌ وَلَا يَسْبِقُهُ سَابِقٌ وَلَا يَطْمَعُ‏ فِي‏ إِدْرَاكِهِ‏ طَامِعٌ‏ حَتَّى لَا يَبْقَى مَلَكٌ مُقَرَّبٌ وَلَا نَبِيٌّ مُرْسَلٌ وَلَا صِدِّيقٌ وَلَا شَهِيدٌ وَلَا عَالِمٌ وَلَا جَاهِلٌ وَلَا دَنِيٌّ وَلَا فَاضِلٌ وَلَا مُؤْمِنٌ صَالِحٌ وَلَا فَاجِرٌ طَالِحٌ وَلَا جَبَّارٌ عَنِيدٌ وَلَا شَيْطَانٌ مَرِيدٌ وَلَا خَلْقٌ فِيمَا بَيْنَ ذَلِكَ شَهِيدٌ إِلَّا عَرَّفَهُمْ جَلَالَةَ أَمْرِكُمْ وَعِظَمَ خَطَرِكُمْ وَكِبَرَ شَأْنِكُمْ وَتَمَامَ نُورِكُمْ وَصِدْقَ مَقَاعِدِكُمْ‏ وَثَبَاتَ مَقَامِكُمْ وَشَرَفَ مَحَلِّكُمْ وَمَنْزِلَتِكُمْ عِنْدَهُ وَكَرَامَتَكُمْ عَلَيْهِ وَخَاصَّتَكُمْ لَدَيْهِ وَقُرْبَ مَنْزِلَتِكُمْ مِنْه‏، الخبر.

مشارق أنوار اليقين، ص105: وَعَنهُمْ علیهم السلام أنَّهُمْ قَالُوا نَزِّهُونَا عَنِ الرُّبُوبِيَّةِ وَارْفَعُوا عَنَّا حُظُوظَ الْبَشَرِيَّةِ ـ يَعْنِي الخُطُوطَ الَّتِي تَجُوزُ عَلَيْكُمْ ـ فَلاَ يُقَاسُ بِنَا أَحَدٌ مِنَ اَلنَّاسِ فَإِنَّا نُحْسِنُ الأسرارَ الإلهية لَمُوَدَّعَةٌ فِي الهَياكِلِ البَشَرِيَّةِ وَالكَلِمَةُ الرَّبَّانِيَّةُ النّاطِقَةُ فِي الْأَجْسَادِ التُّرَابِيَّةُ وقُولُوا بَعْدَ ذاكَ ما اسْتَطَعْتُمْ فَإِنَّ اَلْبَحْرَ لاَ يُنْزَفُ وعَظَمَةُ اَللَّهِ لاَ تُوصَفُ.

بحار الأنوار، ج26، ص6:... يَا سَلْمَانُ وَيَا جُنْدَبُ قَالا لَبَّيْكَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ قَالَ علیه السلام: أَنَا أَمِيرُ كُلِّ مُؤْمِنٍ وَمُؤْمِنَةٍ مِمَّنْ مَضَى وَمِمَّنْ بَقِيَ وَأُيِّدْتُ بِرُوحِ الْعَظَمَةِ وَإِنَّمَا أَنَا عَبْدٌ مِنْ عَبِيدِ اللَّهِ لَا تُسَمُّونَا أَرْبَاباً وَقُولُوا فِي فَضْلِنَا مَا شِئْتُمْ فَإِنَّكُمْ لَنْ تَبْلُغُوا مِنْ فَضْلِنَا كُنْهَ مَا جَعَلَهُ اللَّهُ لَنَا وَلَا مِعْشَارَ الْعُشْرِ. لِأَنَّا آيَاتُ اللَّهِ وَدَلَائِلُهُ وَحُجَجُ اللَّهِ وَخُلَفَاؤُهُ وَأُمَنَاؤُهُ وَأَئِمَّتُهُ وَوَجْهُ اللَّهِ وَعَيْنُ اللَّهِ وَلِسَانُ اللَّهِ بِنَا يُعَذِّبُ اللَّهُ عِبَادَهُ وَبِنَا يُثِيبُ وَمِنْ بَيْنِ خَلْقِهِ طَهَّرَنَا وَاخْتَارَنَا وَاصْطَفَانَا وَلَوْ قَالَ قَائِلٌ لِمَ وَكَيْفَ وَفِيمَ لَكَفَرَ وَأَشْرَكَ لِأَنَّهُ لَا يُسْأَلُ عَمَّا يَفْعَلُ وَهُمْ يُسْأَلُونَ، الخبر.

[4]. روایات صاحب درجات بودن ایمان و بیان تفاوت درجه ایمان بعض اصحاب:

الكافي، ج2، ص42، ح1: عَنْ عَمَّارِ بْنِ أَبِي الْأَحْوَصِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ وَضَعَ الْإِيمَانَ عَلَى سَبْعَةِ أَسْهُمٍ عَلَى الْبِرِّ وَالصِّدْقِ وَالْيَقِينِ وَالرِّضَا وَالْوَفَاءِ وَالْعِلْمِ وَالْحِلْمِ ثُمَّ قَسَمَ‏ ذَلِكَ‏ بَيْنَ‏ النَّاسِ‏ فَمَنْ جَعَلَ فِيهِ هَذِهِ السَّبْعَةَ الْأَسْهُمِ فَهُوَ كَامِلٌ مُحْتَمِلٌ وَقَسَمَ لِبَعْضِ النَّاسِ السَّهْمَ وَلِبَعْضٍ السَّهْمَيْنِ وَلِبَعْضٍ الثَّلَاثَةَ حَتَّى انْتَهَوْا إِلَى السَّبْعَةِ ثُمَّ قَالَ لَا تَحْمِلُوا عَلَى صَاحِبِ السَّهْمِ سَهْمَيْنِ وَلَا عَلَى صَاحِبِ السَّهْمَيْنِ ثَلَاثَةً فَتَبْهَضُوهُمْ ثُمَّ قَالَ كَذَلِكَ حَتَّى يَنْتَهِيَ إِلَى السَّبْعَةِ.

الكافي، ج2، ص44، ح1: عَنْ شِهَابٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام يَقُولُ‏: لَوْ عَلِمَ النَّاسُ كَيْفَ خَلَقَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَى هَذَا الْخَلْقَ لَمْ يَلُمْ أَحَدٌ أَحَداً فَقُلْتُ أَصْلَحَكَ اللَّهُ فَكَيْفَ ذَاكَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى خَلَقَ‏ أَجْزَاءً بَلَغَ‏ بِهَا تِسْعَةً وَأَرْبَعِينَ جُزْءاً ثُمَّ جَعَلَ الْأَجْزَاءَ أَعْشَاراً فَجَعَلَ الْجُزْءَ عَشْرَةَ أَعْشَارٍ ثُمَّ قَسَمَهُ بَيْنَ الْخَلْقِ فَجَعَلَ فِي رَجُلٍ عُشْرَ جُزْءٍ وَفِي آخَرَ عُشْرَيْ جُزْءٍ حَتَّى بَلَغَ بِهِ جُزْءاً تَامّاً وَفِي آخَرَ جُزْءاً وَعُشْرَ جُزْءٍ وَآخَرَ جُزْءاً وَعُشْرَيْ جُزْءٍ وَآخَرَ جُزْءاً وَثَلَاثَةَ أَعْشَارِ جُزْءٍ حَتَّى بَلَغَ بِهِ جُزْءَيْنِ تَامَّيْنِ ثُمَّ بِحِسَابِ ذَلِكَ حَتَّى بَلَغَ بِأَرْفَعِهِمْ تِسْعَةً وَأَرْبَعِينَ جُزْءاً فَمَنْ لَمْ يَجْعَلْ فِيهِ إِلَّا عُشْرَ جُزْءٍ لَمْ يَقْدِرْ عَلَى أَنْ يَكُونَ مِثْلَ صَاحِبِ الْعُشْرَيْنِ وَكَذَلِكَ صَاحِبُ الْعُشْرَيْنِ لَا يَكُونُ مِثْلَ صَاحِبِ الثَّلَاثَةِ الْأَعْشَارِ وَكَذَلِكَ مَنْ تَمَّ لَهُ جُزْءٌ لَا يَقْدِرُ عَلَى أَنْ يَكُونَ مِثْلَ صَاحِبِ الْجُزْءَيْنِ وَلَوْ عَلِمَ النَّاسُ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ خَلَقَ هَذَا الْخَلْقَ عَلَى هَذَا لَمْ يَلُمْ أَحَدٌ أَحَداً.

الكافي، ج2، ص44، ح2: عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ الْقَرَاطِيسِيِ قَالَ: قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام:‏ يَا عَبْدَ الْعَزِيزِ إِنَّ الْإِيمَانَ عَشْرُ دَرَجَاتٍ بِمَنْزِلَةِ السُّلَّمِ يُصْعَدُ مِنْهُ مِرْقَاةً بَعْدَ مِرْقَاةٍ فَلَا يَقُولَنَّ صَاحِبُ الِاثْنَيْنِ لِصَاحِبِ الْوَاحِدِ لَسْتَ عَلَى شَيْ‏ءٍ حَتَّى يَنْتَهِيَ إِلَى الْعَاشِرِ فَلَا تُسْقِطْ مَنْ هُوَ دُونَكَ فَيُسْقِطَكَ مَنْ هُوَ فَوْقَكَ وَإِذَا رَأَيْتَ مَنْ هُوَ أَسْفَلُ مِنْكَ بِدَرَجَةٍ فَارْفَعْهُ إِلَيْكَ بِرِفْقٍ وَلَا تَحْمِلَنَّ عَلَيْهِ مَا لَا يُطِيقُ فَتَكْسِرَهُ فَإِنَّ مَنْ كَسَرَ مُؤْمِناً فَعَلَيْهِ جَبْرُهُ.

الكافي، ج2، ص45، ح3: عَنْ سَدِيرٍ قَالَ قَالَ لِي أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام:‏ إِنَّ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى مَنَازِلَ مِنْهُمْ عَلَى وَاحِدَةٍ وَمِنْهُمْ عَلَى اثْنَتَيْنِ وَمِنْهُمْ عَلَى ثَلَاثٍ وَمِنْهُمْ عَلَى أَرْبَعٍ وَمِنْهُمْ عَلَى خَمْسٍ وَمِنْهُمْ عَلَى سِتٍّ وَمِنْهُمْ عَلَى سَبْعٍ فَلَوْ ذَهَبْتَ تَحْمِلُ عَلَى صَاحِبِ الْوَاحِدَةِ ثِنْتَيْنِ لَمْ يَقْوَ وَعَلَى صَاحِبِ الثِّنْتَيْنِ ثَلَاثاً لَمْ يَقْوَ وَعَلَى صَاحِبِ الثَّلَاثِ أَرْبَعاً لَمْ يَقْوَ وَعَلَى صَاحِبِ‏ الْأَرْبَعِ‏ خَمْساً لَمْ يَقْوَ وَعَلَى صَاحِبِ الْخَمْسِ سِتّاً لَمْ يَقْوَ وَعَلَى صَاحِبِ السِّتِّ سَبْعاً لَمْ يَقْوَ وَعَلَى هَذِهِ الدَّرَجَاتُ‏.

الكافي، ج2، ص45، ح4: عَنِ الصَّبَّاحِ بْنِ سَيَابَةَ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَا أَنْتُمْ وَالْبَرَاءَةَ يَبْرَأُ بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ إِنَّ الْمُؤْمِنِينَ بَعْضُهُمْ أَفْضَلُ مِنْ بَعْضٍ وَبَعْضُهُمْ أَكْثَرُ صَلَاةً مِنْ بَعْضٍ وَبَعْضُهُمْ أَنْفَذُ بَصَراً مِنْ بَعْضٍ وَهِيَ الدَّرَجَاتُ‏.

الخصال، ج2، ص447، ح48: عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ الْقَرَاطِيسِيِ قَالَ: قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام‏: يَا عَبْدَ الْعَزِيزِ إِنَّ الْإِيمَانَ عَشْرُ دَرَجَاتٍ بِمَنْزِلَةِ السُّلَّمِ يُصْعَدُ مِنْهُ مِرْقَاةً بَعْدَ الْمِرْقَاةِ فَلَا تَقُولَنَّ صَاحِبُ الْوَاحِدِ لِصَاحِبِ الِاثْنَيْنِ لَسْتَ عَلَى شَيْ‏ءٍ حَتَّى يَنْتَهِيَ إِلَى الْعَاشِرَةِ وَلَا تُسْقِطْ مَنْ هُوَ دُونَكَ‏ فَيُسْقِطَكَ‏ الَّذِي هُوَ فَوْقَكَ فَإِذَا رَأَيْتَ مَنْ هُوَ أَسْفَلُ مِنْكَ فَارْفَعْهُ إِلَيْكَ بِرِفْقٍ وَلَا تَحْمِلَنَّ عَلَيْهِ مَا لَا يُطِيقُ فَتَكْسِرَهُ فَإِنَّهُ مَنْ كَسَرَ مُؤْمِناً فَعَلَيْهِ جَبْرُهُ‏ وَكَانَ الْمِقْدَادُ فِي الثَّامِنَةِ وَأَبُو ذَرٍّ فِي التَّاسِعَةِ وَسَلْمَانُ فِي الْعَاشِرَةِ.

الخصال، ج2، ص448، ح49: عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ الْقَرَاطِيسِيِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَذَكَرْتُ لَهُ شَيْئاً مِنْ أَمْرِ الشِّيعَةِ وَمِنْ أَقَاوِيلِهِمْ فَقَالَ يَا عَبْدَ الْعَزِيزِ الْإِيمَانُ عَشْرُ دَرَجَاتٍ بِمَنْزِلَةِ السُّلَّمِ لَهُ عَشْرُ مَرَاقِيَ وَتُرْتَقَى مِنْهُ مِرْقَاةً بَعْدَ مِرْقَاةٍ فَلَا يَقُولَنَّ صَاحِبُ الْوَاحِدَةِ لِصَاحِبِ الثَّانِيَةِ لَسْتَ عَلَى شَيْ‏ءٍ وَلَا يَقُولَنَّ صَاحِبُ الثَّانِيَةِ لِصَاحِبِ الثَّالِثَةِ لَسْتَ عَلَى شَيْ‏ءٍ حَتَّى انْتَهَى إِلَى الْعَاشِرَةِ قَالَ وَكَانَ سَلْمَانُ فِي الْعَاشِرَةِ وَأَبُو ذَرٍّ فِي التَّاسِعَةِ وَالْمِقْدَادُ فِي الثَّامِنَةِ يَا عَبْدَ الْعَزِيزِ لَا تُسْقِطْ مَنْ هُوَ دُونَكَ فَيُسْقِطَكَ مَنْ هُوَ فَوْقَكَ إِذَا رَأَيْتَ الَّذِي هُوَ دُونَكَ فَقَدَرْتَ أَنْ تَرْفَعَهُ إِلَى دَرَجَتِكَ رَفْعاً رَفِيقاً فَافْعَلْ وَلَا تَحْمِلَنَّ عَلَيْهِ مَا لَا يُطِيقُهُ فَتَكْسِرَهُ فَإِنَّهُ مَنْ كَسَرَ مُؤْمِناً فَعَلَيْهِ جَبْرُهُ لِأَنَّكَ إِذَا ذَهَبْتَ تَحْمِلُ الْفَصِيلَ حَمْلَ الْبَازِلِ فَسَخْتَهُ‏.

[5]. روایات سبقت گرفتن و مقرّب بودن اهل بیت علیهم السلام و بعد از ایشان شیعیانشان هرکدام در جایگاه های خویش:

الأمالي (للطوسي)، ص563: عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ جَدِّهِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ علیهم السلام، قَالَ: لَمَّا أَجْمَعَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ علیه السلام عَلَى صُلْحِ مُعَاوِيَةَ خَرَجَ حَتَّى لَقِيَهُ، فَلَمَّا اجْتَمَعَا قَامَ مُعَاوِيَةُ خَطِيباً، فَصَعِدَ الْمِنْبَرَ وَأَمَرَ الْحَسَنَ علیه السلام أَنْ يَقُومَ أَسْفَلَ مِنْهُ بِدَرَجَةٍ، ثُمَّ تَكَلَّمَ مُعَاوِيَةُ، فَقَالَ: أَيُّهَا النَّاسُ، هَذَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ وَابْنُ فَاطِمَةَ، رَآنَا لِلْخِلَافَةِ أَهْلاً، وَلَمْ يَرَ نَفْسَهُ لَهَا أَهْلاً، وَقَدْ أَتَانَا لِيُبَايِعَ طَوْعاً. ثُمَّ قَالَ: قُمْ يَا حَسَنُ، فَقَامَ الْحَسَنُ علیه السلام فَخَطَبَ فَقَالَ: الْحَمْدُ لِلَّهِ الْمُسْتَحْمِدِ بِالْآلَاءِ... فَصَدَّقَ أَبِي رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم سَابِقاً وَوَقَاهُ بِنَفْسِهِ، ثُمَّ لَمْ يَزَلْ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فِي كُلِّ مَوْطِنٍ يُقَدِّمَهُ، وَلِكُلِّ شَدِيدَةٍ يُرْسِلُهُ ثِقَةً مِنْهُ وَطُمَأْنِينَةً إِلَيْهِ، لِعِلْمِهِ بِنَصِيحَتِهِ لِلَّهِ وَرَسُولِهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم، وَإِنَّهُ أَقْرَبُ الْمُقَرَّبِينَ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ، وَقَدْ قَالَ اللَّهُ (عَزَّ وَجَلَّ): «وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ» وَكَانَ أَبِي‏ سَابِقَ‏ السَّابِقِينَ‏ إِلَى اللَّهِ (عَزَّ وَجَلَّ) وَإِلَى رَسُولِهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَأَقْرَبَ الْأَقْرَبِينَ، فَقَدْ قَالَ اللَّهُ (تَعَالَى): «لا يَسْتَوِي مِنْكُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ وَقاتَلَ أُولئِكَ أَعْظَمُ دَرَجَةً». فَأَبِي كَانَ أَوَّلَهُمْ إِسْلَاماً وَإِيمَاناً، وَأَوَّلَهُمْ إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ هِجْرَةً وَلُحُوقاً وَأَوَّلَهُمْ عَلَى وُجْدِهِ وَوُسْعِهِ نَفَقَةً، قَالَ (سُبْحَانَهُ): «وَ الَّذِينَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَلِإِخْوانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونا بِالْإِيمانِ وَلا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنا غِلّاً لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّكَ رَؤُفٌ رَحِيمٌ» فَالنَّاسُ مِنْ جَمِيعِ الْأُمَمِ يَسْتَغْفِرُونَ لَهُ بِسَبْقِهِ إِيَّاهُمْ الْإِيمَانَ بِنَبِيِّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم، وَذَلِكَ أَنَّهُ لَمْ يَسْبِقْهُ إِلَى الْإِيمَانِ أَحَدٌ، وَقَدْ قَالَ اللَّهُ (تَعَالَى): «وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهاجِرِينَ وَالْأَنْصارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ» فَهُوَ سَابِقٌ جَمِيعَ السَّابِقِينَ، فَكَمَا أَنَّ اللَّهَ (عَزَّ وَجَلَّ) فَضَّلَ السَّابِقِينَ عَلَى الْمُتَخَلِّفِينَ وَالْمُتَأَخِّرِينَ، فَكَذَلِكَ فَضَّلَ سَابِقَ السَّابِقِينَ عَلَى السَّابِقِينَ، الخبر.

تأويل الآيات الظاهرة، ص619: عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: أَسْبَقُ النَّاسِ ثَلَاثَةٌ يُوشَعُ صَاحِبُ‏ مُوسَى‏ إِلَى مُوسَى وَصَاحِبُ يَاسِينَ إِلَى عِيسَى وَعَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ إِلَى النَّبِيِّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ أَجْمَعِينَ.

الأمالي (للمفيد)، ص298، ح7: عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ‏: سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ: السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ‏ فَقَالَ قَالَ لِي جَبْرَئِيلُ ذَاكَ عَلِيٌّ وَشِيعَتُهُ‏ هُمُ‏ السَّابِقُونَ‏ إِلَى الْجَنَّةِ الْمُقَرَّبُونَ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى بِكَرَامَتِهِ لَهُمْ.

مختصر البصائر، ص427، ح68: عَنْ دَاوُدَ بْنِ كَثِيرٍ الرَّقِّيِّ، قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام: جُعِلْتُ فِدَاكَ أَخْبِرْنِي عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَ‏ وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ. أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ‏ قَالَ: «نَطَقَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ بِهَذَا يَوْمَ ذَرَأَ الْخَلْقَ فِي الْمِيثَاقِ، قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَ الْخَلْقَ بِأَلْفَيْ عَامٍ» فَقُلْتُ: فَسِّرْ لِي ذَلِكَ، فَقَالَ: «إِنَّ اللَّهَ جَلَّ وَعَزَّ لَمَّا أَرَادَ أَنْ يَخْلُقَ الْخَلْقَ خَلَقَهُمْ مِنْ طِينٍ، وَرَفَعَ لَهُمْ نَاراً فَقَالَ: ادْخُلُوهَا، فَكَانَ أَوَّلَ مَنْ دَخَلَهَا مُحَمَّدٌ صلّی الله علیه و آله و سلّم، وَأَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْحَسَنُ وَالْحُسَيْنُ وَتِسْعَةٌ مِنَ الْأَئِمَّةِ علیهم السلام إِمَامٌ بَعْدَ إِمَامٍ، ثُمَ‏ اتَّبَعَهُمْ‏ شِيعَتُهُمْ‏، فَهُمْ وَاللَّهِ السَّابِقُونَ.

[6]. روایات تقدّم و عظمت جنبه باطنی بر ظاهری:

من لا يحضره الفقيه، ج4، ص404، ح5870: عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي يَعْفُورٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام يَقُولُ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ الْبَاقِرُ علیه السلام:‏ مَنْ كَانَ ظَاهِرُهُ أَرْجَحَ مِنْ‏ بَاطِنِهِ‏ خَفَ‏ مِيزَانُهُ.

الكافي، ج8، ص307، ح477: عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام:‏ كَانَتِ الْفُقَهَاءُ وَالْعُلَمَاءُ إِذَا كَتَبَ بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ كَتَبُوا بِثَلَاثَةٍ لَيْسَ مَعَهُنَّ رَابِعَةٌ مَنْ كَانَتْ‏ هِمَّتُهُ‏ آخِرَتَهُ‏ كَفَاهُ اللَّهُ هَمَّهُ مِنَ الدُّنْيَا وَمَنْ أَصْلَحَ سَرِيرَتَهُ أَصْلَحَ اللَّهُ عَلَانِيَتَهُ وَمَنْ أَصْلَحَ فِيمَا بَيْنَهُ وَبَيْنَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ أَصْلَحَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَى فِيمَا بَيْنَهُ وَبَيْنَ النَّاسِ.

الأمالي (للمفيد)، ص214، ح6: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَاسِينَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ علیه السلام يَقُولُ‏: مَا يَنْفَعُ الْعَبْدَ يُظْهِرُ حَسَناً وَيُسِرُّ سَيِّئاً أَ لَيْسَ إِذَا رَجَعَ إِلَى نَفْسِهِ عَلِمَ أَنَّهُ لَيْسَ كَذَلِكَ وَاللَّهُ تَعَالَى يَقُولُ: بَلِ الْإِنْسانُ عَلى‏ نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ إِنَّ السَّرِيرَةَ إِذَا صَلَحَتْ‏ قَوِيَتِ‏ الْعَلَانِيَةُ.

عيون الحكم والمواعظ، ص479، الرقم8796: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام:‏ مَا أَقْبَحَ‏ بِالْإِنْسَانِ‏ بَاطِناً عَلِيلاً وَظَاهِراً جَمِيلاً.

نهج البلاغة، ص215، الخطبة154: (ومن خطبة له علیه السلام يذكر فيها فضائل أهل البيت علیهم السلام): وَنَاظِرُ قَلْبِ‏ اللَّبِيبِ‏ بِهِ‏ يُبْصِرُ أَمَدَهُ وَيَعْرِفُ غَوْرَهُ‏ وَنَجْدَهُ‏ دَاعٍ دَعَا وَرَاعٍ رَعَى فَاسْتَجِيبُوا لِلدَّاعِي وَاتَّبِعُوا الرَّاعِيَ قَدْ خَاضُوا بِحَارَ الْفِتَنِ وَأَخَذُوا بِالْبِدَعِ دُونَ السُّنَنِ وَأَرَزَ الْمُؤْمِنُونَ وَنَطَقَ الضَّالُّونَ الْمُكَذِّبُونَ نَحْنُ الشِّعَارُ وَالْأَصْحَابُ وَالْخَزَنَةُ وَالْأَبْوَابُ وَلَا تُؤْتَى الْبُيُوتُ إِلَّا مِنْ أَبْوَابِهَا فَمَنْ أَتَاهَا مِنْ غَيْرِ أَبْوَابِهَا سُمِّيَ سَارِقاً. فِيهِمْ كَرَائِمُ‏ الْقُرْآنِ وَهُمْ كُنُوزُ الرَّحْمَنِ إِنْ نَطَقُوا صَدَقُوا وَإِنْ صَمَتُوا لَمْ يُسْبَقُوا فَلْيَصْدُقْ رَائِدٌ أَهْلَهُ وَلْيُحْضِرْ عَقْلَهُ وَلْيَكُنْ مِنْ أَبْنَاءِ الْآخِرَةِ فَإِنَّهُ مِنْهَا قَدِمَ وَإِلَيْهَا يَنْقَلِبُ‏ فَالنَّاظِرُ بِالْقَلْبِ الْعَامِلُ بِالْبَصَرِ يَكُونُ مُبْتَدَأُ عَمَلِهِ أَنْ يَعْلَمَ أَ عَمَلُهُ عَلَيْهِ أَمْ لَهُ فَإِنْ كَانَ لَهُ مَضَى فِيهِ وَإِنْ كَانَ عَلَيْهِ وَقَفَ عَنْهُ فَإِنَّ الْعَامِلَ بِغَيْرِ عِلْمٍ كَالسَّائِرِ عَلَى غَيْرِ طَرِيقٍ فَلَا يَزِيدُهُ بُعْدُهُ عَنِ الطَّرِيقِ الْوَاضِحِ إِلَّا بُعْداً مِنْ حَاجَتِهِ وَالْعَامِلُ بِالْعِلْمِ كَالسَّائِرِ عَلَى الطَّرِيقِ الْوَاضِحِ فَلْيَنْظُرْ نَاظِرٌ أَ سَائِرٌ هُوَ أَمْ رَاجِعٌ وَاعْلَمْ أَنَّ لِكُلِّ ظَاهِرٍ بَاطِناً عَلَى مِثَالِهِ فَمَا طَابَ ظَاهِرُهُ طَابَ بَاطِنُهُ وَمَا خَبُثَ ظَاهِرُهُ خَبُثَ بَاطِنُهُ وَقَدْ قَالَ الرَّسُولُ الصَّادِقُ صلّی الله علیه و آله و سلّم إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْعَبْدَ وَيُبْغِضُ عَمَلَهُ وَيُحِبُّ الْعَمَلَ وَيُبْغِضُ بَدَنَهُ وَاعْلَمْ أَنَّ لِكُلِّ عَمَلٍ نَبَاتاً وَكُلُّ نَبَاتٍ لَا غِنَى بِهِ عَنِ الْمَاءِ وَالْمِيَاهُ مُخْتَلِفَةٌ فَمَا طَابَ سَقْيُهُ طَابَ غَرْسُهُ وَحَلَتْ ثَمَرَتُهُ وَمَا خَبُثَ سَقْيُهُ خَبُثَ غَرْسُهُ وَأَمَرَّتْ ثَمَرَتُه‏.

[7]. کربلایی کاظم ساروقی (۱۳۰۰-۱۳۷۸ق)، مرد بی‌سوادی بود که ناگهان حافظ قرآن کریم شد. او کشاورزی ساده و بی‌آلایش بود که ظاهراً به سبب حساسیت در پرداخت به موقع سهم فقرا (زکات) از محصولاتش، مورد عنایت قرار گرفته و به نحوی معجزه‌آسا حافظ کل قرآن شده بود به گونه‌ای که سوره‌های قرآن را نه تنها از ابتدا بلکه از انتهای آنها قرائت می‌کرد و در عین اینکه سواد خواندن و نوشتن نداشت کلمات قرآن را بی‌درنگ در لابلای دیگر متون تشخیص می‌داد. کربلایی کاظم به وسیله علما و بزرگان بسیاری مورد آزمایش قرار گرفت و حفظ شگفت‌آور وی از سوی آنها تایید شد.

کربلایی کاظم یک روز که موعد پرداخت زکات رسیده بود، از یک مسیری که در آن مسیر امامزاده هفتاد و دو تن در ساروق فراهان اراک بود، رد می‌شد. این امامزاده هفتاد و دو تن معروف است. درب امامزاده به دو سید بزرگوار برخورد می‌کند که او را صدا می‌کنند و می‌گویند محمدکاظم بیا برویم یک فاتحه‌ای برای این امامزادگان بخوانیم. پدر به همراه آن دو سید بزرگوار داخل امامزاده می‌روند، فاتحه‌ای برای شهدای مرد آن امامزاده می‌دهند و وقتی می‌خواهند به قبور شهدای زن آن امامزاده بروند برای فاتحه، کربلایی کاظم می‌گوید به آن سمت نباید برویم؛ متولی امام زاده گفته این‌ها زن هستند و نباید مردها برای فاتحه آنجا بروند. فقط زن‌ها مجوز دارند به آن قسمت بروند. یکی از آن دو سید می‌فرماید اینها همه خرافات است، اگر اینگونه باشد که نباید مردها به زیارت حضرت زینب و حضرت معصومه و حضرت زهرا(س) بروند. کربلایی کاظم راضی می‌شود که به آن سمت بروند و فاتحه‌ای می‌فرستند. بعد که از قسمت زنانه خارج می‌شوند و می‌روند سراغ باقی شهدای امامزاده، در آنجا پدر می‌گوید صحنه طور دیگری شد و آن دو سید بزرگوار ذکر می‌گفتند و صلوات می فرستادند و بر روی سقف نوری تابید و آیاتی از قرآن نوشته شد. من که سوادی نداشتم آقا فرمودند این آیات را بخوانم. من عرض کردم من که سوادی ندارم. چطور می توانم بخوانم در حالی که اصلا سواد ندارم؟ آقا فرمود من می‌خوانم تو با من بخوان. بسم الله الرحمن الرحیم. إِنَّ رَبَّکُمُ اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ... . من هم این آیات را خواندم و بعد یکی از آن دو سید، دست بر سینه من گذاشت و بعد رها کرد. یک مرتبه کربلایی می‌بیند آنها غایب شدند و آیات نورانی که بر روی سقف درج شده بود هم دیگر نیست و سپس ایشان بیهوش می‌شود. سنگینی آیات و تشرف یافتن به محضر امام زمان(عج) آنقدر سنگین بود که یک مرتبه بیهوش می‌شود تا فردا صبح. صبح که بیدار می‌شود آیات قرآن را از حفظ تلاوت می‌کند. تمام قرآن به اذن خدا و به دست با برکت حجت بن الحسن(ع) در قلب کربلایی کاظم قرآن نازل شد. هنگامی که داستان او از محل زندگیش به جاهای دیگر نقل شد او را به شهرهای ایران همانند ملایر، تویسرکان، همدان، کرمانشاه، کنگاور، تهران، قم، مشهد و نیز کاظمین و کربلا و نجف و کویت و حجاز بردند تا مسلمانان و غیر مسلمانان از نزدیک او را ببینند و با دیدن این معجزه زنده، ایمانشان به جهان غیب محکمتر شود. آیت الله سید محمد تقی خوانساری صاحب داستان مشهور نماز باران و از مراجع تقلید، پس از امتحانات متعدد به کربلایی کاظم گفت: آیا می‌توانی قرآن را از آخر به اول بخوانی، او گفت: بلی و شروع کرد به خواندن سوره بقره که بزرگترین سوره قرآن است و بعد از قرائت چند آیه، خوانساری گفت: بسیار عجیب است، من ۶۰ سال است سوره قل هو الله احد را می‌خوانم و نمی‌توانم بدون تأمل آن را از آخر به اول بخوانم ولی این مرد عامی دهاتی سوره بقره را که ۲۸۶ آیه است بدون تأمل به شماره معکوس می‌خواند.

شهید آیت الله سید عبدالحسین دستغیب در کتاب داستانهای شگفت می‌نویسد: در سالنامه نور دانش سال ۱۳۳۵ صفحه ۲۲۳ عکس کربلایی محمدکاظم مزبور را چاپ کرده و مقاله‌ای تحت عنوان «نمونه‌ای از اشراقات ربانی» نوشته و در آن شهادت عده‌ای از بزرگان علما بر خارق العاده بودن امر او را نقل نموده است. وی در ادامه می‌گوید: از مجموع دست‌خطهای فوق موهبتی بودن حفظ قرآن کربلایی ساروقی به دو دلیل ثابت می‌شود: بی‌سوادی او که عموم اهالی ده او شهادت می‌دهند و کسی خلاف آن را نگفته است. نگارنده شخصاً از ساروقیهای ساکن تهران تحقیق نمودم و با این که موضوع بی‌سوادی او در جراید کثیرالانتشار چاپ و منتشر شده با این حال، هیچ کس تکذیب نکرده است.

علماء نجف نیز از جمله سیدمحسن حکیم که پدر خاندان عالم پرور حکیم است نیز ایشان را امتحان کردند و تأیید کردند. سید عبد الله شیرازی، آیت الله ابولقاسم خوئی، آیت الله شاه آبادی، آیت الله کاشف الغطاء و علماء دیگر ایشان را امتحان کردند و همگان هم می دانستند که کار، کار اعجاز الهی ست. یک کتاب ادبیاتی به نام مغنی الادیب را به ایشان نشان می دهند و می گویند که این کتاب کتاب قرآن است. ایشان می گوید خیر اینگونه نیست، من کلمات قرآن را به صورت نور می بینم. چند صفحه ورق می زند کتاب را و بر می خورد به یک آیه قرآن و می گوید این آیه قرآن است. می گفت دیگر کلمات تاریک است و این نورانی است و آیه قران همین است. مولف کتاب آن آیه قرآن را برای شاهد مثال بحث ادبیاتی‌اش آورده بود و گفته بود که این شاهد مثال در این آیه فلان است و یک کلمه به آیه اضافه کرده بود. کربلایی کاظم گفته بود این ثم که اینجا آورده شده آیه قرآن نیست، و مابقی کلمات آیه قرآن است. می گویند نویسنده این کتاب فرد بزرگی بوده است. می گوید هر که می خواهد باشد این کتاب قرآن نیست.

بعضی از خصوصیات حفظ قرآن او که از عهده تحصیل و درس خواندن خارج است به شرح زیر:

هرگاه یک کلمه عربی یا غیر عربی بر او خوانده شود فوراً می‌گوید که در قرآن هست یا نیست.

اگر یک کلمه قرآنی از او پرسیده شود فوراً می‌گوید در چه سوره و کدام جزء است.

هرگاه کلمه‌ای در چند جای قرآن مجید آمده باشد تمام آن موارد را بدون وقفه می‌شمارد و دنباله هر کدام را می‌خواند.

هرگاه در یک آیه یک کلمه یا یک حرکت غلط خوانده شود یا زیاد و کم کنند بدون اندیشه متوجه می‌شود و خبر می‌دهد.

هرگاه چند کلمه از چند سوره به دنبال هم خوانده شود محل هر کلمه را بدون اشتباه بیان می‌کند.

هر آیه یا کلمه قرآنی را از هر قرآنی که به او می‌دهند آناً نشان می‌دهد.

هرگاه در یک صفحه عربی یا غیر عربی یک آیه مطابق سایر کلمات نوشته شود آیه را تمیز می‌دهد که تشخیص آن برای اهل فضل نیز دشوار است.

[8]. الكافي، ج1، ص46، ح1: عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيْسٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام يَقُولُ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم:‏ مَنْهُومَانِ لَا يَشْبَعَانِ‏ طَالِبُ دُنْيَا وَطَالِبُ عِلْمٍ فَمَنِ اقْتَصَرَ مِنَ الدُّنْيَا عَلَى مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَهُ سَلِمَ وَمَنْ تَنَاوَلَهَا مِنْ غَيْرِ حِلِّهَا هَلَكَ إِلَّا أَنْ يَتُوبَ أَوْ يُرَاجِعَ وَمَنْ أَخَذَ الْعِلْمَ مِنْ أَهْلِهِ وَعَمِلَ بِعِلْمِهِ نَجَا وَمَنْ أَرَادَ بِهِ الدُّنْيَا فَهِيَ‏ حَظُّهُ‏.

الكافي، ج1، ص46، ح2: عَنْ أَبِي خَدِيجَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ أَرَادَ الْحَدِيثَ‏ لِمَنْفَعَةِ الدُّنْيَا لَمْ يَكُنْ لَهُ فِي الْآخِرَةِ نَصِيبٌ وَمَنْ أَرَادَ بِهِ خَيْرَ الْآخِرَةِ أَعْطَاهُ اللَّهُ خَيْرَ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ.

الكافي، ج1، ص47، ح6: عَنْ رِبْعِيِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: مَنْ طَلَبَ الْعِلْمَ لِيُبَاهِيَ بِهِ الْعُلَمَاءَ أَوْ يُمَارِيَ بِهِ السُّفَهَاءَ أَوْ يَصْرِفَ بِهِ وُجُوهَ النَّاسِ إِلَيْهِ فَلْيَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ إِنَّ الرِّئَاسَةَ لَا تَصْلُحُ إِلَّا لِأَهْلِهَا.

مكارم الأخلاق، ص451:... يَا ابْنَ مَسْعُودٍ مَنْ تَعَلَّمَ الْعِلْمَ يُرِيدُ بِهِ الدُّنْيَا وَآثَرَ عَلَيْهِ حُبَّ الدُّنْيَا وَزِينَتَهَا اسْتَوْجَبَ‏ سَخَطَ اللَّهِ عَلَيْهِ وَكَانَ‏ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ مَعَ الْيَهُودِ وَالنَّصَارَى الَّذِينَ نَبَذُوا كِتَابَ اللَّهِ تَعَالَى قَالَ اللَّهُ تَعَالَى‏ فَلَمَّا جاءَهُمْ ما عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْكافِرِينَ‏ يَا ابْنَ مَسْعُودٍ مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآنَ لِلدُّنْيَا وَزِينَتِهَا حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ يَا ابْنَ مَسْعُودٍ مَنْ تَعَلَّمَ الْعِلْمَ وَلَمْ يَعْمَلْ بِمَا فِيهِ حَشَرَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى وَمَنْ تَعَلَّمَ الْعِلْمَ رِئَاءً وَسُمْعَةً يُرِيدُ بِهِ الدُّنْيَا نَزَعَ اللَّهُ بَرَكَتَهُ وَضَيَّقَ عَلَيْهِ مَعِيشَتَهُ وَوَكَلَهُ اللَّهُ إِلَى نَفْسِهِ وَمَنْ وَكَلَهُ اللَّهُ إِلَى نَفْسِهِ فَقَدْ هَلَكَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى‏ فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَلا يُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً، الخبر.

[9]. النور: 39 و40 (وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَعْمَالُهُمْ كَسَرَابٍ بِقِيعَةٍ يَحْسَبُهُ الظَّمْآنُ مَاءً حَتَّى إِذَا جَاءَهُ لَمْ يَجِدْهُ شَيْئاً وَوَجَدَ اللَّهَ عِنْدَهُ فَوَفَّاهُ حِسَابَهُ وَاللَّهُ سَرِيعُ الْحِسَابِ * أَوْ كَظُلُمَاتٍ فِي بَحْرٍ لُجِّيٍّ يَغْشَاهُ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ سَحَابٌ ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ إِذَا أَخْرَجَ يَدَهُ لَمْ يَكَدْ يَرَاهَا وَمَنْ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُوراً فَمَا لَهُ مِنْ نُورٍ).

[10]. الكافي، ج2، ص45، ح1: عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام:‏ لَأَنْسُبَنَّ الْإِسْلَامَ نِسْبَةً لَا يَنْسُبُهُ أَحَدٌ قَبْلِي وَلَا يَنْسُبُهُ أَحَدٌ بَعْدِي إِلَّا بِمِثْلِ ذَلِكَ إِنَّ الْإِسْلَامَ هُوَ التَّسْلِيمُ وَالتَّسْلِيمَ هُوَ الْيَقِينُ وَالْيَقِينَ هُوَ التَّصْدِيقُ وَالتَّصْدِيقَ هُوَ الْإِقْرَارُ وَالْإِقْرَارَ هُوَ الْعَمَلُ وَالْعَمَلَ هُوَ الْأَدَاءُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَمْ يَأْخُذْ دِينَهُ عَنْ رَأْيِهِ وَلَكِنْ أَتَاهُ مِنْ رَبِّهِ فَأَخَذَهُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ‏ يُرَى‏ يَقِينُهُ‏ فِي عَمَلِهِ وَالْكَافِرَ يُرَى إِنْكَارُهُ فِي عَمَلِهِ فَوَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ مَا عَرَفُوا أَمْرَهُمْ فَاعْتَبِرُوا إِنْكَارَ الْكَافِرِينَ وَالْمُنَافِقِينَ بِأَعْمَالِهِمُ الْخَبِيثَةِ.

عيون الحكم والمواعظ، ص454، ح8170: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام:‏ مَنْ يَسْتَيْقِنْ‏ يَعْمَلْ‏ جَاهِداً.

عيون الحكم والمواعظ، ص341، ح5826: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام:‏ عِلْمُ‏ الْمُؤْمِنِ‏ فِي‏ عَمَلِهِ‏.

تحف العقول، ص20: فَقَالَ رَسُولُ اللَّهَ صلّی الله علیه و آله و سلّم:... وَأَمَّا عَلَامَةُ الْمُوقِنِ فَسِتَّةٌ أَيْقَنَ بِاللَّهِ حَقّاً فَآمَنَ بِهِ‏ وَأَيْقَنَ بِأَنَّ الْمَوْتَ حَقٌّ فَحَذِرَهُ وَأَيْقَنَ بِأَنَّ الْبَعْثَ حَقٌّ فَخَافَ الْفَضِيحَةَ وَأَيْقَنَ بِأَنَّ الْجَنَّةَ حَقٌّ فَاشْتَاقَ إِلَيْهَا وَأَيْقَنَ بِأَنَ‏ النَّارَ حَقٌ‏ فَظَهَرَ سَعْيُهُ لِلنَّجَاةِ مِنْهَا وَأَيْقَنَ بِأَنَّ الْحِسَابَ حَقٌّ فَحَاسَبَ نَفْسَهُ، الخبر.

[11]. الكافی، ج2، ص3، ح2: عَنْ عَبْدِ الْغَفَّارِ الْجَازِيِ‏ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ خَلَقَ الْمُؤْمِنَ مِنْ طِينَةِ الْجَنَّةِ وَخَلَقَ الْكَافِرَ مِنْ طِينَةِ النَّارِ وَقَالَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ بِعَبْدٍ خَيْراً طَيَّبَ رُوحَهُ وَجَسَدَهُ فَلَا يَسْمَعُ شَيْئاً مِنَ الْخَيْرِ إِلَّا عَرَفَهُ وَلَا يَسْمَعُ شَيْئاً مِنَ الْمُنْكَرِ إِلَّا أَنْكَرَهُ قَالَ وَسَمِعْتُهُ يَقُولُ الطِّينَاتُ ثَلَاثٌ طِينَةُ الْأَنْبِيَاءِ وَالْمُؤْمِنُ مِنْ تِلْكَ الطِّينَةِ إِلَّا أَنَّ الْأَنْبِيَاءَ هُمْ‏ مِنْ‏ صَفْوَتِهَا هُمُ الْأَصْلُ وَلَهُمْ فَضْلُهُمْ وَالْمُؤْمِنُونَ الْفَرْعُ‏ مِنْ طِينٍ لازِبٍ كَذَلِكَ لَا يُفَرِّقُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ شِيعَتِهِمْ وَقَالَ طِينَةُ النَّاصِبِ‏ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ* وَأَمَّا الْمُسْتَضْعَفُونَ فَ مِنْ تُرابٍ* لَا يَتَحَوَّلُ مُؤْمِنٌ عَنْ إِيمَانِهِ وَلَا نَاصِبٌ عَنْ نَصْبِهِ وَلِلَّهِ الْمَشِيئَةُ فِيهِمْ.

الكافي، ج2، ص214، ح7: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَيْراً نَكَتَ فِي قَلْبِهِ نُكْتَةً بَيْضَاءَ وَفَتَحَ مَسَامِعَ قَلْبِهِ وَوَكَّلَ بِهِ مَلَكاً يُسَدِّدُهُ وَإِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ سُوءاً نَكَتَ فِي قَلْبِهِ نُكْتَةً سَوْدَاءَ وَسَدَّ مَسَامِعَ قَلْبِهِ وَوَكَّلَ بِهِ شَيْطَاناً يُضِلُّهُ.

الكافی، ج2، ص214، ح6: عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ أَبِي الْعَلَاءِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَيْراً نَكَتَ فِي قَلْبِهِ نُكْتَةً مِنْ نُورٍ فَأَضَاءَ لَهَا سَمْعُهُ وَقَلْبُهُ حَتَّى يَكُونَ أَحْرَصَ عَلَى مَا فِي أَيْدِيكُمْ مِنْكُمْ وَإِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ سُوءاً نَكَتَ فِي قَلْبِهِ نُكْتَةً سَوْدَاءَ فَأَظْلَمَ‏ لَهَا سَمْعُهُ‏ وَقَلْبُهُ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ: فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهْدِيَهُ‏ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ‏ وَمَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ‏ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقاً حَرَجاً كَأَنَّما يَصَّعَّدُ فِي السَّماء.

[12]. الأصول الستّة عشر، ص200، ح21: زَيْدٌ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ مُوسَى علیه السلام: الرَّجُلُ مِنْ مَوَالِيكُمْ‏ يَكُونُ‏ عَارِفاً، يَشْرَبُ الْخَمْرَ وَيَرْتَكِبُ الْمُوبِقَ مِنَ الذَّنْبِ نَتَبَرَّأُ مِنْهُ، فَقَالَ: تَبَرَّءُوا مِنْ فِعْلِهِ وَلَا تَتَبَرَّءُوا مِنْهُ، أَحِبُّوهُ وَأَبْغِضُوا عَمَلَهُ. قُلْتُ: فَيَسَعُنَا أَنْ نَقُولَ: فَاسِقٌ فَاجِرٌ؟ فَقَالَ: لَا؛ الْفَاسِقُ، الْفَاجِرُ، الْكَافِرُ: الْجَاحِدُ لَنَا، النَّاصِبُ لِأَوْلِيَائِنَا أَبَى اللَّهُ أَنْ يَكُونَ وَلِيُّنَا فَاسِقاً فَاجِراً وَإِنْ عَمِلَ مَا عَمِلَ، وَلَكِنَّكُمْ تَقُولُونَ: فَاسِقُ الْعَمَلِ، فَاجِرُ الْعَمَلِ، مُؤْمِنُ النَّفْسِ، خَبِيثُ الْفِعْلِ، طَيِّبُ الرُّوحِ وَالْبَدَنِ. وَاللَّهِ مَا يَخْرُجُ وَلِيُّنَا مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا وَاللَّهُ وَرَسُولُهُ وَنَحْنُ عَنْهُ رَاضُونَ‏ يَحْشُرُهُ اللَّهُ عَلَى مَا فِيهِ مِنَ الذُّنُوبِ مُبْيَضّاً وَجْهُهُ، مَسْتُورَةً عَوْرَتُهُ، آمِنَةً رَوْعَتُهُ، لَا خَوْفٌ عَلَيْهِ وَلَا حُزْنٌ، وَذَلِكَ أَنَّهُ لَا يَخْرُجُ مِنَ الدُّنْيَا حَتَّى يُصَفَّى مِنَ الذُّنُوبِ إِمَّا بِمُصِيبَةٍ فِي مَالٍ، أَوْ نَفْسٍ، أَوْ وَلَدٍ، أَوْ مَرَضٍ، وَأَدْنَى‏ مَا يُصَفَّى بِهِ وَلِيُّنَا أَنْ يُرِيَهُ‏ اللَّهُ رُؤْيَا مَهُولَةً، فَيُصْبِحَ حَزِيناً لِمَا رَأَى، فَيَكُونَ ذَلِكَ كَفَّارَةً لَهُ، أَوْ خَوْفاً يَرِدُ عَلَيْهِ مِنْ أَهْلِ دَوْلَةِ الْبَاطِلِ، أَوْ يُشَدَّدَ عَلَيْهِ عِنْدَ الْمَوْتِ، فَيَلْقَى اللَّهَ طَاهِراً مِنَ الذُّنُوبِ، آمِناً رَوْعَتُهُ بِمُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام، ثُمَّ يَكُونُ أَمَامَهُ أَحَدُ الْأَمْرَيْنِ: رَحْمَةُ اللَّهِ الْوَاسِعَةُ الَّتِي هِيَ أَوْسَعُ مِنْ ذُنُوبِ أَهْلِ الْأَرْضِ جَمِيعاً، وَشَفَاعَةُ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِمَا، إِنْ أَخْطَأَتْهُ رَحْمَةُ رَبِّهِ أَدْرَكَتْهُ شَفَاعَةُ نَبِيِّهِ وَأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِمَا، فَعِنْدَهَا تُصِيبُهُ رَحْمَةُ رَبِّهِ الْوَاسِعَةُ.

[13]. الكافي، ج1، ص12، ح11: عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم:‏ مَا قَسَمَ اللَّهُ لِلْعِبَادِ شَيْئاً أَفْضَلَ مِنَ الْعَقْلِ فَنَوْمُ الْعَاقِلِ‏ أَفْضَلُ مِنْ سَهَرِ الْجَاهِلِ وَإِقَامَةُ الْعَاقِلِ أَفْضَلُ مِنْ شُخُوصِ الْجَاهِلِ وَلَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِيّاً وَلَا رَسُولاً حَتَّى يَسْتَكْمِلَ الْعَقْلَ وَيَكُونَ عَقْلُهُ أَفْضَلَ مِنْ جَمِيعِ عُقُولِ أُمَّتِهِ وَمَا يُضْمِرُ النَّبِيُّ صلّی الله علیه و آله و سلّم فِي نَفْسِهِ أَفْضَلُ مِنِ اجْتِهَادِ الْمُجْتَهِدِينَ‏ وَمَا أَدَّى الْعَبْدُ فَرَائِضَ اللَّهِ حَتَّى عَقَلَ عَنْهُ وَلَا بَلَغَ جَمِيعُ الْعَابِدِينَ فِي فَضْلِ عِبَادَتِهِمْ مَا بَلَغَ الْعَاقِلُ وَالْعُقَلَاءُ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ الَّذِينَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: وَمَا يَتَذَكَّرُ إِلَّا أُولُوا الْأَلْبابِ.

[14]. من لا يحضره الفقيه، ج4، ص367:... يَا عَلِيُّ نَوْمُ الْعَالِمِ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ الْعَابِدِ يَا عَلِيُّ رَكْعَتَيْنِ يُصَلِّيهِمَا الْعَالِمُ‏ أَفْضَلُ‏ مِنْ أَلْفِ رَكْعَةٍ يُصَلِّيهَا الْعَابِدُ، الخبر.

الاختصاص، ص245: وَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام:‏ الْمُتَعَبِّدُ عَلَى غَيْرِ فِقْهٍ كَحِمَارِ الطَّاحُونَةِ يَدُورُ وَلَا يَبْرَحُ وَرَكْعَتَانِ مِنْ عَالِمٍ خَيْرٌ مِنْ سَبْعِينَ رَكْعَةً مِنْ جَاهِلٍ لِأَنَّ الْعَالِمَ تَأْتِيهِ الْفِتْنَةُ فَيَخْرُجُ مِنْهَا بِعِلْمِهِ وَتَأْتِي الْجَاهِلَ فَيَنْسِفُهُ نَسْفاً وَقَلِيلُ الْعَمَلِ مَعَ كَثِيرِ الْعِلْمِ خَيْرٌ مِنْ كَثِيرِ الْعَمَلِ مَعَ قَلِيلِ الْعِلْمِ وَالشَّكِّ وَالشُّبْهَةِ.

بصائر الدرجات، ج1، ص4، ح10: عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ بَعْضِ‏ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام:‏ الْمُؤْمِنُ‏ الْعَالِمُ‏ أَعْظَمُ‏ أَجْراً مِنَ الصَّائِمِ الْقَائِمِ الْغَازِي فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَإِذَا مَاتَ ثُلِمَ فِي الْإِسْلَامِ ثُلْمَةٌ لَا يَسُدُّهَا شَيْ‏ءٌ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ.

الكافي، ج1، ص33، ح8: عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: عَالِمٌ يُنْتَفَعُ‏ بِعِلْمِهِ‏ أَفْضَلُ‏ مِنْ سَبْعِينَ أَلْفَ عَابِدٍ.

بصائر الدرجات، ج1، ص8، ح9: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْبَرْقِيِّ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: عَالِمٌ أَفْضَلُ مِنْ أَلْفِ عَابِدٍ وَأَلْفِ زَاهِدٍ وَقَالَ علیه السلام: عَالِمٌ‏ يُنْتَفَعُ‏ بِعِلْمِهِ‏ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ سَبْعِينَ أَلْفَ عَابِدٍ.

روضة الواعظين، ج1، ص12: وَقَالَ أَيْضاً علیه السلام:‏ سَاعَةٌ مِنْ عَالِمٍ يَتَّكِئُ عَلَى فِرَاشِهِ يَنْظُرُ فِي عَمَلِهِ‏ خَيْرٌ مِنْ‏ عِبَادَةِ الْعَابِدِ سَبْعِينَ عَاماً.

[15]. صفات الشيعة، ص15، ح28: عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ يَرْفَعُهُ إِلَى أَحَدِهِمْ علیهم السلام أَنَّهُ قَالَ: بَعْضُكُمْ أَكْثَرُ صَلَاةً مِنْ بَعْضٍ وَبَعْضُكُمْ أَكْثَرُ حَجّاً مِنْ بَعْضٍ وَبَعْضُكُمْ أَكْثَرُ صَدَقَةً مِنْ بَعْضٍ وَبَعْضُكُمْ أَكْثَرُ صِيَاماً مِنْ بَعْضٍ وَأَفْضَلُكُمْ أَفْضَلُ‏ مَعْرِفَةً.

جامع الأخبار، ص5: قَالَ النَّبِيُّ صلّی الله علیه و آله و سلّم:‏ أَفْضَلُكُمْ إِيمَاناً أَفْضَلُكُمْ‏ مَعْرِفَةً.

مصباح الشريعة، ص191: قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام‏ الْعَارِفُ شَخْصُهُ مَعَ الْخَلْقِ وَقَلْبُهُ مَعَ اللَّهِ لَوْ سَهَا قَلْبُهُ عَنِ اللَّهِ طَرْفَةَ عَيْنٍ لَمَاتَ شَوْقاً إِلَيْهِ وَالْعَارِفُ أَمِينُ وَدَائِعِ اللَّهِ وَكَنْزُ أَسْرَارِهِ وَمَعْدِنُ أَنْوَارِهِ وَدَلِيلُ رَحْمَتِهِ عَلَى خَلْقِهِ وَمَطِيَّةُ عُلُومِهِ وَمِيزَانُ فَضْلِهِ وَعَدْلِهِ قَدْ غَنِيَ عَنِ الْخَلْقِ وَالْمُرَادِ وَالدُّنْيَا وَلَا مُونِسَ لَهُ سِوَى اللَّهِ وَلَا نُطْقَ وَلَا إِشَارَةَ وَلَا نَفَسَ إِلَّا بِاللَّهِ وَلِلَّهِ وَمِنَ اللَّهِ وَمَعَ اللَّهِ فَهُوَ فِي‏ رِيَاضِ‏ قُدْسِهِ‏ مُتَرَدِّدٌ وَمِنْ لَطَائِفِ فَضْلِهِ مُتَزَوِّدٌ وَالْمَعْرِفَةُ أَصْلٌ فَرْعُهُ الْإِيمَان‏.

فقه الرضا علیه السلام، ص65: يَقُولُ عَبْدُ اللَّهِ عَلِيُّ بْنُ مُوسَى الرِّضَا: أَمَّا بَعْدُ إِنَّ أَوَّلَ مَا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَى عِبَادِهِ وَأَوْجَبَ عَلَى خَلْقِهِ‏ مَعْرِفَةُ الْوَحْدَانِيَّةِ قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَى‏ وَما قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ‏ يَقُولُ مَا عَرَفُوا اللَّهَ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ.

[16]. الكافي، ج6، ص510، ح7: عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ رَفَعَهُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ تَطَيَّبَ‏ أَوَّلَ‏ النَّهَارِ لَمْ‏ يَزَلْ عَقْلُهُ مَعَهُ إِلَى اللَّيْلِ. وَقَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: صَلَاةُ مُتَطَيِّبٍ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِينَ صَلَاةً بِغَيْرِ طِيبٍ.

ثواب الأعمال، ص40: عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام قَالَ: رَكْعَتَانِ يُصَلِّيهِمَا مُتَعَطِّرٌ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِينَ رَكْعَةً يُصَلِّيهِمَا غَيْرُ مُتَعَطِّرٍ.

[17]. الكافي، ج5، ص320، ح3: عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ قَالَ: سَمِعْتُ عَلِيَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا علیه السلام يَقُولُ‏: ثَلَاثٌ مِنْ‏ سُنَنِ‏ الْمُرْسَلِينَ‏ الْعِطْرُ وَأَخْذُ الشَّعْرِ وَكَثْرَةُ الطَّرُوقَةِ.

الكافي، ج6، ص510، ح1: عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ، عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا علیه السلام قَالَ: الطِّيبُ مِنْ أَخْلَاقِ الْأَنْبِيَاءِ.

الكافي، ج6، ص510، ح4: عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ علیه السلام قَالَ: لَا يَنْبَغِي لِلرَّجُلِ أَنْ يَدَعَ الطِّيبَ فِي كُلِّ يَوْمٍ فَإِنْ لَمْ يَقْدِرْ عَلَيْهِ فَيَوْمٌ وَيَوْمٌ لَا فَإِنْ لَمْ يَقْدِرْ فَفِي كُلِّ جُمُعَةٍ وَلَا يَدَعْ.

الكافي، ج6، ص511، ح9: عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: ثَلَاثٌ أُعْطِيَهُنَّ الْأَنْبِيَاءُ علیهم السلام الْعِطْرُ وَالْأَزْوَاجُ وَالسِّوَاكُ.

[18]. معدن الجواهر، ص31: وَقَالَ علیه السلام‏: حُبِّبَ إِلَيَّ مِنْ دُنْيَاكُمْ ثَلَاثٌ الطِّيبُ وَالنِّسَاءُ وَقُرَّةُ عَيْنِي فِي الصَّلَاةِ.

الخصال، ج1، ص165، ح218: عَنْ أَنَسٍ عَنِ النَّبِيِّ صلّی الله علیه و آله و سلّم قَالَ: حُبِّبَ إِلَيَّ مِنْ دُنْيَاكُمُ‏ النِّسَاءُ وَالطِّيبُ‏ وَجُعِلَ قُرَّةُ عَيْنِي فِي الصَّلَاةِ.

بحار الأنوار، ج69، ص106: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم:‏ اخْتَرْتُ مِنْ دُنْيَاكُمْ‏ الطِّيبَ‏ وَالنِّسَاءَ.

الكافي، ج5، ص321، ح6: عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم:‏ مَا أُحِبُ‏ مِنْ‏ دُنْيَاكُمْ‏ إِلَّا النِّسَاءَ وَالطِّيبَ.

الكافي، ج6، ص511، ح10: عَنِ السَّكَنِ الْخَزَّازِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: يَقُولُ‏ حَقٌّ عَلَى كُلِّ مُحْتَلِمٍ‏ فِي كُلِّ جُمُعَةٍ أَخْذُ شَارِبِهِ وَأَظْفَارِهِ وَمَسُّ شَيْ‏ءٍ مِنَ الطِّيبِ وَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم إِذَا كَانَ يَوْمُ الْجُمُعَةِ وَلَمْ يَكُنْ عِنْدَهُ طِيبٌ دَعَا بِبَعْضِ‏ خُمُرِ نِسَائِهِ‏ فَبَلَّهَا بِالْمَاءِ ثُمَّ وَضَعَهَا عَلَى وَجْهِهِ.

الكافي، ج6، ص512، ح18: عَنْ إِسْحَاقَ الطَّوِيلِ الْعَطَّارِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم يُنْفِقُ فِي الطِّيبِ أَكْثَرَ مِمَّا يُنْفِقُ فِي الطَّعَامِ.

[19]. الكافي، ج5، ص320، ح1: عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام:‏ مِنْ أَخْلَاقِ الْأَنْبِيَاءِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِمْ حُبُّ النِّسَاءِ.

الكافي، ج5، ص320، ح2: عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَا أَظُنُّ رَجُلاً يَزْدَادُ فِي الْإِيمَانِ خَيْراً إِلَّا ازْدَادَ حُبّاً لِلنِّسَاءِ.

الكافي، ج5، ص321، ح5: عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَا أَظُنُّ رَجُلاً يَزْدَادُ فِي هَذَا الْأَمْرِ خَيْراً إِلَّا ازْدَادَ حُبّاً لِلنِّسَاءِ.

[20]. الخصال، ج2، ص579، ح1: عَنْ مَكْحُولٍ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ علیه السلام‏ لَقَدْ عَلِمَ الْمُسْتَحْفَظُونَ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم أَنَّهُ لَيْسَ فِيهِمْ رَجُلٌ لَهُ مَنْقَبَةٌ إِلَّا وَقَدْ شَرِكْتُهُ‏ فِيهَا وَفَضَلْتُهُ‏ وَلِي سَبْعُونَ مَنْقَبَةً لَمْ يَشْرَكْنِي فِيهَا أَحَدٌ مِنْهُمْ قُلْتُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ فَأَخْبِرْنِي بِهِنَّ فَقَالَ علیه السلام:... وَأَمَّا السِّتُّونَ فَإِنِّي قَتَلْتُ‏ عَمْرَو بْنَ‏ عَبْدِ وُدٍّ وَكَانَ يُعَدُّ بِأَلْفِ رَجُل‏ (خ ل: فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فِي حَقِّي: لَضَرْبَةُ عَلَيٍّ يَوْمِ الخَنْدَقِ أَفْضَلُ مِنْ أعْمالِ الثَّقَلَيْنِ، وقَالَ صلّی الله علیه و آله و سلّم: بَرَزَ الاسلام كُلَّهُ إلى الكُفْرِ كُلِّه)، الخبر.

مشارق أنوار اليقين، ص312: وإليه الإشارة بقوله: ضَرْبَةُ عَلَيٍّ يَوْمِ الخَنْدَقِ أَفْضَلُ مِنْ عِبادَةِ الثَّقَلَيْنِ.

تاريخ بغداد، ج14، ص546: عَنْ بَهْزِ بْنِ حَكِيمٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ جَدِّهِ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ قَالَ: " لَمُبَارَزَةُ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ لِعَمْرِو بْنِ عَبْدِ وَدٍّ يَوْمَ الْخَنْدَقِ، أَفْضَلُ مِنْ عَمَلِ أُمَّتِي إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ

ينابيع المودة لذوي القربى، ج1، ص412، ح5: وَفى المناقِب عَنْ حُذَيْفَةَ بْنِ الْيَمَانِ رَضِيَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم: ضَرْبَةُ عَلَيٍّ يَوْمَ الْخَنْدَقِ أَفْضَلُ مِنْ أَعْمَالِ أُمَّتِي إِلَى يَوْمِ القِيامَة.

طوالع الأنوار، ج2، ص250: قَالَ النَّبيُّ صلّی الله علیه و آله و سلّم: لَضَربَةُ عَليٍّ يَومَ الخَندَقِ أَفضَلُ مِنْ عِبَادَةِ الثَّقَلَيْنِ وَلَمَّا سُئِلَ الصَّادِقُ علیه السلام عَن هذا قَالَ: أنَا مِنَ الثَّقَلَيْنِ.

صحيفة الأبرار، ج2، ص210: قول رسول اللَّهo المجمع عليه بين الفريقين: ضربة عليّ يوم الخندق أفضل من عبادة الثقلين، ومن الثقلين الأنبياء المرسلون وغير المرسلين بل والأئمّة المعصومون ممّن عدا رسول اللَّهo كما روي عن الصادق علیه السلام أنّه لمّا نقل هذا الخبر عن الرسولo وضع يده علی صدره فقال: وأنا من الثقلين، وورد ما يقارب مضمون هذا الخبر في غزوة أحد.

[21]. آیات و روایات شاهد، عالم و سمیع بودن خداوند متعال:

الإسراء: 96 (قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيداً بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ إِنَّهُ كَانَ بِعِبَادِهِ خَبِيراً بَصِيراً).

العنكبوت: 52 (قُلْ كَفَى بِاللَّهِ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ شَهِيداً يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالَّذِينَ آمَنُوا بِالْبَاطِلِ وَكَفَرُوا بِاللَّهِ أُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ).

النساء: 33 (وَلِكُلٍّ جَعَلْنَا مَوَالِيَ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُونَ وَالَّذِينَ عَقَدَتْ أَيْمَانُكُمْ فَآتُوهُمْ نَصِيبَهُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيداً

النساء: 166 (لَكِنِ اللَّهُ يَشْهَدُ بِمَا أَنْزَلَ إِلَيْكَ أَنْزَلَهُ بِعِلْمِهِ وَالْمَلَائِكَةُ يَشْهَدُونَ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيداً).

النساء: 148 (لَا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ وَكَانَ اللَّهُ سَمِيعاً عَلِيماً).

الحجرات: 1 (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ).

التوبة: 94 (يَعْتَذِرُونَ إِلَيْكُمْ إِذَا رَجَعْتُمْ إِلَيْهِمْ قُلْ لَا تَعْتَذِرُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَكُمْ قَدْ نَبَّأَنَا اللَّهُ مِنْ أَخْبَارِكُمْ وَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ).

الحديد: 4 (هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يَعْلَمُ مَا يَلِجُ فِي الْأَرْضِ وَمَا يَخْرُجُ مِنْهَا وَمَا يَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا يَعْرُجُ فِيهَا وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنْتُمْ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ).

المجادلة: 7 (أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مَا يَكُونُ مِنْ نَجْوَى ثَلَاثَةٍ إِلَّا هُوَ رَابِعُهُمْ وَلَا خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سَادِسُهُمْ وَلَا أَدْنَى مِنْ ذَلِكَ وَلَا أَكْثَرَ إِلَّا هُوَ مَعَهُمْ أَيْنَ مَا كَانُوا ثُمَّ يُنَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُوا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ).

نهج البلاغة، ص308، الخطبة195: ومن خطبة له علیه السلام: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَظْهَرَ مِنْ آثَارِ سُلْطَانِهِ وَجَلَالِ كِبْرِيَائِهِ مَا حَيَّرَ مُقَلَ‏ الْعُقُولِ مِنْ عَجَائِبِ قُدْرَتِهِ وَرَدَعَ خَطَرَاتِ هَمَاهِمِ‏ النُّفُوسِ عَنْ عِرْفَانِ كُنْهِ صِفَتِهِ‏ وَأَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ شَهَادَةَ إِيمَانٍ وَإِيقَانٍ وَإِخْلَاصٍ وَإِذْعَانٍ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ أَرْسَلَهُ وَأَعْلَامُ الْهُدَى دَارِسَةٌ وَمَنَاهِجُ الدِّينِ طَامِسَةٌ فَصَدَعَ‏ بِالْحَقِّ وَنَصَحَ لِلْخَلْقِ‏ وَهَدَى إِلَى الرُّشْدِ وَأَمَرَ بِالْقَصْدِ صلّی الله علیه و آله و سلّم‏. وَاعْلَمُوا عِبَادَ اللَّهِ أَنَّهُ لَمْ يَخْلُقْكُمْ عَبَثاً وَلَمْ يُرْسِلْكُمْ هَمَلاً عَلِمَ مَبْلَغَ نِعَمِهِ عَلَيْكُمْ وَأَحْصَى إِحْسَانَهُ إِلَيْكُمْ فَاسْتَفْتِحُوهُ‏ وَاسْتَنْجِحُوهُ‏ وَاطْلُبُوا إِلَيْهِ وَاسْتَمْنِحُوهُ‏ فَمَا قَطَعَكُمْ عَنْهُ حِجَابٌ وَلَا أُغْلِقَ عَنْكُمْ دُونَهُ بَابٌ وَإِنَّهُ لَبِكُلِ‏ مَكَانٍ‏ وَفِي كُلِّ حِينٍ وَأَوَانٍ وَمَعَ كُلِّ إِنْسٍ وَجَانٍّ لَا يَثْلِمُهُ‏ الْعَطَاءُ وَلَا يَنْقُصُهُ الْحِبَاءُ وَلَا يَسْتَنْفِدُهُ سَائِلٌ وَلَا يَسْتَقْصِيهِ نَائِلٌ وَلَا يَلْوِيهِ‏ شَخْصٌ عَنْ شَخْصٍ وَلَا يُلْهِيهِ صَوْتٌ عَنْ صَوْتٍ وَلَا تَحْجُزُهُ هِبَةٌ عَنْ سَلْبٍ وَلَا يَشْغَلُهُ غَضَبٌ عَنْ رَحْمَةٍ وَلَا تُولِهُهُ‏ رَحْمَةٌ عَنْ عِقَابٍ وَلَا يُجِنُّهُ‏ الْبُطُونُ عَنِ الظُّهُورِ وَلَا يَقْطَعُهُ الظُّهُورُ عَنِ الْبُطُونِ قَرُبَ فَنَأَى وَعَلَا فَدَنَا وَظَهَرَ فَبَطَنَ وَبَطَنَ فَعَلَنَ وَدَانَ‏ وَلَمْ يُدَنْ لَمْ يَذْرَأِ الْخَلْقَ بِاحْتِيَالٍ‏ وَلَا اسْتَعَانَ بِهِمْ لِكَلَالٍ، الخبر.

عيون الحكم والمواعظ، ص142، الرقم3177: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام: إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ عِنْدَ إِضْمَارِ كُلِ‏ مُضْمِرٍ وَقَوْلِ كُلِّ قَائِلٍ وَعَمَلِ كُلِّ عَامِلٍ.

[22]. آیات و روایات رؤیت و شهود اهل بیت علیهم السلام:

البقرة: 143 (وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيداً وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنْتَ عَلَيْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ يَنْقَلِبُ عَلَى عَقِبَيْهِ وَإِنْ كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ).

النساء: 41 (فَكَيْفَ إِذَا جِئْنَا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَجِئْنَا بِكَ عَلَى هَؤُلَاءِ شَهِيداً).

الرعد: 43 (وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلاً قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيداً بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ).

النحل: 89 (وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيداً عَلَى هَؤُلَاءِ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَاناً لِكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ).

الحج: 78 (وَجَاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ هُوَ اجْتَبَاكُمْ وَمَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ مِنْ قَبْلُ وَفِي هَذَا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيداً عَلَيْكُمْ وَتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَاعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلَاكُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلَى وَنِعْمَ النَّصِيرُ).

التوبة: 105 (وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ وَسَتُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ).

الهداية الكبرى، ص157: عَنْ رُمَيْلَةَ وَكَانَ رَجُلاً مِنْ خَوَاصِّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام قَالَ رُمَيْلَةُ: وُعِكْتُ وَعْكاً شَدِيداً فِي زَمَانِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام قَالَ ثُمَّ وَجَدْتُ مِنْهُ خِفَّةً فِي نَفْسِي فِي يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَقُلْتُ: لَا أَعْمَلُ شَيْئاً أَفْضَلَ مِنْ أَنْ أَعْلُوَ عَلَى الْمَاءِ وَآتِيَ الْمَسْجِدَ فَأُصَلِّيَ خَلْفَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام فَفَعَلْتُ ذَلِكَ، فَلَمَّا عَلَا الْمِنْبَرَ فِي جَامِعِ الْكُوفَةِ عَاوَدَنِي‏ الْوَعْكُ‏ فَلَمَّا خَرَجَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ مِنَ الْمَسْجِدِ اتَّبَعْتُهُ فَالْتَفَتَ إِلَيَّ، فَقَالَ: مَا لِي أَرَاكَ مُتَشَكِّياً بَعْضُكَ إِلَى بَعْضٍ، قَدْ عَلِمْتُ مِنَ الْوَعْكِ وَمَا قُلْتَ إِنَّكَ لَا تَعْمَلُ شَيْئاً أَفْضَلَ مِنْ غُسْلِكَ لِصَلَاتِكَ الْجُمُعَةَ خَلْفِي وَإِنَّكَ كُنْتَ وَجَدْتَ خفا [خِفَّةً]، فَلَمَّا صَلَّيْتُ وَعَلَوْتُ الْمِنْبَرَ عَادَ إِلَيْكَ، قُلْتُ: وَاللَّهِ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ مَا زِدْتَ فِي قِصَّتِي حَرْفاً وَلَا نَقَصْتَ حَرْفاً، قَالَ: يَا رُمَيْلَةُ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ يَمْرَضُ إِلَّا مَرِضْنَا لِمَرَضِهِ، وَلَا يَحْزَنُ إِلَّا حَزِنَّا لِحُزْنِهِ، وَلَا دَعَا إِلَّا أَمَّنَّا عَلَى دُعَائِهِ، وَلَا شَكَا إِلَّا دَعَوْنَا لَهُ، فَقُلْتُ: يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ هَذَا لِمَنْ كَانَ مَعَكَ فِي هَذَا الْمِصْرِ فَمَنْ كَانَ فِي أَطْرَافِ الْأَرْضِ كَيْفَ يَكُونُ فِي هَذِهِ الْمَنْزِلَةِ؟ قَالَ: يَا رُمَيْلَةُ لَيْسَ بِغَائِبٍ عَنَّا مُؤْمِنٌ وَلَا مُؤْمِنَةٌ فِي مَشَارِقِ الْأَرْضِ وَمَغَارِبِهَا إِلَّا وَهُوَ مَعَنَا وَنَحْنُ مَعَهُ.

الخرائج والجرائح، ج2، ص595، ح7: وَمِنْهَا: مَا رُوِيَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ‏ دَخَلْتُ الْمَسْجِدَ مَعَ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام وَالنَّاسُ يَدْخُلُونَ وَيَخْرُجُونَ فَقَالَ لِي سَلِ النَّاسَ هَلْ يَرَوْنَنِي فَكُلُّ مَنْ لَقِيتُهُ قُلْتُ لَهُ أَ رَأَيْتَ‏ أَبَا جَعْفَرٍ فَيَقُولُ لَا وَهُوَ وَاقِفٌ حَتَّى دَخَلَ أَبُو هَارُونَ الْمَكْفُوفُ‏ فَقَالَ سَلْ هَذَا فَقُلْتُ هَلْ رَأَيْتَ أَبَا جَعْفَرٍ فَقَالَ أَ لَيْسَ هُوَ وَاقِفاً قُلْتُ وَمَا عِلْمُكَ‏ قَالَ وَكَيْفَ لَا أَعْلَمُ وَهُوَ نُورٌ سَاطِعٌ قَالَ وَسَمِعْتُهُ يَقُولُ لِرَجُلٍ مِنْ أَهْلِ إِفْرِيقِيَا مَا حَالُ رَاشِدٍ قَالَ خَلَّفْتُهُ حَيّاً صَالِحاً يُقْرِئُكَ السَّلَامَ قَالَ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ مَاتَ قَالَ نَعَمْ قَالَ وَمَتَى قَالَ بَعْدَ خُرُوجِكَ بِيَوْمَيْنِ قَالَ وَاللَّهِ مَا مَرِضَ وَلَا كَانَ بِهِ عِلَّةٌ قَالَ وَإِنَّمَا يَمُوتُ مَنْ يَمُوتُ مِنْ مَرَضٍ أَوْ عِلَّةٍ قُلْتُ مَنِ الرَّجُلُ قَالَ رَجُلٌ كَانَ لَنَا مُوَالِياً وَلَنَا مُحِبّاً ثُمَّ قَالَ لَئِنْ تَرَوْنَ أَنَّهُ لَيْسَ لَنَا مَعَكُمْ‏ أَعْيُنٌ‏ نَاظِرَةٌ أَوْ أَسْمَاعٌ سَامِعَةٌ لَبِئْسَ مَا رَأَيْتُمْ وَاللَّهِ لَا يَخْفَى عَلَيْنَا شَيْ‏ءٌ مِنْ أَعْمَالِكُمْ فَاحْضُرُونَا جَمِيلاً وَعَوِّدُوا أَنْفُسَكُمْ الْخَيْرَ وَكُونُوا مِنْ أَهْلِهِ تُعْرَفُونَ بِهِ‏ فَإِنِّي بِهَذَا آمُرُ وُلْدِي وَشِيعَتِي‏.

الخرائج والجرائح، ج1، ص272، ح2: وَمِنْهَا: مَا رُوِيَ عَنْ أَبِي الصَّبَّاحِ الْكِنَانِيِّ قَالَ‏ صِرْتُ يَوْماً إِلَى بَابِ أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ علیه السلام فَقَرَعْتُ الْبَابَ فَخَرَجَتْ إِلَيَّ وَصِيفَةٌ نَاهِدٌ فَضَرَبْتُ بِيَدِي إِلَى رَأْسِ ثَدْيِهَا وَقُلْتُ لَهَا قُولِي لِمَوْلَاكِ إِنِّي بِالْبَابِ فَصَاحَ مِنْ آخِرِ الدَّارِ ادْخُلْ لَا أُمَّ لَكَ‏ فَدَخَلْتُ وَقُلْتُ يَا مَوْلَايَ وَاللَّهِ مَا قَصَدْتُ رِيبَةً وَلَا أَرَدْتُ إِلَّا زِيَادَةً فِي يَقِينِي‏ فَقَالَ صَدَقْتَ لَئِنْ ظَنَنْتُمْ أَنَّ هَذِهِ الْجُدْرَانَ تَحْجُبُ أَبْصَارَنَا كَمَا تَحْجُبُ أَبْصَارَكُمْ إِذَنْ لَا فَرْقَ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ فَإِيَّاكَ أَنْ تُعَاوِدَ لِمِثْلِهَا.

[23]. آیات و روایات لزوم و وجوب داشتن توأمان ایمان و عمل صالح و اطاعت از خدای متعال و اهل بیت علیهم السلام و پایبندی به تقوای الهی:

آل عمران: 86 ـ 89 (كَيْفَ يَهْدِي اللَّهُ قَوْماً كَفَرُوا بَعْدَ إِيمَانِهِمْ وَشَهِدُوا أَنَّ الرَّسُولَ حَقٌّ وَجَاءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ * أُولَئِكَ جَزَاؤُهُمْ أَنَّ عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ اللَّهِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ * خَالِدِينَ فِيهَا لَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنْظَرُونَ * إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ).

النساء: 144 ـ 152 (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِينَ أَتُرِيدُونَ أَنْ تَجْعَلُوا لِلَّهِ عَلَيْكُمْ سُلْطَاناً مُبِيناً * إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَلَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصِيراً * إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَاعْتَصَمُوا بِاللَّهِ وَأَخْلَصُوا دِينَهُمْ لِلَّهِ فَأُولَئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ وَسَوْفَ يُؤْتِ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ أَجْراً عَظِيماً * مَا يَفْعَلُ اللَّهُ بِعَذَابِكُمْ إِنْ شَكَرْتُمْ وَآمَنْتُمْ وَكَانَ اللَّهُ شَاكِراً عَلِيماً * لَا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ وَكَانَ اللَّهُ سَمِيعاً عَلِيماً * إِنْ تُبْدُوا خَيْراً أَوْ تُخْفُوهُ أَوْ تَعْفُوا عَنْ سُوءٍ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوّاً قَدِيراً * إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَيُرِيدُونَ أَنْ يُفَرِّقُوا بَيْنَ اللَّهِ وَرُسُلِهِ وَيَقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَنَكْفُرُ بِبَعْضٍ وَيُرِيدُونَ أَنْ يَتَّخِذُوا بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلاً * أُولَئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ حَقّاً وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ عَذَاباً مُهِيناً * وَالَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَلَمْ يُفَرِّقُوا بَيْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ أُولَئِكَ سَوْفَ يُؤْتِيهِمْ أُجُورَهُمْ وَكَانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً).

هود: 10 و 11 (وَلَئِنْ أَذَقْنَاهُ نَعْمَاءَ بَعْدَ ضَرَّاءَ مَسَّتْهُ لَيَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّيِّئَاتُ عَنِّي إِنَّهُ لَفَرِحٌ فَخُورٌ * إِلَّا الَّذِينَ صَبَرُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِكَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ كَبِيرٌ).

الإنشقاق: 22 ـ 25 (بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا يُكَذِّبُونَ * وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا يُوعُونَ * فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ * إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ).

التين: 1 ـ 6: (بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ * وَطُورِ سِينِينَ * وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ * لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ * ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِينَ * إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ).

البقرة: 2 ـ 5 (ذَلِكَ الْكِتَابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ * الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ * وَالَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ وَبِالآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ * أُولَئِكَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ).

آل عمران: 104 (وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ).

القصص: 67 (فَأَمَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحاً فَعَسَى أَنْ يَكُونَ مِنَ الْمُفْلِحِينَ).

لقمان: 4 و5 (الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ بِالآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ * أُولَئِكَ عَلَى هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ).

التوبة: 119 (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ).

الأحزاب: 23 و24 (مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلاً * لِيَجْزِيَ اللَّهُ الصَّادِقِينَ بِصِدْقِهِمْ وَيُعَذِّبَ الْمُنَافِقِينَ إِنْ شَاءَ أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ غَفُوراً رَحِيماً).

الأحزاب: 35 (إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِينَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِينَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِينَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِينَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِينَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِينَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِينَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاكِرِينَ اللَّهَ كَثِيراً وَالذَّاكِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْراً عَظِيماً).

الكافي، ج2، ص73، ح1: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: لَا تَذْهَبْ بِكُمُ الْمَذَاهِبُ فَوَ اللَّهِ مَا شِيعَتُنَا إِلَّا مَنْ‏ أَطَاعَ‏ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ.

الكافي، ج2، ص74، ح3: عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: قَالَ لِي:‏ يَا جَابِرُ أَ يَكْتَفِي مَنِ انْتَحَلَ التَّشَيُّعَ‏ أَنْ يَقُولَ بِحُبِّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ فَوَ اللَّهِ مَا شِيعَتُنَا إِلَّا مَنِ اتَّقَى اللَّهَ وَأَطَاعَهُ وَمَا كَانُوا يُعْرَفُونَ يَا جَابِرُ إِلَّا بِالتَّوَاضُعِ وَالتَّخَشُّعِ وَالْأَمَانَةِ وَكَثْرَةِ ذِكْرِ اللَّهِ وَالصَّوْمِ وَالصَّلَاةِ وَالْبِرِّ بِالْوَالِدَيْنِ وَالتَّعَاهُدِ لِلْجِيرَانِ مِنَ الْفُقَرَاءِ وَأَهْلِ الْمَسْكَنَةِ وَالْغَارِمِينَ وَالْأَيْتَامِ وَصِدْقِ الْحَدِيثِ وَتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ وَكَفِّ الْأَلْسُنِ‏ عَنِ‏ النَّاسِ‏ إِلَّا مِنْ خَيْرٍ وَكَانُوا أُمَنَاءَ عَشَائِرِهِمْ فِي الْأَشْيَاءِ قَالَ جَابِرٌ فَقُلْتُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا نَعْرِفُ الْيَوْمَ أَحَداً بِهَذِهِ الصِّفَةِ فَقَالَ يَا جَابِرُ لَا تَذْهَبَنَّ بِكَ الْمَذَاهِبُ حَسْبُ الرَّجُلِ أَنْ يَقُولَ أُحِبُّ عَلِيّاً وَأَتَوَلَّاهُ ثُمَّ لَا يَكُونَ مَعَ ذَلِكَ فَعَّالاً فَلَوْ قَالَ إِنِّي أُحِبُّ رَسُولَ اللَّهِ فَرَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم خَيْرٌ مِنْ عَلِيٍّ علیه السلام ثُمَّ لَا يَتَّبِعُ سِيرَتَهُ وَلَا يَعْمَلُ بِسُنَّتِهِ مَا نَفَعَهُ حُبُّهُ إِيَّاهُ شَيْئاً فَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْمَلُوا لِمَا عِنْدَ اللَّهِ لَيْسَ بَيْنَ اللَّهِ وَبَيْنَ أَحَدٍ قَرَابَةٌ أَحَبُّ الْعِبَادِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ وَأَكْرَمُهُمْ عَلَيْهِ أَتْقَاهُمْ وَأَعْمَلُهُمْ بِطَاعَتِهِ يَا جَابِرُ وَاللَّهِ مَا يُتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ تَبَارَكَ وَتَعَالَى إِلَّا بِالطَّاعَةِ وَمَا مَعَنَا بَرَاءَةٌ مِنَ‏ النَّارِ وَلَا عَلَى اللَّهِ لِأَحَدٍ مِنْ حُجَّةٍ مَنْ كَانَ لِلَّهِ مُطِيعاً فَهُوَ لَنَا وَلِيٌّ وَمَنْ كَانَ لِلَّهِ عَاصِياً فَهُوَ لَنَا عَدُوٌّ وَمَا تُنَالُ وَلَايَتُنَا إِلَّا بِالْعَمَلِ وَالْوَرَعِ.

الكافي، ج2، ص75، ح6: عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: يَا مَعْشَرَ الشِّيعَةِ شِيعَةِ آلِ مُحَمَّدٍ كُونُوا النُّمْرُقَةَ الْوُسْطَى يَرْجِعُ إِلَيْكُمُ الْغَالِي وَيَلْحَقُ بِكُمُ التَّالِي فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ مِنَ الْأَنْصَارِ يُقَالُ لَهُ سَعْدٌ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا الْغَالِي قَالَ قَوْمٌ يَقُولُونَ فِينَا مَا لَا نَقُولُهُ فِي أَنْفُسِنَا فَلَيْسَ أُولَئِكَ مِنَّا وَلَسْنَا مِنْهُمْ قَالَ فَمَا التَّالِي قَالَ الْمُرْتَادُ يُرِيدُ الْخَيْرَ يُبَلِّغُهُ الْخَيْرَ يُؤْجَرُ عَلَيْهِ‏ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَيْنَا فَقَالَ وَاللَّهِ مَا مَعَنَا مِنَ اللَّهِ بَرَاءَةٌ وَلَا بَيْنَنَا وَبَيْنَ اللَّهِ قَرَابَةٌ وَلَا لَنَا عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ وَلَا نَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ إِلَّا بِالطَّاعَةِ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مُطِيعاً لِلَّهِ تَنْفَعُهُ‏ وَلَايَتُنَا وَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ عَاصِياً لِلَّهِ لَمْ تَنْفَعْهُ وَلَايَتُنَا وَيْحَكُمْ لَا تَغْتَرُّوا وَيْحَكُمْ لَا تَغْتَرُّوا.

الكافي، ج5، ص469، ح9: عَنْ أَبِي شِبْلٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام رَجُلٌ مُسْلِمٌ ابْتُلِيَ فَفَجَرَ بِجَارِيَةِ أَخِيهِ فَمَا تَوْبَتُهُ قَالَ يَأْتِيهِ فَيُخْبِرُهُ وَيَسْأَلُهُ أَنْ يُجْعَلَ مِنْ ذَلِكَ فِي حِلٍّ وَلَا يَعُودُ قَالَ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ يَجْعَلْهُ مِنْ ذَلِكَ فِي حِلٍّ قَالَ قَدْ لَقِيَ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ وَهُوَ زَانٍ خَائِنٌ قَالَ قُلْتُ فَالنَّارُ مَصِيرُهُ قَالَ شَفَاعَةُ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَشَفَاعَتُنَا تَحْبَطُ بِذُنُوبِكُمْ‏ يَا مَعْشَرَ الشِّيعَةِ فَلَا تَعُودُونَ وَتَتَّكِلُونَ عَلَى شَفَاعَتِنَا فَوَ اللَّهِ مَا يَنَالُ‏ شَفَاعَتَنَا إِذَا رَكِبَ هَذَا حَتَّى يُصِيبَهُ أَلَمُ الْعَذَابِ وَيَرَى هَوْلَ جَهَنَّمَ.

الأمالي (للطوسي)، ص296، ح29: عَنْ جَابِرِ بْنِ يَزِيدَ الْجُعْفِيِّ، قَالَ: خَدَمْتُ سَيِّدَنَا الْإِمَامَ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِيٍّ علیهما السلام ثَمَانِيَ‏ عَشْرَةَ سَنَةً، فَلَمَّا أَرَدْتُ الْخُرُوجَ وَدَّعْتُهُ، وَقُلْتُ: أَفِدْنِي. فَقَالَ: بَعْدَ ثَمَانِيَ‏ عَشْرَةَ سَنَةً، يَا جَابِرُ! قُلْتُ: نَعَمْ إِنَّكُمْ بَحْرٌ لَا يُنْزَفُ وَلَا يُبْلَغُ قَعْرُهُ. فَقَالَ: يَا جَابِرُ، بَلِّغْ شِيعَتِي عَنِّي السَّلَامَ، وَأَعْلِمْهُمْ أَنَّهُ لَا قَرَابَةَ بَيْنَنَا وَبَيْنَ اللَّهِ (عَزَّ وَجَلَّ)، وَلَا يُتَقَرَّبُ إِلَيْهِ إِلَّا بِالطَّاعَةِ لَهُ. يَا جَابِرُ، مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ وَأَحَبَّنَا فَهُوَ وَلِيُّنَا، وَمَنْ عَصَى اللَّهَ لَمْ يَنْفَعْهُ حُبُّنَا. يَا جَابِرُ، مَنْ هَذَا الَّذِي يَسْأَلُ اللَّهَ فَلَمْ يُعْطِهِ، أَوْ تَوَكَّلَ عَلَيْهِ فَلَمْ يَكْفِهِ، أَوْ وَثِقَ بِهِ فَلَمْ يُنْجِهِ! يَا جَابِرُ، أَنْزِلِ الدُّنْيَا مِنْكَ كَمَنْزِلٍ نَزَلْتَهُ تُرِيدُ التَّحْوِيلَ عَنْهُ، وَهَلِ الدُّنْيَا إِلَّا دَابَّةٌ رَكِبْتَهَا فِي مَنَامِكَ فَاسْتَيْقَظْتَ وَأَنْتَ عَلَى فِرَاشِكَ غَيْرُ رَاكِبٍ وَلَا آخِذٍ بِعِنَانِهَا، أَوْ كَثَوْبٍ لَبِسْتَهُ أَوْ كَجَارِيَةٍ وَطِئْتَهَا. يَا جَابِرُ، الدُّنْيَا عِنْدَ ذَوِي الْأَلْبَابِ كَفَيْ‏ءِ الظِّلَالِ، لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ إِعْزَازٌ لِأَهْلِ دَعْوَتِهِ، الصَّلَاةُ تَثْبِيتٌ لِلْإِخْلَاصِ وَتَنْزِيهٌ عَنِ الْكِبْرِ، وَالزَّكَاةُ تَزِيدُ فِي الرِّزْقِ، وَالصِّيَامُ وَالْحَجُّ تَسْكِينُ الْقُلُوبِ، الْقِصَاصُ وَالْحُدُودُ حَقْنُ الدِّمَاءِ، وَحُبُّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ نِظَامُ الدِّينِ، وَجَعَلَنَا اللَّهُ وَإِيَّاكُمْ مِنَ‏ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ وَهُمْ مِنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُونَ‏.

بشارة المصطفى، ص27:... يَا كُمَيْلُ إِذَا وَسْوَسَ الشَّيْطَانُ فِي صَدْرِكَ فَقُلْ أَعُوذُ بِاللَّهِ الْقَوِيِّ مِنَ الشَّيْطَانِ الْغَوِيِّ وَأَعُوذُ بِمُحَمَّدٍ الرَّضِيِ‏ مِنْ‏ شَرِّ مَا قَدَّرَ وَقَضَى وَأَعُوذُ بِإِلَهِ النَّاسِ مِنْ شَرِّ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ وَسَلِّمْ تُكْفَ مَئُونَةَ إِبْلِيسَ وَالشَّيَاطِينِ مَعَهُ وَلَوْ أَنَّهُمْ كُلَّهُمْ أَبَالِسَةٌ مِثْلُهُ يَا كُمَيْلُ إِنَّ لَهُمْ خِدَاعاً وَشَقَاشِقَ وَزَخَارِيفَ وَوَسَاوِسَ وَخُيَلَاءَ عَلَى كُلِّ أَحَدٍ قَدْرَ مَنْزِلَتِهِ فِي الطَّاعَةِ وَالْمَعْصِيَةِ فَبِحَسَبِ ذَلِكَ يَسْتَوْلُونَ عَلَيْهِ بِالْغَلَبَةِ يَا كُمَيْلُ لَا عَدُوَّ أَعْدَى مِنْهُمْ وَلَا ضَارَّ أَضَرَّ مِنْهُمْ أُمْنِيَّتُهُمْ أَنْ تَكُونَ مَعَهُمْ غَداً إِذَا اجْتَثُّوا فِي الْعَذَابِ الْأَلِيمِ لَا يُفَتَّرُ عَنْهُمْ شَرَرُهُ وَلَا يُقَصَّرُ عَنْهُمْ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَداً يَا كُمَيْلُ سَخَطُ اللَّهِ تَعَالَى مُحِيطٌ بِمَنْ لَمْ يَحْتَرِزْ مِنْهُمْ بِاسْمِهِ وَنَبِيِّهِ وَجَمِيعِ عَزَائِمِهِ وَعَوْذِهِ جَلَّ وَعَزَّ وَصَلَّى اللَّهُ عَلَى نَبِيِّهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ يَا كُمَيْلُ إِنَّهُمْ يَخْدَعُونَكَ بِأَنْفُسِهِمْ فَإِذَا لَمْ تُجِبْهُمْ مَكَرُوا بِكَ وَبِنَفْسِكَ وَبِتَحْسِينِهِمْ إِلَيْكَ شَهَوَاتِكَ وَإِعْطَائِكَ أَمَانِيَّكَ وَإِرَادَتَكَ وَيُسَوِّلُونَ لَكَ وَيُنْسُونَكَ وَيَنْهَوْنَكَ وَيَأْمُرُونَكَ وَيُحَسِّنُونَ ظَنَّكَ بِاللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ حَتَّى تَرْجُوَهُ فَتَغْتَرَّ بِذَلِكَ وَتَعْصِيَهُ وَجَزَاءُ الْعَاصِي لَظَى يَا كُمَيْلُ احْفَظْ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَ‏ الشَّيْطانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَأَمْلى‏ لَهُمْ‏ وَالْمُسَوِّلُ الشَّيْطَانُ وَالْمُمْلِي اللَّهُ تَعَالَى يَا كُمَيْلُ اذْكُرْ قَوْلَ اللَّهِ تَعَالَى لِإِبْلِيسَ لَعَنَهُ اللَّهُ‏ وَأَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَرَجِلِكَ وَشارِكْهُمْ فِي الْأَمْوالِ وَالْأَوْلادِ وَعِدْهُمْ وَما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ إِلَّا غُرُوراً يَا كُمَيْلُ إِنَّ إِبْلِيسَ لَا يَعِدُ عَنْ نَفْسِهِ وَإِنَّمَا يَعِدُ عَنْ رَبِّهِ لِيَحْمِلَهُمْ عَلَى مَعْصِيَتِهِ فَيُوَرِّطَهُمْ يَا كُمَيْلُ إِنَّهُ يَأْتِي لَكَ بِلُطْفِ كَيْدِهِ فَيَأْمُرُكَ بِمَا يَعْلَمُ أَنَّكَ قَدْ أَلِفْتَهُ مِنْ طَاعَتِهِ لَا تَدَعُهَا فَتَحْسَبُ أَنَّ ذَلِكَ مَلَكٌ وَإِنَّمَا هُوَ شَيْطَانٌ رَجِيمٌ فَإِذاً سَكَنْتَ إِلَيْهِ وَاطْمَأْنَنْتَ عَلَى الْعَظَائِمِ الْمُهْلِكَةِ الَّتِي لَا نَجَاةَ مَعَهَا يَا كُمَيْلُ إِنَّ لَهُ فِخَاخاً يَنْصِبُهَا فَاحْذَرْ أَنْ يُوقِعَكَ‏ فِيهَا يَا كُمَيْلُ إِنَّ الْأَرْضَ مَمْلُوءَةٌ مِنْ فِخَاخِهِمْ فَلَنْ يَنْجُوا مِنْهَا إِلَّا مَنْ تَثَبَّتَ بِنَا وَقَدْ أَعْلَمَكَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ أَنَّهُ لَنْ يَنْجُوَ مِنْهَا إِلَّا عِبَادُهُ وَعِبَادُهُ أَوْلِيَاؤُنَا يَا كُمَيْلُ وَهُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَ‏ إِنَّ عِبادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ‏ وَقَوْلُهُ عَزَّ وَجَلَ‏ إِنَّما سُلْطانُهُ عَلَى الَّذِينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَالَّذِينَ هُمْ بِهِ مُشْرِكُونَ‏ يَا كُمَيْلُ انْجُ بِوَلَايَتِنَا مِنْ أَنْ يَشْرَكَكَ فِي مَالِكَ وَوَلَدِكَ كَمَا أُمِرَ يَا كُمَيْلُ لَا تَغْتَرَّ بِأَقْوَامٍ يُصَلُّونَ فَيُطِيلُونَ وَيَصُومُونَ فَيُدَاوِمُونَ وَيَتَصَدَّقُونَ فَيَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُوَفَّقُونَ يَا كُمَيْلُ أُقْسِمُ بِاللَّهِ لَسَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم يَقُولُ إِنَّ الشَّيْطَانَ إِذَا حَمَلَ قَوْماً عَلَى الْفَوَاحِشِ مِثْلَ الزِّنَاءِ وَشُرْبِ الْخَمْرِ وَالرِّبَا وَمَا أَشْبَهَ ذَلِكَ مِنَ الْخَنَى وَالْمَآثِمِ حَبَّبَ إِلَيْهِمُ الْعِبَادَةَ الشَّدِيدَةَ وَالْخُشُوعَ وَالرُّكُوعَ وَالْخُضُوعَ وَالسُّجُودَ ثُمَّ حَمَلَهُمْ عَلَى وَلَايَةِ الْأَئِمَّةِ الَّذِينَ‏ يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ وَيَوْمَ الْقِيامَةِ لا يُنْصَرُونَ‏ يَا كُمَيْلُ إِنَّهُ مُسْتَقَرٌّ وَمُسْتَوْدَعٌ‏ فَاحْذَرْ أَنْ تَكُونَ مِنَ الْمُسْتَوْدَعِينَ يَا كُمَيْلُ إِنَّمَا تَسْتَحِقُّ أَنْ تَكُونَ مُسْتَقَرّاً إِذَا لَزِمْتَ الْجَادَّةَ الْوَاضِحَةَ الَّتِي لَا تُخْرِجُكَ إِلَى عِوَجٍ وَلَا تُزِيلُكَ عَنْ مَنْهَجِ مَا حَمَلْنَاكَ عَلَيْهِ وَهَدَيْنَاكَ إِلَيْهِ، الخبر.

معاني الأخبار، ص288، ح2: عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ النَّاصِرِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ الرِّضَا عَنْ أَبِيهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ الْحُسَيْنِ علیهم السلام قَالَ: قِيلَ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام صِفْ لَنَا الْمَوْتَ فَقَالَ عَلَى الْخَبِيرِ سَقَطْتُمْ هُوَ أَحَدُ ثَلَاثَةِ أُمُورٍ يَرِدُ عَلَيْهِ إِمَّا بِشَارَةٌ بِنَعِيمِ‏ الْأَبَدِ وَإِمَّا بِشَارَةٌ بِعَذَابِ الْأَبَدِ وَإِمَّا تَحْزِينٌ وَتَهْوِيلٌ وَأَمْرُهُ مُبْهَمٌ لَا يَدْرِي مِنْ أَيِّ الْفِرَقِ هُوَ فَأَمَّا وَلِيُّنَا الْمُطِيعُ لِأَمْرِنَا فَهُوَ الْمُبَشَّرُ بِنَعِيمِ الْأَبَدِ وَأَمَّا عَدُوُّنَا الْمُخَالِفُ عَلَيْنَا فَهُوَ الْمُبَشَّرُ بِعَذَابِ الْأَبَدِ وَأَمَّا الْمُبْهَمُ أَمْرُهُ الَّذِي لَا يُدْرَى مَا حَالُهُ فَهُوَ الْمُؤْمِنُ الْمُسْرِفُ عَلَى نَفْسِهِ لَا يَدْرِي مَا يَئُولُ إِلَيْهِ حَالُهُ يَأْتِيهِ الْخَبَرُ مُبْهَماً مَخُوفاً ثُمَّ لَنْ يُسَوِّيَهُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ بِأَعْدَائِنَا لَكِنْ يُخْرِجُهُ مِنَ النَّارِ بِشَفَاعَتِنَا فَاعْمَلُوا وَأَطِيعُوا لَا تَتَّكِلُوا وَلَا تَسْتَصْغِرُوا عُقُوبَةَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ فَإِنَّ مِنَ الْمُسْرِفِينَ مَنْ لَا تَلْحَقُهُ شَفَاعَتُنَا إِلَّا بَعْدَ عَذَابِ ثَلَاثِمِائَةِ أَلْفِ سَنَةٍ.

أعلام الدين، ص143: وَقَالَ جَابِرُ بْنُ يَزِيدَ الْجُعْفِيُ‏ دَخَلْتُ عَلَى مَوْلَايَ أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ علیه السلام فَقَالَ يَا جَابِرُ لَيْسَ مَنِ انْتَحَلَ التَّشَيُّعَ وَحُبَّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ بِلِسَانِهِ كَانَ مِنْ شِيعَتِنَا فَلَا تَذْهَبَنَّ بِكُمُ الْمَذَاهِبُ فَوَ اللَّهِ مَا شِيعَتُنَا إِلَّا مَنِ اتَّقَى اللَّهَ وَأَطَاعَهُ إِنَّ شِيعَتَنَا لَا يَطْمَعُونَ طَمَعَ الْغُرَابِ وَلَا يَهِرُّونَ هَرِيرَ الْكِلَابِ وَإِنَّ شِيعَتَنَا أَهْلُ‏ التَّوَاضُعِ‏ وَالتَّخَشُّعِ وَالتَّعَبُّدِ وَالْوَرَعِ وَالِاجْتِهَادِ وَتَعَهُّدِ الْإِخْوَانِ وَمُوَاصَلَةِ الْجِيرَانِ وَالْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْأَرَامِلِ وَالْأَيْتَامِ وَالْغَارِمِينَ وَصِدْقِ الْحَدِيثِ وَأَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَصِلَةِ الْأَرْحَامِ وَتِلَاوَةِ الْقُرْآنِ وَكَثْرَةِ الذِّكْرِ لِلَّهِ تَعَالَى وَكَفِّ الْأَلْسُنِ إِلَّا مِنْ خَيْرٍ فَقَالَ جَابِرٌ يَا مَوْلَايَ مَا أَعْرِفُ أَحَداً الْيَوْمَ بِهَذِهِ الصِّفَاتِ فَقَالَ يَا جَابِرُ حَسْبُ الرَّجُلِ أَنْ يَقُولَ أُحِبُّ عَلِيّاً وَأَتَوَلَّاهُ وَلَا يَكُونَ مَعَ ذَلِكَ عَامِلاً بِقَوْلِهِ فَلَوْ قَالَ أُحِبُّ رَسُولَ اللَّهِ فَرَسُولُ اللَّهِ خَيْرٌ مِنْ عَلِيٍّ وَلَمْ يَتَّبِعْ سِيرَتَهُ وَلَمْ يَعْمَلْ بِسُنَّتِهِ مَا أَغْنَى عَنْهُ ذَلِكَ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً فَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْمَلُوا لِمَا عِنْدَ اللَّهِ فَإِنَّ أَحَبَّ الْعِبَادِ إِلَى اللَّهِ أَعْمَلُهُمْ بِطَاعَتِهِ وَأَتْقَاهُمْ لَهُ وَإِنَّهُ لَيْسَ بَيْنَ اللَّهِ وَبَيْنَ أَحَدٍ قَرَابَةٌ وَمَا مَعَنَا بَرَاءَةٌ مِنَ النَّارِ وَلَا لَنَا عَلَى اللَّهِ مِنْ حُجَّةٍ مَنْ كَانَ طَائِعاً لِلَّهِ فَهُوَ لَنَا وَلِيٌّ وَلَوْ كَانَ عَبْداً حَبَشِيّاً وَمَنْ كَانَ عَاصِياً لِلَّهِ فَهُوَ لَنَا عَدُوٌّ وَإِنْ كَانَ حُرّاً قُرَشِيّاً وَاللَّهِ مَا تُنَالُ شَفَاعَتُنَا إِلَّا بِالتَّقْوَى وَالْوَرَعِ وَالْعَمَلِ الصَّالِحِ وَالْجِدِّ وَالِاجْتِهَادِ فَلَا تَغْتَرُّوا بِالْعَمَلِ وَيَسْقُطَ عَنْكُمْ فَإِذَنْ أَنْتُمْ أَعَزُّ عَلَى اللَّهِ مِنَّا فَاتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا لَنَا زَيْناً وَلَا تَكُونُوا لَنَا شَيْناً قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً حَبِّبُونَا إِلَى النَّاسِ وَلَا تُبَغِّضُونَا إِلَيْهِمْ قُولُوا فِينَا كُلَّ خَيْرٍ وَادْفَعُوا عَنَّا كُلَّ قَبِيحٍ وَجُرُّوا إِلَيْنَا كُلَّ مَوَدَّةٍ فَمَا قِيلَ فِينَا مِنْ خَيْرٍ فَنَحْنُ أَهْلُهُ وَمَا قِيلَ فِينَا مِنْ شَرٍّ فَلَسْنَا كَذَلِكَ لَنَا حَقٌّ فِي كِتَابِ اللَّهِ وَقَرَابَةٌ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ وَوِلَادَةٌ طَاهِرَةٌ طَيِّبَةٌ فَهَكَذَا قُولُوا وَلَا تَعْدُوا بِنَا أَقْدَارَنَا فَإِنَّمَا نَحْنُ عَبِيدُ اللَّهِ مَرْبُوبُونَ لَا نَمْلِكُ إِلَّا مَا مَلَّكَنَا وَلَا نَأْخُذُ إِلَّا مَا أَعْطَانَا لَا نَسْتَطِيعُ لِأَنْفُسِنَا نَفْعاً وَلا ضَرّاً وَلَا مَوْتاً وَلا حَياةً وَلا نُشُوراً لَا وَاللَّهِ لَا أَعْلَمُ أَنَا وَلَا أَحَدٌ مِنْ آبَائِي الْغَيْبَ وَلَا يَعْلَمُ الْغَيْبَ إِلَّا اللَّهُ كَمَا قَالَ سُبْحَانَهُ‏ إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَيَعْلَمُ ما فِي الْأَرْحامِ وَما تَدْرِي نَفْسٌ ما ذا تَكْسِبُ غَداً وَما تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ.

[24]. بحار الأنوار، ج‏31، ص120: ما رواه خلف السيّد النبيل عليّ بن طاوس رحمة اللّه عليهما في كتاب زوائد الفوائد، و الشيخ حسن بن سليمان في كتاب المحتضر، و اللفظ هنا للأخير، و سيأتي بلفظ السيّد قدّس سرّه في كتاب الدعاء قَالَ الشَّيْخُ حَسَنٌ: نَقَلْتُهُ مِنْ خَطِّ الشَّيْخِ الْفَقِيهِ عَلِيِّ بْنِ مُظَاهِرٍ الْوَاسِطِيِّ، بِإِسْنَادٍ مُتَّصِلٍ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْعَلَاءِ الْهَمْدَانِيِّ الْوَاسِطِيِّ وَيَحْيَى بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جَرِيحٍ‏ الْبَغْدَادِيِّ، قَالا: تَنَازَعْنَا فِي ابْنِ‏ الْخَطَّابِ فَاشْتَبَهَ عَلَيْنَا أَمْرُهُ، فَقَصَدْنَا جَمِيعاً أَحْمَدَ بْنَ إِسْحَاقَ الْقُمِّيَّ صَاحِبَ أَبِي الْحَسَنِ‏ الْعَسْكَرِيِّ علیه السلام بِمَدِينَةِ قُمَّ، وَقَرَعْنَا عَلَيْهِ الْبَابَ، فَخَرَجَتْ إِلَيْنَا صَبِيَّةٌ عِرَاقِيَّةٌ مِنْ دَارِهِ‏، فَسَأَلْنَاهَا عَنْهُ، فَقَالَتْ: هُوَ مَشْغُولٌ بِعِيدِهِ‏ فَإِنَّهُ يَوْمُ عِيدٍ. فَقُلْنَا: سُبْحَانَ اللَّهِ! الْأَعْيَادُ أَعْيَادُ الشِّيعَةِ أَرْبَعَةٌ: الْأَضْحَى، وَالْفِطْرُ، وَيَوْمُ‏ الْغَدِيرِ، وَيَوْمُ‏ الْجُمُعَةِ، قَالَتْ: فَإِنَّ أَحْمَدَ بْنَ إِسْحَاقَ‏ يَرْوِي عَنْ سَيِّدِهِ أَبِي الْحَسَنِ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْعَسْكَرِيِّ علیهما السلام أَنَّ هَذَا الْيَوْمَ هُوَ يَوْمُ عِيدٍ، وَهُوَ أَفْضَلُ الْأَعْيَادِ عِنْدَ أَهْلِ الْبَيْتِ علیهم السلام وَعِنْدَ مَوَالِيهِمْ. قُلْنَا: فَاسْتَأْذِنِي لَنَا بِالدُّخُولِ عَلَيْهِ، وَعَرِّفِيهِ بِمَكَانِنَا، فَدَخَلَتْ عَلَيْهِ وَأَخْبَرَتْهُ بِمَكَانِنَا، فَخَرَجَ عَلَيْنَا وَهُوَ مُتَّزِرٌ بِمِئْزَرٍ لَهُ مُحْتَبِي‏ بِكِسَائِهِ‏ يَمْسَحُ وَجْهَهُ، فَأَنْكَرْنَا ذَلِكَ عَلَيْهِ، فَقَالَ: لَا عَلَيْكُمَا، فَإِنِّي كُنْتُ اغْتَسَلْتُ لِلْعِيدِ. قُلْنَا: أَ وَهَذَا يَوْمُ عِيدٍ؟. قَالَ: نَعَمْ، وَكَانَ يَوْمُ التَّاسِعِ مِنْ شَهْرِ رَبِيعٍ الْأَوَّلِ، قَالا جَمِيعاً: فَأَدْخَلَنَا دَارَهُ‏ وَأَجْلَسَنَا عَلَى سَرِيرٍ لَهُ، وَقَالَ: إِنِّي قَصَدْتُ مَوْلَانَا أَبَا الْحَسَنِ الْعَسْكَرِيَّ علیه السلام مَعَ جَمَاعَةِ إِخْوَتِي كَمَا قَصَدْتُمَانِي بِسُرَّمَنْ‏رَأَى‏، فَاسْتَأْذَنَّا بِالدُّخُولِ عَلَيْهِ فَأَذِنَ لَنَا، فَدَخَلْنَا عَلَيْهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ فِي مِثْلِ‏ هَذَا الْيَوْمِ وَهُوَ يَوْمُ التَّاسِعِ مِنْ شَهْرِ رَبِيعٍ الْأَوَّلِ وَسَيِّدُنَا علیه السلام قَدْ أَوْعَزَ إِلَى كُلِّ وَاحِدٍ مِنْ خَدَمِهِ أَنْ يَلْبَسَ مَا يُمْكِنُهُ‏ مِنَ الثِّيَابِ الْجُدُدِ، وَكَانَ بَيْنَ يَدَيْهِ مِجْمَرَةٌ يُحْرِقُ الْعُودَ بِنَفْسِهِ، قُلْنَا: بِآبَائِنَا أَنْتَ وَأُمَّهَاتِنَا يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ! هَلْ تَجَدَّدَ لِأَهْلِ الْبَيْتِ فِي هَذَا الْيَوْمِ‏ فَرَحٌ؟!. فَقَالَ: وَأَيُّ يَوْمٍ أَعْظَمُ حُرْمَةً عِنْدَ أَهْلِ الْبَيْتِ مِنْ هَذَا الْيَوْمِ؟!. وَلَقَدْ حَدَّثَنِي أَبِي علیه السلام أَنَّ حُذَيْفَةَ بْنَ الْيَمَانِ‏ دَخَلَ فِي مِثْلِ هَذَا الْيَوْمِ وَهُوَ التَّاسِعُ مِنْ شَهْرِ رَبِيعٍ الْأَوَّلِ عَلَى جَدِّي رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم، قَالَ حُذَيْفَةُ: رَأَيْتُ‏ سَيِّدِي أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ مَعَ وَلَدَيْهِ الْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ علیهم السلام يَأْكُلُونَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَهُوَ يَتَبَسَّمُ فِي وُجُوهِهِمْ علیهم السلام وَيَقُولُ لِوَلَدَيْهِ الْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ علیهما السلام: كُلَا هَنِيئاً لَكُمَا بِبَرَكَةِ هَذَا الْيَوْمِ، فَإِنَّهُ الْيَوْمُ الَّذِي يُهْلِكُ اللَّهُ‏ فِيهِ عَدُوَّهُ وَعَدُوَّ جَدِّكُمَا، وَيَسْتَجِيبُ فِيهِ دُعَاءَ أُمِّكُمَا. كُلَا! فَإِنَّهُ الْيَوْمُ الَّذِي‏ يَقْبَلُ اللَّهُ فِيهِ أَعْمَالَ شِيعَتِكُمَا وَمُحِبِّيكُمَا. كُلَا! فَإِنَّهُ الْيَوْمُ الَّذِي يُصَدَّقُ فِيهِ قَوْلُ اللَّهِ: (فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خاوِيَةً بِما ظَلَمُوا) كُلَا! فَإِنَّهُ الْيَوْمُ الَّذِي يَتَكَسَّرُ فِيهِ شَوْكَةُ مُبْغِضِ جَدِّكُمَا. كُلَا! فَإِنَّهُ يَوْمٌ‏ يُفْقَدُ فِيهِ فِرْعَوْنُ أَهْلِ بَيْتِي وَظَالِمُهُمْ وَغَاصِبُ حَقِّهِمْ. كُلَا! فَإِنَّهُ الْيَوْمُ‏ الَّذِي يَقْدَمُ‏ اللَّهُ فِيهِ‏ إِلى‏ ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ‏ فَيَجْعَلُهُ‏ هَباءً مَنْثُوراً.

قَالَ حُذَيْفَةُ: فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ! وَفِي أُمَّتِكَ وَأَصْحَابِكَ مَنْ يَنْتَهِكُ‏ هَذِهِ الْحُرْمَةَ؟. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم: نَعَمْ يَا حُذَيْفَةُ! جِبْتٌ مِنَ الْمُنَافِقِينَ يَتَرَأَّسُ عَلَيْهِمْ وَيَسْتَعْمِلُ فِي أُمَّتِي الرِّيَاءَ، وَيَدْعُوهُمْ إِلَى نَفْسِهِ، وَيَحْمِلُ عَلَى عَاتِقِهِ دِرَّةَ الْخِزْيِ، وَيَصُدُّ النَّاسَ‏ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ، وَيُحَرِّفُ كِتَابَهُ، وَيُغَيِّرُ سُنَّتِي، وَيَشْتَمِلُ عَلَى إِرْثِ وَلَدِي، وَيَنْصِبُ نَفْسَهُ عَلَماً، وَيَتَطَاوَلُ عَلَى إِمَامَةِ مَنْ‏ بَعْدِي، وَيَسْتَحِلُ‏ أَمْوَالَ اللَّهِ مِنْ غَيْرِ حِلِّهَا، وَيُنْفِقُهَا فِي غَيْرِ طَاعَتِهِ‏، وَيُكَذِّبُنِي‏ وَيُكَذِّبُ أَخِي وَوَزِيرِي، وَيُنَحِّي ابْنَتِي عَنْ حَقِّهَا، وَتَدْعُو اللَّهَ عَلَيْهِ وَيَسْتَجِيبُ اللَّهُ‏ دُعَاءَهَا فِي مِثْلِ هَذَا الْيَوْمِ. قَالَ حُذَيْفَةُ: قُلْتُ‏: يَا رَسُولَ اللَّهِ! لِمَ لَا تَدْعُو رَبَّكَ عَلَيْهِ لِيُهْلِكَهُ فِي حَيَاتِكَ؟!. قَالَ‏: يَا حُذَيْفَةُ! لَا أُحِبُّ أَنْ أَجْتَرِئَ عَلَى قَضَاءِ اللَّهِ‏ لِمَا قَدْ سَبَقَ فِي عِلْمِهِ، لَكِنِّي سَأَلْتُ اللَّهَ أَنْ يَجْعَلَ الْيَوْمَ الَّذِي يَقْبِضُهُ فِيهِ‏ فَضِيلَةً عَلَى سَائِرِ الْأَيَّامِ لِيَكُونَ ذَلِكَ سُنَّةً يَسْتَنُّ بِهَا أَحِبَّائِي وَشِيعَةُ أَهْلِ بَيْتِي وَمُحِبُّوهُمْ، فَأَوْحَى إِلَيَّ جَلَّ ذِكْرُهُ، فَقَالَ لِي‏: يَا مُحَمَّدُ! كَانَ فِي سَابِقِ عِلْمِي أَنْ تَمَسَّكَ‏ وَأَهْلَ بَيْتِكَ‏ مِحَنُ الدُّنْيَا وَبَلَاؤُهَا، وَظُلْمُ الْمُنَافِقِينَ وَالْغَاصِبِينَ مِنْ عِبَادِي مَنْ‏ نَصَحْتَهُمْ وَخَانُوكَ، وَمَحَضْتَهُمْ وَغَشُّوكَ، وَصَافَيْتَهُمْ وَكَاشَحُوكَ‏، وَأَرْضَيْتَهُمْ‏ وَكَذَّبُوكَ، وَانْتَجَيْتَهُمْ‏ وَأَسْلَمُوكَ، فَإِنِّي بِحَوْلِي‏ وَقُوَّتِي وَسُلْطَانِي لَأَفْتَحَنَّ عَلَى رُوحِ مَنْ يَغْصِبُ بَعْدَكَ عَلِيّاً حَقَّهُ أَلْفَ بَابٍ مِنَ النِّيرَانِ مِنْ سَفَالِ الْفَيْلُوقِ، وَلَأُصْلِيَنَّهُ‏ وَأَصْحَابَهُ قَعْراً يُشْرِفُ عَلَيْهِ إِبْلِيسُ فَيَلْعَنُهُ، وَلَأَجْعَلَنَّ ذَلِكَ الْمُنَافِقَ‏ عِبْرَةً فِي الْقِيَامَةِ لِفَرَاعِنَةِ الْأَنْبِيَاءِ وَأَعْدَاءِ الدِّينِ فِي الْمَحْشَرِ، وَلَأَحْشُرَنَّهُمْ وَأَوْلِيَاءَهُمْ وَجَمِيعَ الظَّلَمَةِ وَالْمُنَافِقِينَ إِلَى نَارِ جَهَنَّمَ زُرْقاً كَالِحِينَ أَذِلَّةً خَزَايَا نَادِمِينَ، وَلَأُخْلِدَنَّهُمْ فِيهَا أَبَدَ الْآبِدِينَ، يَا مُحَمَّدُ! لَنْ يُوَافِقَكَ‏ وَصِيُّكَ فِي مَنْزِلَتِكَ إِلَّا بِمَا يَمَسُّهُ مِنَ الْبَلْوَى مِنْ فِرْعَوْنِهِ‏ وَغَاصِبِهِ الَّذِي يَجْتَرِئُ عَلَيَّ وَيُبَدِّلُ كَلَامِي، وَيُشْرِكُ بِي وَيَصُدُّ النَّاسَ عَنْ سَبِيلِي، وَيَنْصِبُ مِنْ‏ نَفْسِهِ عِجْلاً لِأُمَّتِكَ، وَيَكْفُرُ بِي فِي عَرْشِي، إِنِّي قَدْ أَمَرْتُ‏ مَلَائِكَتِي فِي‏ سَبْعِ سَمَاوَاتِي لِشِيعَتِكُمْ وَمُحِبِّيكُمْ‏ أَنْ يَتَعَيَّدُوا فِي هَذَا الْيَوْمِ الَّذِي أَقْبِضُهُ‏ إِلَيَّ، وَأَمَرْتُهُمْ أَنْ يَنْصِبُوا كُرْسِيَّ كَرَامَتِي حِذَاءَ الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ وَيُثْنُوا عَلَيَّ وَيَسْتَغْفِرُوا لِشِيعَتِكُمْ وَمُحِبِّيكُمْ مِنْ وُلْدِ آدَمَ، وَأَمَرْتُ الْكِرَامَ الْكَاتِبِينَ أَنْ يَرْفَعُوا الْقَلَمَ عَنِ الْخَلْقِ كُلِّهِمْ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ مِنْ ذَلِكَ الْيَوْمِ وَلَا أَكْتُبُ‏ عَلَيْهِمْ شَيْئاً مِنْ خَطَايَاهُمْ كَرَامَةً لَكَ وَلِوَصِيِّكَ، يَا مُحَمَّدُ! إِنِّي قَدْ جَعَلْتُ ذَلِكَ الْيَوْمَ عِيداً لَكَ وَلِأَهْلِ بَيْتِكَ وَلِمَنْ تَبِعَهُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَشِيعَتِهِمْ، وَآلَيْتُ عَلَى نَفْسِي بِعِزَّتِي وَجَلَالِي وَعُلُوِّي فِي مَكَانِي لَأَحْبُوَنَّ مَنْ تَعَيَّدَ فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ مُحْتَسِباً ثَوَابَ الْخَافِقَيْنِ، وَلَأُشَفِّعَنَّهُ‏ فِي أَقْرِبَائِهِ وَذَوِي رَحِمِهِ، وَلَأَزِيدَنَّ فِي مَالِهِ إِنْ وَسَّعَ عَلَى نَفْسِهِ وَعِيَالِهِ فِيهِ، وَلَأُعْتِقَنَّ مِنَ النَّارِ فِي كُلِّ حَوْلٍ فِي مِثْلِ ذَلِكَ الْيَوْمِ أَلْفاً مِنْ مَوَالِيكُمْ وَشِيعَتِكُمْ، وَلَأَجْعَلَنَّ سَعْيَهُمْ مَشْكُوراً، وَذَنْبَهُمْ مَغْفُوراً، وَأَعْمَالَهُمْ مَقْبُولَةً. قَالَ حُذَيْفَةُ: ثُمَّ قَامَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فَدَخَلَ إِلَى‏ بَيْتِ‏ أُمِّ سَلَمَةَ، وَرَجَعْتُ عَنْهُ وَأَنَا غَيْرُ شَاكٍّ فِي أَمْرِ الشَّيْخِ‏، حَتَّى تَرَأَّسَ بَعْدَ وَفَاةِ النَّبِيِ صلّی الله علیه و آله و سلّم‏ وَأُتِيحَ الشَّرُّ وَعَادَ الْكُفْرُ، وَارْتَدَّ عَنِ الدِّينِ، وَتَشَمَّرَ لِلْمُلْكِ، وَحَرَّفَ الْقُرْآنَ، وَأَحْرَقَ بَيْتَ الْوَحْيِ، وَأَبْدَعَ السُّنَنَ، وَغَيَّرَ الْمِلَّةَ، وَبَدَّلَ السُّنَّةَ، وَرَدَّ شَهَادَةَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام، وَكَذَّبَ فَاطِمَةَ بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم، وَاغْتَصَبَ فَدَكاً، وَأَرْضَى الْمَجُوسَ وَالْيَهُودَ وَالنَّصَارَى، وَأَسْخَنَ‏ قُرَّةَ عَيْنِ الْمُصْطَفَى وَلَمْ يُرْضِهَا، وَغَيَّرَ السُّنَنَ كُلَّهَا، وَدَبَّرَ عَلَى قَتْلِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام، وَأَظْهَرَ الْجَوْرَ، وَحَرَّمَ مَا أَحَلَّ اللَّهُ، وَأَحَلَّ مَا حَرَّمَ اللَّهُ، وَأَلْقَى إِلَى النَّاسِ أَنْ يَتَّخِذُوا مِنْ جُلُودِ الْإِبِلِ دَنَانِيرَ، وَلَطَمَ وَجْهَ‏ الزَّكِيَّةِ، وَصَعِدَ مِنْبَرَ رَسُولِ اللَّهِ غَصْباً وَظُلْماً، وَافْتَرَى عَلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام وَعَانَدَهُ وَسَفَّهَ رَأْيَهُ. قَالَ حُذَيْفَةُ: فَاسْتَجَابَ‏ اللَّهُ دُعَاءَ مَوْلَاتِيB عَلَى ذَلِكَ الْمُنَافِقِ، وَأَجْرَى قَتْلَهُ عَلَى يَدِ قَاتِلِهِ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَيْهِ، فَدَخَلْتُ عَلَى‏ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام لِأُهَنِّئَهُ بِقَتْلِ الْمُنَافِقِ‏ وَرُجُوعِهِ إِلَى دَارِ الِانْتِقَامِ. قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام‏: يَا حُذَيْفَةُ! أَ تَذْكُرُ الْيَوْمَ الَّذِي دَخَلْتَ فِيهِ عَلَى سَيِّدِي‏ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَأَنَا وَسِبْطَاهُ نَأْكُلُ مَعَهُ، فَدَلَّكَ عَلَى فَضْلِ ذَلِكَ الْيَوْمِ الَّذِي دَخَلْتَ عَلَيْهِ فِيهِ؟. قُلْتُ: بَلَى يَا أَخَا رَسُولِ اللَّهِ. قَالَ‏: هُوَ وَاللَّهِ هَذَا الْيَوْمُ الَّذِي أَقَرَّ اللَّهُ بِهِ عَيْنَ آلِ الرَّسُولِ، وَإِنِّي لَأَعْرِفُ لِهَذَا الْيَوْمِ اثْنَيْنِ وَسَبْعِينَ اسْماً.

قَالَ حُذَيْفَةُ: قُلْتُ: يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ! أُحِبُّ أَنْ تُسْمِعَنِي أَسْمَاءَ هَذَا الْيَوْمِ، وَكَانَ يَوْمَ التَّاسِعِ مِنْ شَهْرِ رَبِيعٍ الْأَوَّلِ‏ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام: هَذَا يَوْمُ الِاسْتِرَاحَةِ، وَيَوْمُ تَنْفِيسِ الْكُرْبَةِ، وَيَوْمُ الْغَدِيرِ الثَّانِي، وَيَوْمُ تَحْطِيطِ الْأَوْزَارِ، وَيَوْمُ الْخِيَرَةِ، وَيَوْمُ رَفْعِ الْقَلَمِ، وَيَوْمُ الْهُدُوِّ، وَيَوْمُ الْعَافِيَةِ، وَيَوْمُ الْبَرَكَةِ، وَيَوْمُ الثَّارَاتِ‏، وَيَوْمُ‏ عِيدِ اللَّهِ الْأَكْبَرِ، وَيَوْمٌ يُسْتَجَابُ فِيهِ‏ الدُّعَاءُ، وَيَوْمُ الْمَوْقِفِ الْأَعْظَمِ، وَيَوْمُ التَّوَافِي، وَيَوْمُ الشَّرْطِ، وَيَوْمُ نَزْعِ السَّوَادِ، وَيَوْمُ نَدَامَةِ الظَّالِمِ، وَيَوْمُ انْكِسَارِ الشَّوْكَةِ، وَيَوْمُ نَفْيِ الْهُمُومِ، وَيَوْمُ الْقُنُوعِ، وَيَوْمُ عَرْضِ الْقُدْرَةِ، وَيَوْمُ التَّصَفُّحِ، وَيَوْمُ فَرَحِ الشِّيعَةِ، وَيَوْمُ التَّوْبَةِ، وَيَوْمُ الْإِنَابَةِ، وَيَوْمُ الزَّكَاةِ الْعُظْمَى، وَيَوْمُ الْفِطْرِ الثَّانِي، وَيَوْمُ سَيْلِ‏ النغاب‏، وَيَوْمُ تَجَرُّعِ الرِّيقِ‏، وَيَوْمُ الرِّضَا، وَيَوْمُ عِيدِ أَهْلِ الْبَيْتِ، وَيَوْمٌ ظَفِرَتْ بِهِ بَنُو إِسْرَائِيلَ، وَيَوْمٌ يَقْبَلُ اللَّهُ أَعْمَالَ الشِّيعَةِ، وَيَوْمُ تَقْدِيمِ‏ الصَّدَقَةِ، وَيَوْمُ الزِّيَارَةِ، وَيَوْمُ قَتْلِ الْمُنَافِقِ، وَيَوْمُ‏ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ‏، وَيَوْمُ سُرُورِ أَهْلِ الْبَيْتِ، وَيَوْمُ الشَّاهِدِ وَيَوْمُ‏ الْمَشْهُودِ، وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى‏ يَدَيْهِ‏، وَيَوْمُ الْقَهْرِ عَلَى الْعَدُوِّ، وَيَوْمُ هَدْمِ الضَّلَالَةِ، وَيَوْمُ التَّنْبِيهِ‏، وَيَوْمُ التَّصْرِيدِ، وَيَوْمُ الشَّهَادَةِ، وَيَوْمُ التَّجَاوُزِ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ، وَيَوْمُ الزَّهْرَةِ، وَيَوْمُ الْعُذُوبَةِ، وَيَوْمُ الْمُسْتَطَابِ بِهِ، وَيَوْمُ ذَهَابِ‏ سُلْطَانِ الْمُنَافِقِ، وَيَوْمُ التَّسْدِيدِ، وَيَوْمٌ يَسْتَرِيحُ فِيهِ الْمُؤْمِنُ‏، وَيَوْمُ الْمُبَاهَلَةِ، وَيَوْمُ الْمُفَاخَرَةِ، وَيَوْمُ قَبُولِ الْأَعْمَالِ، وَيَوْمُ التَّبْجِيلِ‏، وَيَوْمُ إِذَاعَةِ السِّرِّ، وَيَوْمُ نَصْرِ الْمَظْلُومِ، وَيَوْمُ الزِّيَارَةِ، وَيَوْمُ التَّوَدُّدِ، وَيَوْمُ التَّحَبُّبِ‏، وَيَوْمُ الْوُصُولِ، وَيَوْمُ التَّزْكِيَةِ وَيَوْمُ كَشْفِ الْبِدَعِ، وَيَوْمُ الزُّهْدِ فِي‏ الْكَبَائِرِ، وَيَوْمُ التَّزَاوُرِ، وَيَوْمُ الْمَوْعِظَةِ، وَيَوْمُ الْعِبَادَةِ، وَيَوْمُ الِاسْتِسْلَامِ‏ قَالَ حُذَيْفَةُ: فَقُمْتُ مِنْ عِنْدِهِ يَعْنِي أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام وَقُلْتُ فِي نَفْسِي: لَوْ لَمْ أُدْرِكْ مِنْ أَفْعَالِ الْخَيْرِ وَمَا أَرْجُو بِهِ الثَّوَابَ إِلَّا فَضْلَ هَذَا الْيَوْمِ لَكَانَ مُنَايَ. قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلَاءِ الْهَمْدَانِيُّ، وَيَحْيَى بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ جَرِيحٍ: فَقَامَ كُلُّ وَاحِدٍ مِنَّا وَقَبَّلَ رَأْسَ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ بْنِ سَعِيدٍ الْقُمِّيِّ، وَقُلْنَا: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي قَيَّضَكَ لَنَا حَتَّى شَرَّفْتَنَا بِفَضْلِ هَذَا الْيَوْمِ، وَرَجَعْنَا عَنْهُ، وَتَعَيَّدْنَا فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ‏.

[25]. الكافي، ج2، ص622، ح13: عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَنَّ النَّبِيَّ صلّی الله علیه و آله و سلّم صَلَّى عَلَى سَعْدِ بْنِ مُعَاذٍ فَقَالَ لَقَدْ وَافَى مِنَ الْمَلَائِكَةِ سَبْعُونَ أَلْفاً وَفِيهِمْ جَبْرَئِيلُ علیه السلام يُصَلُّونَ عَلَيْهِ فَقُلْتُ لَهُ يَا جَبْرَئِيلُ بِمَا يَسْتَحِقُ‏ صَلَاتَكُمْ‏ عَلَيْهِ‏ فَقَالَ بِقِرَاءَتِهِ‏ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ قَائِماً وَقَاعِداً وَرَاكِباً وَمَاشِياً وَذَاهِباً وَجَائِياً.

علل الشرائع، ج1، ص309، ح4: عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام قَالَ: أُتِيَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فَقِيلَ إِنَّ سَعْدَ بْنَ مُعَاذٍ قَدْ مَاتَ فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَقَامَ أَصْحَابُهُ فَحُمِلَ فَأَمَرَ فَغُسِّلَ عَلَى عِضَادَةِ الْبَابِ فَلَمَّا أَنْ حُنِّطَ وَكُفِّنَ وَحُمِلَ عَلَى سَرِيرَةٍ تَبِعَهُ رَسُولُ اللَّهِ ثُمَّ كَانَ يَأْخُذُ يَمْنَةَ السَّرِيرِ مَرَّةً وَيَسْرَةَ السَّرِيرِ مَرَّةً حَتَّى انْتَهَى بِهِ إِلَى الْقَبْرِ فَنَزَلَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم حَتَّى لَحَدَهُ وَسَوَّى عَلَيْهِ اللَّبِنَ وَجَعَلَ يَقُولُ نَاوِلْنِي حَجَراً نَاوِلْنِي‏ تُرَاباً رَطْباً يَسُدُّ بِهِ مَا بَيْنَ اللَّبِنِ فَلَمَّا أَنْ فَرَغَ وَحَثَا التُّرَابَ عَلَيْهِ وَسَوَّى قَبْرَهُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم إِنِّي لَأَعْلَمُ أَنَّهُ سَيَبْلَى وَيَصِلُ إِلَيْهِ الْبِلَى وَلَكِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يُحِبُّ عَبْداً إِذَا عَمِلَ عَمَلاً فَأَحْكَمَهُ فَلَمَّا أَنْ سَوَّى التُّرْبَةَ عَلَيْهِ قَالَتْ أُمُّ سَعْدٍ مِنْ جَانِبٍ هَنِيئاً لَكَ الْجَنَّةُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم يَا أُمَّ سَعْدٍ مَهْ لَا تَجْزِمِي عَلَى رَبِّكَ فَإِنَّ سَعْداً قَدْ أَصَابَتْهُ ضَمَّةٌ قَالَ وَرَجَعَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَرَجَعَ النَّاسُ فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ لَقَدْ رَأَيْنَاكَ صَنَعْتَ عَلَى سَعْدٍ مَا لَمْ تَصْنَعْهُ عَلَى أَحَدٍ إِنَّكَ تَبِعْتَ جَنَازَتَهُ بِلَا رِدَاءٍ وَلَا حِذَاءٍ فَقَالَ صلّی الله علیه و آله و سلّم: إِنَّ الْمَلَائِكَةَ كَانَتْ بِلَا حِذَاءٍ وَلَا رِدَاءٍ فَتَأَسَّيْتُ بِهِمْ قَالُوا وَكُنْتَ تَأْخُذُ يَمْنَةَ السَّرِيرِ مَرَّةً وَيَسْرَةَ السَّرِيرِ مَرَّةً قَالَ كَانَتْ يَدِي فِي يَدِ جَبْرَئِيلَ آخُذُ حَيْثُ مَا أَخَذَ فَقَالُوا أَمَرْتَ بِغُسْلِهِ وَصَلَّيْتَ عَلَى جِنَازَتِهِ وَلَحَدْتَهُ ثُمَّ قُلْتَ إِنَّ سَعْداً قَدْ أَصَابَتْهُ ضَمَّةٌ قَالَ فَقَالَ صلّی الله علیه و آله و سلّم نَعَمْ إِنَّهُ كَانَ فِي خُلُقِهِ مَعَ أَهْلِهِ سُوءٌ.

[26]. التوحيد، ص94، ح11: عَنْ عِمْرَانَ بْنِ حُصَيْنٍ‏ أَنَّ النَّبِيَّ صلّی الله علیه و آله و سلّم بَعَثَ سَرِيَّةً وَاسْتَعْمَلَ عَلَيْهَا عَلِيّاً علیه السلام فَلَمَّا رَجَعُوا سَأَلَهُمْ فَقَالُوا كُلٌّ خَيْرٌ غَيْرَ أَنَّهُ قَرَأَ بِنَا فِي كُلِّ صَلَاةٍ بِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فَقَالَ يَا عَلِيُّ لِمَ فَعَلْتَ هَذَا فَقَالَ لِحُبِّي لِقُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فَقَالَ النَّبِيُّ صلّی الله علیه و آله و سلّم مَا أَحْبَبْتَهَا حَتَّى‏ أَحَبَّكَ‏ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ.

صحيح مسلم، ج1، ص557، ح263: عَنْ عَائِشَةَ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بَعَثَ رَجُلاً عَلَى سَرِيَّةٍ، وَكَانَ يَقْرَأُ لِأَصْحَابِهِ فِي صَلَاتِهِمْ، فَيَخْتِمُ بِقُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ، فَلَمَّا رَجَعُوا ذُكِرَ ذَلِكَ لِرَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ: «سَلُوهُ لِأَيِّ شَيْءٍ يَصْنَعُ ذَلِكَ؟» فَسَأَلُوهُ، فَقَالَ: لِأَنَّهَا صِفَةُ الرَّحْمَنِ، فَأَنَا أُحِبُّ أَنْ أَقْرَأَ بِهَا، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «أَخْبِرُوهُ أَنَّ اللهَ يُحِبُّهُ».

[27]. المحاسن، ج1، ص153، ح77: عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِي الْمِقْدَامِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام مَثَلُكَ مَثَلُ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فَإِنَّهُ مَنْ قَرَأَهَا مَرَّةً فَكَأَنَّمَا قَرَأَ ثُلُثَ الْقُرْآنِ وَمَنْ قَرَأَهَا مَرَّتَيْنِ فَكَأَنَّمَا قَرَأَ ثُلُثَيِ الْقُرْآنِ وَمَنْ قَرَأَهَا ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَكَأَنَّمَا قَرَأَ الْقُرْآنَ وَكَذَلِكَ مَنْ أَحَبَّكَ بِقَلْبِهِ كَانَ لَهُ مِثْلُ ثُلُثِ ثَوَابِ أَعْمَالِ الْعِبَادِ وَمَنْ أَحَبَّكَ‏ بِقَلْبِهِ‏ وَنَصَرَكَ‏ بِلِسَانِهِ كَانَ لَهُ مِثْلُ ثُلُثَيْ أَعْمَالِ الْعِبَادِ وَمَنْ أَحَبَّكَ‏ بِقَلْبِهِ‏ وَنَصَرَكَ‏ بِلِسَانِهِ وَيَدِهِ كَانَ مِثْلَ ثَوَابِ أَعْمَالِ الْعِبَادِ.

الخصال، ج2، ص579، ح1: عَنْ مَكْحُولٍ قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ علیه السلام‏ لَقَدْ عَلِمَ الْمُسْتَحْفَظُونَ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم أَنَّهُ لَيْسَ فِيهِمْ رَجُلٌ لَهُ مَنْقَبَةٌ إِلَّا وَقَدْ شَرِكْتُهُ فِيهَا وَفَضَلْتُهُ وَلِي سَبْعُونَ مَنْقَبَةً لَمْ يَشْرَكْنِي فِيهَا أَحَدٌ مِنْهُم‏... وَأَمَّا الْحَادِيَةُ وَالسِّتُّونَ فَإِنِّي‏ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم يَقُولُ يَا عَلِيُّ مَثَلُكَ فِي أُمَّتِي مَثَلُ‏ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فَمَنْ أَحَبَّكَ بِقَلْبِهِ‏ فَكَأَنَّمَا قَرَأَ ثُلُثَ الْقُرْآنِ وَمَنْ أَحَبَّكَ بِقَلْبِهِ وَأَعَانَكَ بِلِسَانِهِ فَكَأَنَّمَا قَرَأَ ثُلُثَيِ الْقُرْآنِ وَمَنْ أَحَبَّكَ بِقَلْبِهِ وَأَعَانَكَ بِلِسَانِهِ وَنَصَرَكَ بِيَدِهِ فَكَأَنَّمَا قَرَأَ الْقُرْآنَ كُلَّه‏، الخبر.

معاني الأخبار، ص234، ح1: عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ الصَّادِقَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ يُحَدِّثُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ علیهم السلام قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم يَوْماً لِأَصْحَابِهِ أَيُّكُمْ يَصُومُ الدَّهْرَ فَقَالَ سَلْمَانُ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَيْهِ أَنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فَأَيُّكُمْ‏ يُحْيِي‏ اللَّيْلَ‏ قَالَ سَلْمَانُ أَنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ فَأَيُّكُمْ يَخْتِمُ الْقُرْآنَ فِي كُلِّ يَوْمٍ فَقَالَ سَلْمَانُ أَنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ فَغَضِبَ بَعْضُ أَصْحَابِهِ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ سَلْمَانَ رَجُلٌ مِنَ الْفُرْسِ يُرِيدُ أَنْ يَفْتَخِرَ عَلَيْنَا قُلْتَ أَيُّكُمْ يَصُومُ الدَّهْرَ قَالَ أَنَا وَهُوَ أَكْثَرُ أَيَّامِهِ يَأْكُلُ وَقُلْتَ أَيُّكُمْ يُحْيِي اللَّيْلَ فَقَالَ أَنَا وَهُوَ أَكْثَرُ لَيْلِهِ نَائِمٌ وَقُلْتَ أَيُّكُمْ يَخْتِمُ الْقُرْآنَ فِي كُلِّ يَوْمٍ فَقَالَ أَنَا وَهُوَ أَكْثَرُ أَيَّامِهِ صَامِتٌ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم مَهْ يَا فُلَانُ أَنَّى لَكَ بِمِثْلِ لُقْمَانَ الْحَكِيمِ سَلْهُ فَإِنَّهُ يُنَبِّئُكَ فَقَالَ الرَّجُلُ لِسَلْمَانَ يَا عَبْدَ اللَّهِ أَ لَيْسَ زَعَمْتَ أَنَّكَ تَصُومُ الدَّهْرَ فَقَالَ نَعَمْ فَقَالَ رَأَيْتُكَ فِي أَكْثَرِ نَهَارِكَ تَأْكُلُ فَقَالَ لَيْسَ حَيْثُ تَذْهَبُ إِنِّي أَصُومُ الثَّلَاثَةَ فِي الشَّهْرِ وَقَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ: مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها وَأَصِلُ شَعْبَانَ بِشَهْرِ رَمَضَانَ فَذَلِكَ صَوْمُ الدَّهْرِ فَقَالَ أَ لَيْسَ زَعَمْتَ أَنَّكَ تُحْيِي اللَّيْلَ فَقَالَ نَعَمْ فَقَالَ إِنَّكَ أَكْثَرُ لَيْلِكَ نَائِمٌ فَقَالَ لَيْسَ حَيْثُ تَذْهَبُ وَلَكِنِّي سَمِعْتُ حَبِيبِي رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم يَقُولُ مَنْ بَاتَ عَلَى طُهْرٍ فَكَأَنَّمَا أَحْيَا اللَّيْلَ فَأَنَا أَبِيتُ عَلَى طُهْرٍ فَقَالَ أَ لَيْسَ زَعَمْتَ أَنَّكَ تَخْتِمُ الْقُرْآنَ فِي كُلِّ يَوْمٍ قَالَ نَعَمْ قَالَ فَأَنْتَ أَكْثَرُ أَيَّامِكَ صَامِتٌ فَقَالَ لَيْسَ حَيْثُ تَذْهَبُ وَلَكِنِّي سَمِعْتُ حَبِيبِي رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم يَقُولُ لِعَلِيٍّ علیه السلام يَا أَبَا الْحَسَنِ مَثَلُكَ فِي أُمَّتِي مَثَلُ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فَمَنْ قَرَأَهَا مَرَّةً فَقَدْ قَرَأَ ثُلُثَ الْقُرْآنِ وَمَنْ قَرَأَهَا مَرَّتَيْنِ فَقَدْ قَرَأَ ثُلُثَيِ الْقُرْآنِ وَمَنْ قَرَأَهَا ثَلَاثاً فَقَدْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فَمَنْ أَحَبَّكَ بِلِسَانِهِ فَقَدْ كَمَلَ لَهُ ثُلُثُ الْإِيمَانِ وَمَنْ أَحَبَّكَ بِلِسَانِهِ وَقَلْبِهِ فَقَدْ كَمَلَ لَهُ ثُلُثَا الْإِيمَانِ وَمَنْ أَحَبَّكَ بِلِسَانِهِ وَقَلْبِهِ وَنَصَرَكَ بِيَدِهِ فَقَدِ اسْتَكْمَلَ الْإِيمَانَ وَالَّذِي بَعَثَنِي بِالْحَقِّ يَا عَلِيُّ لَوْ أَحَبَّكَ أَهْلُ الْأَرْضِ كَمَحَبَّةِ أَهْلِ السَّمَاءِ لَكَ لَمَا عُذِّبَ أَحَدٌ بِالنَّارِ وَأَنَا أَقْرَأُ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فِي كُلِّ يَوْمٍ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَقَامَ فَكَأَنَّهُ قَدْ أُلْقِمَ حَجَراً.

[28]. الكافي، ج3، ص236، ح6: عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَ يُفْلِتُ‏ مِنْ ضَغْطَةِ الْقَبْرِ أَحَدٌ قَالَ فَقَالَ نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْهَا مَا أَقَلَّ مَنْ يُفْلِتُ مِنْ ضَغْطَةِ الْقَبْرِ إِنَّ رُقَيَّةَ لَمَّا قَتَلَهَا عُثْمَانُ وَقَفَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم عَلَى قَبْرِهَا فَرَفَعَ رَأْسَهُ إِلَى السَّمَاءِ فَدَمَعَتْ عَيْنَاهُ وَقَالَ لِلنَّاسِ إِنِّي ذَكَرْتُ هَذِهِ وَمَا لَقِيَتْ فَرَقَقْتُ لَهَا وَاسْتَوْهَبْتُهَا مِنْ‏ ضَمَّةِ الْقَبْرِ قَالَ فَقَالَ اللَّهُمَّ هَبْ لِي رُقَيَّةَ مِنْ‏ ضَمَّةِ الْقَبْرِ فَوَهَبَهَا اللَّهُ لَهُ قَالَ وَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم خَرَجَ فِي جِنَازَةِ سَعْدٍ وَقَدْ شَيَّعَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ فَرَفَعَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم رَأْسَهُ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ قَالَ مِثْلُ سَعْدٍ يُضَمُّ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّا نُحَدِّثُ أَنَّهُ كَانَ يَسْتَخِفُّ بِالْبَوْلِ فَقَالَ مَعَاذَ اللَّهِ إِنَّمَا كَانَ مِنْ زَعَارَّةٍ فِي خُلُقِهِ عَلَى أَهْلِهِ قَالَ فَقَالَتْ أُمُّ سَعْدٍ هَنِيئاً لَكَ يَا سَعْدُ قَالَ فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم يَا أُمَّ سَعْدٍ لَا تَحْتِمِي عَلَى اللَّهِ.

علل الشرائع، ج1، ص309، ح4: عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیهما السلام قَالَ: أُتِيَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فَقِيلَ إِنَّ سَعْدَ بْنَ مُعَاذٍ قَدْ مَاتَ فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَقَامَ أَصْحَابُهُ فَحُمِلَ فَأَمَرَ فَغُسِّلَ عَلَى عِضَادَةِ الْبَابِ فَلَمَّا أَنْ حُنِّطَ وَكُفِّنَ وَحُمِلَ عَلَى سَرِيرَةٍ تَبِعَهُ رَسُولُ اللَّهِ ثُمَّ كَانَ يَأْخُذُ يَمْنَةَ السَّرِيرِ مَرَّةً وَيَسْرَةَ السَّرِيرِ مَرَّةً حَتَّى انْتَهَى بِهِ إِلَى الْقَبْرِ فَنَزَلَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم حَتَّى لَحَدَهُ وَسَوَّى عَلَيْهِ اللَّبِنَ وَجَعَلَ يَقُولُ نَاوِلْنِي حَجَراً نَاوِلْنِي‏ تُرَاباً رَطْباً يَسُدُّ بِهِ مَا بَيْنَ اللَّبِنِ فَلَمَّا أَنْ فَرَغَ وَحَثَا التُّرَابَ عَلَيْهِ وَسَوَّى قَبْرَهُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم إِنِّي لَأَعْلَمُ أَنَّهُ سَيَبْلَى وَيَصِلُ إِلَيْهِ الْبِلَى وَلَكِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يُحِبُّ عَبْداً إِذَا عَمِلَ عَمَلاً فَأَحْكَمَهُ فَلَمَّا أَنْ سَوَّى التُّرْبَةَ عَلَيْهِ قَالَتْ أُمُّ سَعْدٍ مِنْ جَانِبٍ هَنِيئاً لَكَ الْجَنَّةُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم يَا أُمَّ سَعْدٍ مَهْ لَا تَجْزِمِي عَلَى رَبِّكَ فَإِنَّ سَعْداً قَدْ أَصَابَتْهُ ضَمَّةٌ قَالَ وَرَجَعَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَرَجَعَ النَّاسُ فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ لَقَدْ رَأَيْنَاكَ صَنَعْتَ عَلَى سَعْدٍ مَا لَمْ تَصْنَعْهُ عَلَى أَحَدٍ إِنَّكَ تَبِعْتَ جَنَازَتَهُ بِلَا رِدَاءٍ وَلَا حِذَاءٍ فَقَالَ صلّی الله علیه و آله و سلّم: إِنَّ الْمَلَائِكَةَ كَانَتْ بِلَا حِذَاءٍ وَلَا رِدَاءٍ فَتَأَسَّيْتُ بِهِمْ قَالُوا وَكُنْتَ تَأْخُذُ يَمْنَةَ السَّرِيرِ مَرَّةً وَيَسْرَةَ السَّرِيرِ مَرَّةً قَالَ كَانَتْ يَدِي فِي يَدِ جَبْرَئِيلَ آخُذُ حَيْثُ مَا أَخَذَ فَقَالُوا أَمَرْتَ بِغُسْلِهِ وَصَلَّيْتَ عَلَى جِنَازَتِهِ وَلَحَدْتَهُ ثُمَّ قُلْتَ إِنَّ سَعْداً قَدْ أَصَابَتْهُ ضَمَّةٌ قَالَ فَقَالَ صلّی الله علیه و آله و سلّم نَعَمْ إِنَّهُ كَانَ فِي خُلُقِهِ مَعَ أَهْلِهِ سُوءٌ.

[29]. الكافي، ج5، ص421، ح3: عَنِ الْحَسَنِ الْبَصْرِيِ‏ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم تَزَوَّجَ امْرَأَةً مِنْ بَنِي عَامِرِ بْنِ صَعْصَعَةَ يُقَالُ لَهَا سَنَى وَكَانَتْ مِنْ أَجْمَلِ أَهْلِ زَمَانِهَا فَلَمَّا نَظَرَتْ إِلَيْهَا عَائِشَةُ وَحَفْصَةُ قَالَتَا لَتَغْلِبُنَا هَذِهِ‏ عَلَى‏ رَسُولِ‏ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم بِجَمَالِهَا فَقَالَتَا لَهَا لَا يَرَى مِنْكِ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم حِرْصاً فَلَمَّا دَخَلَتْ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم تَنَاوَلَهَا بِيَدِهِ فَقَالَتْ أَعُوذُ بِاللَّهِ فَانْقَبَضَتْ يَدُ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم عَنْهَا فَطَلَّقَهَا وَأَلْحَقَهَا بِأَهْلِهَا وَتَزَوَّجَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم امْرَأَةً مِنْ كِنْدَةَ بِنْتَ أَبِي الْجَوْنِ فَلَمَّا مَاتَ إِبْرَاهِيمُ بْنُ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم ابْنُ مَارِيَةَ الْقِبْطِيَّةِ قَالَتْ لَوْ كَانَ نَبِيّاً مَا مَاتَ ابْنُهُ فَأَلْحَقَهَا رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم بِأَهْلِهَا قَبْلَ أَنْ يَدْخُلَ بِهَا فَلَمَّا قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَوُلِّيَ النَّاسَ أَبُو بَكْرٍ أَتَتْهُ الْعَامِرِيَّةُ وَالْكِنْدِيَّةُ وَقَدْ خُطِبَتَا فَاجْتَمَعَ أَبُو بَكْرٍ وَعُمَرُ فَقَالا لَهُمَا اخْتَارَا إِنْ شِئْتُمَا الْحِجَابَ وَإِنْ شِئْتُمَا الْبَاهَ فَاخْتَارَتَا الْبَاهَ فَتَزَوَّجَتَا فَجُذِمَ أَحَدُ الرَّجُلَيْنِ وَجُنَّ الْآخَرُ.

قَالَ عُمَرُ بْنُ أُذَيْنَةَ فَحَدَّثْتُ بِهَذَا الْحَدِيثِ زُرَارَةَ وَالْفُضَيْلَ فَرَوَيَا عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام‏ أَنَّهُ قَالَ مَا نَهَى اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ عَنْ شَيْ‏ءٍ إِلَّا وَقَدْ عُصِيَ فِيهِ حَتَّى لَقَدْ نَكَحُوا أَزْوَاجَ النَّبِيِّ صلّی الله علیه و آله و سلّم مِنْ بَعْدِهِ وَذَكَرَ هَاتَيْنِ الْعَامِرِيَّةَ وَالْكِنْدِيَّةَ ثُمَّ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام لَوْ سَأَلْتَهُمْ عَنْ رَجُلٍ تَزَوَّجَ امْرَأَةً فَطَلَّقَهَا قَبْلَ أَنْ يَدْخُلَ بِهَا أَ تَحِلُّ لِابْنِهِ لَقَالُوا لَا فَرَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم أَعْظَمُ حُرْمَةً مِنْ آبَائِهِمْ.

دلائل الإمامة، ص384، ح2: حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ الْحَسَنِيُّ، عَنْ أَبِي مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ علیه السلام، قَالَ:... قَالَ: وَبَلَغَ الْخَبَرُ الرِّضَا عَلِيَ‏ بْنَ مُوسَى علیه السلام، وَمَا صُنِعَ بِابْنِهِ مُحَمَّدٍ علیه السلام، فَقَالَ: الْحَمْدُ لِلَّهِ. ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَى بَعْضِ مَنْ بِحَضْرَتِهِ مِنْ شِيعَتِهِ فَقَالَ: هَلْ عَلِمْتُمْ مَا قَدْ رُمِيَتْ بِهِ مَارِيَةُ الْقِبْطِيَّةُ، وَمَا ادُّعِيَ عَلَيْهَا فِي وِلَادَتِهَا إِبْرَاهِيمَ بْنَ رَسُولِ اللَّهِ؟ قَالُوا: لَا يَا سَيِّدِنَا، أَنْتَ أَعْلَمُ، فَخَبِّرْنَا لِنَعْلَمَ. قَالَ: إِنَّ مَارِيَةَ لَمَّا أُهْدِيَتْ إِلَى جَدِّي رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم أُهْدِيَتْ مَعَ جَوَارٍ قَسَمَهُنَّ رَسُولُ اللَّهِ عَلَى أَصْحَابِهِ، وَظَنَّ بِمَارِيَةَ مِنْ دُونِهِنَّ، وَكَانَ مَعَهَا خَادِمٌ يُقَالُ لَهُ (جَرِيحٌ) يُؤَدِّبُهَا بِآدَابِ الْمُلُوكِ، وَأَسْلَمَتْ عَلَى يَدِ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم، وَأَسْلَمَ جَرِيحٌ مَعَهَا، وَحَسُنَ إِيمَانُهُمَا وَإِسْلَامُهُمَا، فَمَلَكَتْ مَارِيَةُ قَلْبَ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم، فَحَسَدَهَا بَعْضُ أَزْوَاجِ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم، فَأَقْبَلَتْ زَوْجَتَانِ مِنْ أَزْوَاجِ رَسُولِ اللَّهِ إِلَى أَبَوَيْهِمَا تَشْكُوَانِ‏ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فِعْلَهُ وَمَيْلَهُ إِلَى مَارِيَةَ، وَإِيثَارَهُ إِيَّاهَا عَلَيْهِمَا؛ حَتَّى سَوَّلَتْ لَهُمَا أَنْفُسُهُمَا أَنْ يَقُولَا: إِنَّ مَارِيَةَ إِنَّمَا حَمَلَتْ بِإِبْرَاهِيمَ مِنْ جَرِيحٍ، وَكَانُوا لَا يَظُنُّونَ جَرِيحاً خَادِماً زَمِناً. فَأَقْبَلَ أَبَوَاهُمَا إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَهُوَ جَالِسٌ فِي مَسْجِدِهِ، فَجَلَسَا بَيْنَ يَدَيْهِ، وَقَالا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، مَا يَحِلُّ لَنَا وَلَا يَسَعُنَا أَنْ نَكْتُمَكَ مَا ظَهَرْنَا عَلَيْهِ مِنْ خِيَانَةٍ وَاقِعَةٍ بِكَ. قَالَ: وَمَا ذَا تَقُولَانِ؟! قَالا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّ جَرِيحاً يَأْتِي مِنْ مَارِيَةَ الْفَاحِشَةُ الْعُظْمَى، وَإِنَّ حَمْلَهَا مِنْ جَرِيحٍ، وَلَيْسَ هُوَ مِنْكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ، فَارْبَدَّ وَجْهُ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَتَلَوَّنَ لِعِظَمِ مَا تَلَقَّيَاهُ بِهِ، ثُمَّ قَالَ: وَيَحْكُمَا مَا تَقُولَانِ؟! فَقَالا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّنَا خَلَّفْنَا جَرِيحاً وَمَارِيَةَ فِي مَشْرَبَةٍ، وَهُوَ يُفَاكِهُهَا وَيُلَاعِبُهَا، وَيَرُومُ مِنْهَا مَا تَرُومُ الرِّجَالُ مِنَ النِّسَاءِ، فَابْعَثْ إِلَى جَرِيحٍ فَإِنَّكَ تَجِدُهُ عَلَى هَذِهِ الْحَالِ، فَأَنْفِذْ فِيهِ حُكْمَكَ وَحُكْمَ اللَّهِ (تَعَالَى). فَقَالَ النَّبِيُّ صلّی الله علیه و آله و سلّم: يَا أَبَا الْحَسَنِ، خُذْ مَعَكَ سَيْفَكَ ذَا الْفَقَارِ، حَتَّى تَمْضِيَ إِلَى مَشْرَبَةِ مَارِيَةَ، فَإِنْ صَادَفْتَهَا وَجَرِيحاً كَمَا يَصِفَانِ فَأَخْمِدْهُمَا ضَرْباً. فَقَامَ عَلِيٌّ وَاتَّشَحَ بِسَيْفِهِ‏، وَأَخَذَهُ تَحْتَ ثَوْبِهِ، فَلَمَّا وَلَّى وَمَرَّ مِنْ بَيْنِ يَدَيْ رَسُولِ‏ اللَّهِ أَتَى إِلَيْهِ رَاجِعاً، فَقَالَ لَهُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَكُونُ فِيمَا أَمَرْتَنِي كَالسِّكَّةِ الْمُحْمَاةِ فِي النَّارِ، أَوِ الشَّاهِدِ يَرَى مَا لَا يَرَى الْغَائِبُ. فَقَالَ النَّبِيُّ صلّی الله علیه و آله و سلّم: فَدَيْتُكَ يَا عَلِيُّ، بَلِ الشَّاهِدُ يَرَى مَا لَا يَرَى الْغَائِبُ. قَالَ: فَأَقْبَلَ عَلِيٌّ علیه السلام وَسَيْفُهُ فِي يَدِهِ حَتَّى تَسَوَّرَ مِنْ فَوْقِ مَشْرَبَةِ مَارِيَةَ، وَهِيَ جَالِسَةٌ وَجَرِيحٌ مَعَهَا، يُؤَدِّبُهَا بِآدَابِ الْمُلُوكِ، وَيَقُولُ لَهَا: أَعْظِمِي رَسُولَ اللَّهِ، وَكَنِيِّهِ وَأَكْرِمِيهِ. وَنَحْوٌ مِنْ هَذَا الْكَلَامِ. حَتَّى نَظَرَ جَرِيحٌ إِلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَسَيْفُهُ مُشْهَرٌ بِيَدِهِ، فَفَزِعَ مِنْهُ جَرِيحٌ، وَأَتَى إِلَى نَخْلَةٍ فِي دَارِ الْمَشْرَبَةِ فَصَعِدَ إِلَى رَأْسِهَا، فَنَزَلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ إِلَى الْمَشْرَبَةِ، وَكَشْفِ الرِّيحُ عَنْ أَثْوَابِ جَرِيحٍ، فَانْكَشَفَ مَمْسُوحاً. فَقَالَ: انْزِلْ يَا جَرِيْحُ. فَقَالَ: يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ، آمِنٌ عَلَى نَفْسِي؟ قَالَ: آمِنٌ عَلَى نَفْسِكَ. قَالَ: فَنَزَلَ جَرِيحٌ، وَأَخَذَ بِيَدِهِ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ، وَجَاءَ بِهِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم، فَأَوْقَفَهُ بَيْنَ يَدَيْهِ، وَقَالَ لَهُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّ جَرِيحاً خَادِمٌ مَمْسُوحٌ. فَوَلَّى النَّبِيُّ بِوَجْهِهِ إِلَى الْجِدَارِ، وَقَالَ: حُلَّ لَهُمَا يَا جَرِيحُ وَاكْشِفْ عَنْ نَفْسِكَ حَتَّى يَتَبَيَّنَ كِذْبُهُمَا؛ وَيْحَهُمَا مَا أَجْرَأَهُمَا عَلَى اللَّهِ وَعَلَى رَسُولِهِ. فَكَشَفَ جَرِيحٌ عَنْ أَثْوَابِهِ، فَإِذَا هُوَ خَادِمٌ مَمْسُوحٌ كَمَا وَصَفَ. فَسَقَطَا بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ وَقَالا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، التَّوْبَةَ، اسْتَغْفِرْ لَنَا فَلَنْ نَعُودَ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم: لَا تَابَ اللَّهُ عَلَيْكُمَا، فَمَا يَنْفَعُكُمَا اسْتِغْفَارِي وَمَعَكُمَا هَذِهِ الْجُرْأَةُ عَلَى اللَّهِ وَعَلَى رَسُولِهِ؟! قَالا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، فَإِنْ اسْتَغْفَرْتَ لَنَا رَجَوْنَا أَنْ يَغْفِرَ لَنَا رَبُّنَا، وَأَنْزَلَ اللَّهُ الْآيَةَ الَّتِي فِيهَا: إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ‏. قَالَ الرِّضَا عَلِيُّ بْنُ مُوسَى علیه السلام: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ فِيَّ وَفِي ابْنِي مُحَمَّدٍ أُسْوَةً بِرَسُولِ اللَّهِ وَابْنِهِ إِبْرَاهِيمَ. وَلَمَّا بَلَغَ عُمُرُهُ سِتَّ سِنِينَ وَشُهُوراً قَتَلَ الْمَأْمُونُ أَبَاهُ، وَبَقِيَتِ الطَّائِفَةُ فِي حَيْرَةٍ، وَاخْتَلَفَتِ الْكَلِمَةُ بَيْنَ النَّاسِ، وَاسْتَصْغَرَ سِنَّ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام، وَتَحَيَّرَ الشِّيعَةُ فِي سَائِرِ الْأَمْصَارِ.

الطبقات الكبرى، ج8، ص80: عَنْ فَاطِمَةَ الْخُزَاعِيَّةِ قَالَتْ: سَمِعْتُ عَائِشَةَ تَقُولُ يَوْماً: دَخَلَ عَلَيَّ يَوْماً رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فقلت: أَيْنَ كُنْتَ مُنْذُ الْيَوْمِ؟ قَالَ: يَا حُمَيْرَاءُ كُنْتُ عِنْدَ أُمِّ سَلَمَةَ. فَقُلْتُ: مَا تَشْبَعُ مِنْ أُمِّ سَلَمَةَ؟ قَالَتْ: فَتَبَسَّمَ فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ أَلا تُخْبِرُنِي عَنْكَ لَوْ أَنَّكَ نَزَلْتَ بِعُدْوَتَيْنِ إِحْدَاهُمَا لَمْ تُرْعَ وَالأُخْرَى قَدْ رُعِيَتَ أَيُّهُمَا كُنْتَ تَرْعَى؟ قَالَ: الَّتِي لَمْ تُرْعَ. قُلْتُ: فَأَنَا ليس كَأَحَدٍ مِنْ نِسَائِكَ. كُلُّ امْرَأَةٍ مِنْ نِسَائِكَ قَدْ كَانَتْ عِنْدَ رَجُلٍ غَيْرِي. قَالَتْ: فَتَبَسَّمَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ.

[30]. برای لگد زدن عائشه به رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم روایتی یافت نشد، امّا یک نمونه دیگر از آزار و اذیّت های او نسبت به آن بزرگوار را ذکر می کنیم:

صحيح البخاري، ج2، ص64، ح1209: عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا، قَالَتْ: «كُنْتُ أَمُدُّ رِجْلِي فِي قِبْلَةِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَهُوَ يُصَلِّي، فَإِذَا سَجَدَ غَمَزَنِي، فَرَفَعْتُهَا، فَإِذَا قَامَ مَدَدْتُهَا».

[31]. مصباح المتهجّد، ص841: عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: لَمَّا كَانَ لَيْلَةُ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم عِنْدَ عَائِشَةَ فَلَمَّا انْتَصَفَ اللَّيْلُ قَامَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم عَنْ فِرَاشِهَا فَلَمَّا انْتَبَهْتُ وَجَدْتُ رَسُولَ اللَّهِ قَدْ قَامَ عَنْ فِرَاشِهَا فَدَخَلَهَا مَا يَتَدَاخَلَ النِّسَاءَ وَظَنَّتْ أَنَّهُ قَدْ قَامَ إِلَى بَعْضِ نِسَائِهِ فَقَامَتْ وَتَلَفَّفَتْ بِشِمْلَتِهَا وَايْمُ اللَّهِ مَا كَانَ قَزّاً وَلَا كَتَّاناً وَلَا قُطْناً وَلَكِنْ كَانَ سَدَاهُ شَعْراً وَلَحْمَتُهُ أَوْبَارَ الْإِبِلِ فَقَامَتْ تَطْلُبُ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فِي حُجَرِ نِسَائِهِ حُجْرَةٍ حُجْرَةٍ فَبَيْنَا هِيَ كَذَلِكَ إِذْ نَظَرَتْ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم سَاجِداً كَثَوْبِ مُتَلَبِّطٍ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ فَدَنَتْ مِنْهُ قَرِيباً فَسَمِعَتْهُ فِي سُجُودِهِ وَهُوَ يَقُولُ سَجَدَ لَكَ سَوَادِي وَخَيَالِي وَآمَنَ بِكَ فُؤَادِي هَذِهِ يَدَايَ وَمَا جَنَيْتُهُ عَلَى نَفْسِي يَا عَظِيمُ تُرْجَى لِكُلِّ عَظِيمٍ اغْفِرْ لِي الْعَظِيمَ فَإِنَّهُ لَا يَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظِيمَ إِلَّا الرَّبُّ الْعَظِيمُ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ ثُمَّ عَادَ سَاجِداً فَسَمِعَتْهُ يَقُولُ أَعُوذُ بِنُورِ وَجْهِكَ الَّذِي أَضَاءَتْ لَهُ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرَضُونَ وَانْكَشَفَتْ لَهُ الظُّلُمَاتُ وَصَلَحَ عَلَيْهِ أَمْرُ الْأَوَّلِينَ وَالْآخِرِينَ مِنْ فُجَاءَةِ نَقِمَتِكَ وَمِنْ تَحْوِيلِ عَافِيَتِكَ وَمِنْ زَوَالِ نِعْمَتِكَ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي قَلْباً تَقِيّاً نَقِيّاً وَمِنَ الشِّرْكِ بَرِيئاً لَا كَافِراً وَلَا شَقِيّاً ثُمَّ عَفَّرَ خَدَّيْهِ فِي التُّرَابِ فَقَالَ عَفَّرْتُ وَجْهِي فِي التُّرَابِ وَحَقٌّ لِيَ أَنْ أَسْجُدَ لَكَ فَلَمَّا هَمَّ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم بِالانْصِرَافِ هَرْوَلَتْ إِلَى فِرَاشِهَا فَأَتَى رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فِرَاشَهَا فَإِذَا لَهَا نَفَسٌ عَالٍ فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم مَا هَذَا النَّفَسُ الْعَالِي أَ مَا تَعْلَمِينَ أَيُّ لَيْلَةٍ هَذِهِ هَذِهِ لَيْلَةُ النِّصْفِ مِنْ الشَّعْبَانِ فِيهَا تُقَسَّمُ الْأَرْزَاقُ وَفِيهَا تُكْتَبُ الْآجَالُ وَفِيهَا يُكْتَبُ وَفْدُ الْحَاجِّ وَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَيَغْفِنرَ فِي هَذِهِ اللَّيْلَةِ مِنْ خَلْقِهِ أَكْثَرَ مِنْ عَدَدِ شَعْرِ مِعْزَى كَلْبٍ وَيُنْزِلُ اللَّهُ تَعَالَى مَلَائِكَتَهُ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ بِمَكَّةَ.

[32]. مجمع الزوائد، ج4، ص322: «وَعَنْ عَائِشَةَ أَنَّهَا قَالَتْ: وَكَانَ مَتَاعِي فِيهِ خِفٌّ، وَكَانَ عَلَى جَمَلٍ نَاجٍ، وَكَانَ مَتَاعُ صَفِيَّةَ فِيهِ ثِقَلٌ، وَكَانَ عَلَى جَمَلٍ ثَفَالٍ بَطِيءٍ يُبْطِئُ بِالرَّكْبِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " حَوِّلُوا مَتَاعَ عَائِشَةَ عَلَى جَمَلِ صَفِيَّةَ وَحَوِّلُوا مَتَاعَ صَفِيَّةَ عَلَى جَمَلِ عَائِشَةَ حَتَّى يَمْضِيَ الرَّكْبُ " قَالَتْ عَائِشَةُ: فَلَمَّا رَأَيْتُ ذَلِكَ قُلْتُ: يَا لِعِبَادِ اللَّهِ، غَلَبَتْنَا هَذِهِ الْيَهُودِيَّةُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَتْ: فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " يَا أُمَّ عَبْدِ اللَّهِ إِنَّ مَتَاعَكِ كَانَ فِيهِ خِفٌّ، وَكَانَ مَتَاعُ صَفِيَّةَ فِيهِ ثِقَلٌ فَأَبْطَأَ بِالرَّكْبِ فَحَوَّلْنَا مَتَاعَهَا عَلَى بَعِيرِكِ وَحَوَّلْنَا مَتَاعَكِ عَلَى بَعِيرِهَا " قَالَتْ: فَقُلْتُ: أَلَسْتَ تَزْعُمُ أَنَّكَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ؟ قَالَتْ: فَتَبَسَّمَ فَقَالَ: " أَوَ فِي شَكٍّ أَنْتِ يَا أُمَّ عَبْدِ اللَّهِ؟ " قَالَتْ: قُلْتُ: أَلَسْتَ تَزْعُمُ أَنَّكَ رَسُولُ اللَّهِ فَهَلَّا عَدَلْتَ؟ وَسَمِعَنِي أَبُو بَكْرٍ، وَكَانَ فِيهِ غَرْبٌ - أَيْ حِدَّةٌ - فَأَقْبَلَ عَلَيَّ وَلَطَمَ وَجْهِي، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " مَهْلاً يَا أَبَا بَكْرٍ " فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ أَمَا سَمِعْتَ مَا قَالَتْ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: " إِنَّ الْغَيْرَى لَا تُبْصِرُ أَسْفَلَ الْوَادِي مِنْ أَعْلَاهُ».

كنز العمال، ج13، ص696، ح37782: عَنْ عَائِشَةَ أَنَّهَا خَاصَمَتِ اَلنَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِلَى أَبِي بَكْرٍ فَقَالَتْ يَا رَسُولَ اَللَّهِ اِقْصِدْ فَلَطَمَ أَبُو بَكْرٍ خَدَّهَا وَقَالَ تَقُولِينَ لِرَسُولِ اَللَّهِ اِقْصِدْ وَجَعَلَ الدَّمُ يَسِيلُ مِنْ أَنْفِهَا عَلَى ثِيَابِهَا وَرَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَغْسِلُ اَلدَّمَ مِن ثِيَابِهَا بِيَدِهِ ويَقُولُ إِنَّا لَمْ نُرِدْ هَذَا إِنَّا لَمْ نُرِدْ هَذَا.

السيرة الحلبية، ج3، ص406: عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اَللَّهُ عَنْهُمَا فِي سَبَبِ اِعْتِزَالِهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لِنِسَائِهِ فِي الْمَشْرَبَةِ أَنَّهُ شَجَرَ بَيْنَ اَلنَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَبَيْنَ حَفصَةَ أمْرٌ فَقَالَ لَهَا اجْعَلِي بَنِي وَبَيْنَكِ رَجُلاً قَالَتْ نَعَمْ قَالَ فَأَبُوكِ إِذنْ فَأَرْسَلَتْ إِلَى عُمَرَ فَجَاءَ فَلَمَّا دَخَلَ عَلَيْهَا قَالَ لَهَا اَلنَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ تَكَلَّمِي فَقَالَتْ بَلْ أَنْتَ يا رَسولَ اللَّهِ تَكَلَّمْ وَلاَ تَقُل إلاَّ حَقَّاً فَرَفَعَ عُمَرُ رَضِيَ اَللَّهُ عَنْهُ يَدَهُ فَوجأهَا فِي وَجْهِهَا فَقَالَ لَهُ اَلنَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كُفَّ يَا عُمَرُ فَقَالَ عُمَرُ يَا عَدُوَّةَ اَللَّهِ اَلنَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لاَ يَقُولُ إِلاَّ الحَقَّ وَالَّذي بَعَثَهُ بِالْحَقِّ لَوْلا مجْلِسُهُ مَا رَفَعْتُ يَدِي حَتَّى تَمُوتِي فَقَامَ اَلنَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَصَعِدَ إِلَى اَلْغُرْفَةِ فَمَكَثَ فِيهِ شَهْراً لا يَعرِفُ شَيْئاً مِنْ نِسَائِهِ ونَزِلَتْ آيَةُ التَّخييرِ ويُقَالُ لا مَانِعَ مِنِ اِجْتِمَاعِ هَذَا اَلسَّبَبِ مَعَ مَا تَقَدَّمَ.

[33]. كامل الزيارات، ص101، ح6: عَنْ مِسْمَعِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِكِ كِرْدِينٍ الْبَصْرِيِّ قَالَ: قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: يَا مِسْمَعُ أَنْتَ مِنْ أَهْلِ الْعِرَاقِ أَ مَا تَأْتِي قَبْرَ الْحُسَيْنِ علیه السلام قُلْتُ لَا أَنَا رَجُلٌ مَشْهُورٌ عِنْدَ أَهْلِ الْبَصْرَةِ وَعِنْدَنَا مَنْ يَتَّبِعُ هَوَى هَذَا الْخَلِيفَةِ وَعَدُوُّنَا كَثِيرٌ مِنْ أَهْلِ القَبَائِلِ مِنَ النُّصَّابِ وَغَيْرِهِمْ وَلَسْتُ آمَنُهُمْ أَنْ يَرْفَعُوا حَالِي عِنْدَ وُلْدِ سُلَيْمَانَ فَيُمَثِّلُونَ بِي قَالَ لِي أَ فَمَا تَذْكُرُ مَا صُنِعَ بِهِ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَتَجْزَعُ قُلْتُ إِي وَاللَّهِ وَأَسْتَعْبِرُ لِذَلِكَ حَتَّى يَرَى أَهْلِي أَثَرَ ذَلِكَ عَلَيَّ فَأَمْتَنِعُ مِنَ الطَّعَامِ حَتَّى يَسْتَبِينَ ذَلِكَ فِي وَجْهِي قَالَ رَحِمَ اللَّهُ دَمْعَتَكَ أَمَا إِنَّكَ مِنَ الَّذِينَ يُعَدُّونَ مِنْ أَهْلِ الْجَزَعِ لَنَا وَالَّذِينَ يَفْرَحُونَ لِفَرَحِنَا وَيَحْزَنُونَ لِحُزْنِنَا وَيَخَافُونَ لِخَوْفِنَا وَيَأْمَنُونَ إِذَا أَمِنَّا أَمَا إِنَّكَ سَتَرَى عِنْدَ مَوْتِكَ حُضُورَ آبَائِي لَكَ وَوَصِيَّتَهُمْ مَلَكَ الْمَوْتِ بِكَ وَمَا يَلْقَوْنَكَ بِهِ مِنَ الْبِشَارَةِ أَفْضَلُ وَلَمَلَكُ الْمَوْتِ أَرَقُّ عَلَيْكَ وَأَشَدُّ رَحْمَةً لَكَ مِنَ الْأُمِّ الشَّفِيقَةِ عَلَى وَلَدِهَا قَالَ ثُمَّ اسْتَعْبَرَ وَاسْتَعْبَرْتُ مَعَهُ فَقَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي فَضَّلَنَا عَلَى خَلْقِهِ بِالرَّحْمَةِ وَخَصَّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ بِالرَّحْمَةِ يَا مِسْمَعُ إِنَّ الْأَرْضَ‏ وَالسَّمَاءَ لَتَبْكِي مُنْذُ قُتِلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام رَحْمَةً لَنَا وَمَا بَكَى لَنَا مِنَ الْمَلَائِكَةِ أَكْثَرُ وَمَا رَقَأَتْ دُمُوعُ الْمَلَائِكَةِ مُنْذُ قُتِلْنَا وَمَا بَكَى أَحَدٌ رَحْمَةً لَنَا وَلِمَا لَقِينَا إِلَّا رَحِمَهُ اللَّهُ قَبْلَ أَنْ تَخْرُجَ الدَّمْعَةُ مِنْ عَيْنِهِ فَإِذَا سَالَتْ دُمُوعُهُ عَلَى خَدِّهِ فَلَوْ أَنَّ قَطْرَةً مِنْ‏ دُمُوعِهِ‏ سَقَطَتْ فِي جَهَنَّمَ لَأَطْفَأَتْ حَرَّهَا حَتَّى لَا يُوجَدَ لَهَا حَرٌّ وَإِنَّ الْمُوجَعَ لَنَا قَلْبُهُ لَيَفْرَحُ يَوْمَ يَرَانَا عِنْدَ مَوْتِهِ فَرْحَةً لَا تَزَالُ تِلْكَ الْفَرْحَةُ فِي قَلْبِهِ حَتَّى يَرِدَ عَلَيْنَا الْحَوْضَ وَإِنَّ الْكَوْثَرَ لَيَفْرَحُ بِمُحِبِّنَا إِذَا وَرَدَ عَلَيْهِ حَتَّى إِنَّهُ لَيُذِيقُهُ مِنْ ضُرُوبِ الطَّعَامِ مَا لَا يَشْتَهِي أَنْ يَصْدُرَ عَنْهُ يَا مِسْمَعُ مَنْ شَرِبَ مِنْهُ شَرْبَةً لَمْ يَظْمَأْ بَعْدَهَا أَبَداً وَلَمْ يَسْتَقِ بَعْدَهَا أَبَداً وَهُوَ فِي بَرْدِ الْكَافُورِ وَرِيحِ الْمِسْكِ وَطَعْمِ الزَّنْجَبِيلِ أَحْلَى مِنَ الْعَسَلِ وَأَلْيَنَ مِنَ الزُّبْدِ وَأَصْفَى مِنَ الدَّمْعِ وَأَذْكَى مِنَ الْعَنْبَرِ يَخْرُجُ مِنْ تَسْنِيمٍ وَيَمُرُّ بِأَنْهَارِ الْجِنَانِ يَجْرِي عَلَى رَضْرَاضِ الدُّرِّ وَالْيَاقُوتِ فِيهِ مِنَ الْقِدْحَانِ أَكْثَرُ مِنْ عَدَدِ نُجُومِ السَّمَاءِ يُوجَدُ رِيحُهُ مِنْ مَسِيرَةِ أَلْفِ عَامٍ قِدْحَانُهُ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَأَلْوَانِ الْجَوْهَرِ يَفُوحُ فِي وَجْهِ الشَّارِبِ مِنْهُ كُلُّ فَائِحَةٍ حَتَّى يَقُولَ الشَّارِبُ مِنْهُ يَا لَيْتَنِي تُرِكْتُ هَاهُنَا لَا أَبْغِي بِهَذَا بَدَلاً وَلَا عَنْهُ تَحْوِيلاً أَمَا إِنَّكَ يَا ابْنَ كِرْدِينٍ مِمَّنْ تَرْوَى مِنْهُ وَمَا مِنْ عَيْنٍ بَكَتْ لَنَا إِلَّا نُعِّمَتْ بِالنَّظَرِ إِلَى الْكَوْثَرِ وَسُقِيَتْ مِنْهُ مَنْ أَحَبَّنَا وَإِنَّ الشَّارِبَ مِنْهُ لَيُعْطَى مِنَ اللَّذَّةِ وَالطَّعْمِ وَالشَّهْوَةِ لَهُ أَكْثَرَ مِمَّا يُعْطَاهُ مَنْ هُوَ دُونَهُ فِي حُبِّنَا وَإِنَّ عَلَى الْكَوْثَرِ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام وَفِي يَدِهِ عَصاً مِنْ عَوْسَجٍ يَحْطِمُ بِهَا أَعْدَاءَنَا فَيَقُولُ الرَّجُلُ مِنْهُمْ إِنِّي أَشْهَدُ الشَّهَادَتَيْنِ فَيَقُولُ انْطَلِقْ إِلَى إِمَامِكَ فُلَانٍ فَاسْأَلْهُ أَنْ يَشْفَعَ لَكَ فَيَقُولُ تَبَرَّأَ مِنِّي إِمَامِيَ الَّذِي تَذْكُرُهُ فَيَقُولُ ارْجِعْ إِلَى وَرَائِكَ فَقُلْ لِلَّذِي كُنْتَ تَتَوَلَّاهُ وَتُقَدِّمُهُ عَلَى الْخَلْقِ فَاسْأَلْهُ إِذَا كَانَ خَيْرَ الْخَلْقِ عِنْدَكَ أَنْ يَشْفَعَ لَكَ فَإِنَّ خَيْرَ الْخَلْقِ مَنْ يَشْفَعُ [حَقِيقٌ أَنْ لَا يُرَدَّ إِذَا شَفَعَ‏] فَيَقُولُ إِنِّي أَهْلِكُ عَطَشاً فَيَقُولُ لَهُ زَادَكَ اللَّهُ ظَمَأً وَزَادَكَ اللَّهُ عَطَشاً قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ وَكَيْفَ يَقْدِرُ عَلَى الدُّنُوِّ مِنَ الْحَوْضِ وَلَمْ يَقْدِرْ عَلَيْهِ‏ غَيْرُهُ فَقَالَ وَرِعَ عَنْ أَشْيَاءَ قَبِيحَةٍ وَكَفَّ عَنْ شَتْمِنَا أَهْلَ الْبَيْتِ إِذَا ذُكِرْنَا وَتَرَكَ أَشْيَاءَ اجْتَرَى عَلَيْهَا غَيْرُهُ وَلَيْسَ ذَلِكَ لِحُبِّنَا وَلَا لِهَوًى مِنْهُ لَنَا وَلَكِنَّ ذَلِكَ لِشِدَّةِ اجْتِهَادِهِ فِي عِبَادَتِهِ وَتَدَيُّنِهِ وَلِمَا قَدْ شَغَلَ نَفْسَهُ بِهِ عَنْ ذِكْرِ النَّاسِ فَأَمَّا قَلْبُهُ فَمُنَافِقٌ وَدِينُهُ النَّصْبُ وَاتِّبَاعُهُ أَهْلَ النَّصْبِ وَوَلَايَةُ الْمَاضِينَ وَتَقَدُّمُهُ [تَقْدِيمُهُ‏] لَهُمَا عَلَى كُلِّ أَحَدٍ.

روایات ارزش سوگواری و بکاء بر اهل بیت علیهم السلام؛ خاصّة امام حسین علیه السلام:

كامل الزيارات، ص103، ح8: عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَنْ ذُكِرْنَا عِنْدَهُ‏ فَفَاضَتْ‏ عَيْنَاهُ وَلَوْ مِثْلَ جَنَاحِ بَعُوضَةٍ الذُّبَابِ‏ غُفِرَ لَهُ ذُنُوبُهُ وَلَوْ كَانَتْ مِثْلَ زَبَدِ الْبَحْر.

كامل الزيارات، ص100، ح1: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ علیه السلام يَقُولُ:‏ أَيُّمَا مُؤْمِنٍ دَمَعَتْ عَيْنَاهُ لِقَتْلِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍ‏ع دَمْعَةً حَتَّى تَسِيلَ عَلَى خَدِّهِ بَوَّأَهُ اللَّهُ بِهَا فِي الْجَنَّةِ غُرَفاً يَسْكُنُهَا أَحْقَاباً وَأَيُّمَا مُؤْمِنٍ دَمَعَتْ عَيْنَاهُ حَتَّى تَسِيلَ عَلَى خَدِّهِ فِينَا لِأَذًى مَسَّنَا مِنْ عَدُوِّنَا فِي الدُّنْيَا بَوَّأَهُ اللَّهُ بِهَا فِي الْجَنَّةِ مُبَوَّأَ صِدْقٍ وَأَيُّمَا مُؤْمِنٍ‏ مَسَّهُ‏ أَذًى‏ فِينَا فَدَمَعَتْ عَيْنَاهُ حَتَّى تَسِيلَ عَلَى خَدِّهِ مِنْ مَضَاضَةِ مَا أُوذِيَ فِينَا صَرَفَ اللَّهُ عَنْ وَجْهِهِ الْأَذَى وَآمَنَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِنْ سَخَطِهِ وَالنَّارِ.

الأمالي (للصدوق)، ص128، ح2: عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي مَحْمُودٍ قَالَ قَالَ الرِّضَا علیه السلام‏ إِنَّ الْمُحَرَّمَ شَهْرٌ كَانَ أَهْلُ الْجَاهِلِيَّةِ يُحَرِّمُونَ فِيهِ الْقِتَالَ فَاسْتُحِلَّتْ فِيهِ دِمَاؤُنَا وَهُتِكَ فِيهِ حُرْمَتُنَا وَسُبِيَ فِيهِ ذَرَارِيُّنَا وَنِسَاؤُنَا وَأُضْرِمَتِ النِّيرَانُ‏ فِي‏ مَضَارِبِنَا وَانْتُهِبَ مَا فِيهَا مِنْ ثَقَلِنَا وَلَمْ تُرْعَ لِرَسُولِ اللَّهِ حُرْمَةٌ فِي أَمْرِنَا إِنَّ يَوْمَ الْحُسَيْنِ أَقْرَحَ جُفُونَنَا وَأَسْبَلَ دُمُوعَنَا وَأَذَلَّ عَزِيزَنَا بِأَرْضِ كَرْبٍ وَبَلَاءٍ وَأَوْرَثَتْنَا [يَا أَرْضَ كَرْبٍ وَبَلَاءٍ أَوْرَثْتِنَا] الْكَرْبَ [وَ] الْبَلَاءَ إِلَى يَوْمِ الِانْقِضَاءِ فَعَلَى مِثْلِ الْحُسَيْنِ فَلْيَبْكِ الْبَاكُونَ فَإِنَّ الْبُكَاءَ يَحُطُّ الذُّنُوبَ الْعِظَامَ ثُمَّ قَالَ علیه السلام: كَانَ أَبِي علیه السلام إِذَا دَخَلَ شَهْرُ الْمُحَرَّمِ لَا يُرَى ضَاحِكاً وَكَانَتِ الْكِئَابَةُ تَغْلِبُ عَلَيْهِ حَتَّى يَمْضِيَ مِنْهُ عَشَرَةُ أَيَّامٍ فَإِذَا كَانَ يَوْمُ الْعَاشِرِ كَانَ ذَلِكَ الْيَوْمُ يَوْمَ مُصِيبَتِهِ وَحُزْنِهِ وَبُكَائِهِ وَيَقُولُ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي قُتِلَ فِيهِ الْحُسَيْنُ علیه السلام.

كامل الزيارات، ص100، ح3: عَنْ أَبِي هَارُونَ الْمَكْفُوفِ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِي حَدِيثٍ طَوِيلٍ لَهُ‏: وَمَنْ ذُكِرَ الْحُسَيْنُ علیه السلام عِنْدَهُ فَخَرَجَ مِنْ عَيْنِهِ [عَيْنَيْهِ‏] مِنَ الدُّمُوعِ‏ مِقْدَارُ جَنَاحِ‏ ذُبَابٍ كَانَ ثَوَابُهُ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ وَلَمْ يَرْضَ لَهُ بِدُونِ الْجَنَّةِ.

كامل الزيارات، ص106، ح6: وَرُوِيَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ ثَوَابٌ‏ إِلَّا الدَّمْعَةَ فِينَا.

الكافي، ج2، ص482، ح2: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: مَا مِنْ عَيْنٍ إِلَّا وَهِيَ بَاكِيَةٌ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِلَّا عَيْناً بَكَتْ مِنْ خَوْفِ اللَّهِ وَمَا اغْرَوْرَقَتْ عَيْنٌ بِمَائِهَا مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ إِلَّا حَرَّمَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ سَائِرَ جَسَدِهِ عَلَى النَّارِ وَلَا فَاضَتْ عَلَى خَدِّهِ فَرَهِقَ ذَلِكَ الْوَجْهَ‏ قَتَرٌ وَلا ذِلَّةٌ وَمَا مِنْ شَيْ‏ءٍ إِلَّا وَلَهُ كَيْلٌ وَوَزْنٌ إِلَّا الدَّمْعَةُ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ يُطْفِئُ بِالْيَسِيرِ مِنْهَا الْبِحَارَ مِنَ النَّارِ فَلَوْ أَنَّ عَبْداً بَكَى فِي أُمَّةٍ لَرَحِمَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ تِلْكَ الْأُمَّةَ بِبُكَاءِ ذَلِكَ الْعَبْدِ.

[34]. روایت مذکور در متن مضمون و برگرفته از روایاتی است که چند نمونه ای از آن را ذکر می کنیم:

بصائر الدرجات، ج1، ص242، ح1: عَنْ أَبِي كَهْمَشٍ قَالَ: كُنْتُ نَازِلاً بِالْمَدِينَةِ فِي دَارٍ فِيهَا وَصِيفَةٌ كَانَتْ تُعْجِبُنِي فَانْصَرَفْتُ لَيْلاً مُمْسِياً فَاسْتَفْتَحْتُ الْبَابَ فَفَتَحَتْ لِي فَمَدَدْتُ يَدِي فَقَبَضْتُ عَلَى ثَدْيِهَا فَلَمَّا كَانَ مِنَ الْغَدِ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقَالَ يَا أَبَا كَهْمَشٍ تُبْ إِلَى اللَّهِ مِمَّا صَنَعْتَ الْبَارِحَةَ.

بصائر الدرجات، ج1، ص243، ح2: عَنْ مِهْزَمٍ قَالَ: كُنَّا نُزُولاً بِالْمَدِينَةِ وَكَانَتْ جَارِيَةٌ لِصَاحِبِ الْمَنْزِلِ تُعْجِبُنِي وَإِنِّي أَتَيْتُ الْبَابَ فَاسْتَفْتَحْتُ فَفَتَحَتْ لِيَ الْجَارِيَةُ فَغَمَزْتُ ثَدْيَهَا فَلَمَّا كَانَ مِنَ الْغَدِ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقَالَ يَا مِهْزَمُ أَيْنَ كَانَ أَقْصَى أَثَرِكَ الْيَوْمَ فَقُلْتُ لَهُ مَا بَرِحْتُ الْمَسْجِدَ فَقَالَ أَ مَا تَعْلَمُ أَنَّ أَمْرَنَا هَذَا لَا يُنَالُ إِلَّا بِالْوَرَعِ.

بصائر الدرجات، ج1، ص247، ح10: عَنْ مُرَازِمٍ قَالَ: دَخَلْتُ الْمَدِينَةَ فَرَأَيْتُ جَارِيَةً فِي الدَّارِ الَّتِي نَزَلْتُهَا فَعَجَبَتْنِي فَأَرَدْتُ أَنْ أَتَمَتَّعَ مِنْهَا فَأَبَتْ أَنْ تُزَوِّجَنِي نَفْسَهَا قَالَ فَجِئْتُ بَعْدَ الْعَتَمَةِ فَقَرَعْتُ الْبَابَ فَكَانَتْ هِيَ الَّتِي فَتَحَتْ‏ لِي‏ فَوَضَعْتُ‏ يَدِيِ عَلَى صَدْرِهَا فَبَادَرَتْنِي حَتَّى دَخَلْتُ فَلَمَّا أَصْبَحْتُ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي الْحَسَنِ علیه السلام فَقَالَ يَا مُرَازِمُ لَيْسَ مِنْ شِيعَتِنَا مَنْ خَلَا ثُمَّ لَمْ يَرْعَ قَلْبَهُ.

الكافي، ج5، ص469، ح9: عَنْ أَبِي شِبْلٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام رَجُلٌ مُسْلِمٌ ابْتُلِيَ فَفَجَرَ بِجَارِيَةِ أَخِيهِ فَمَا تَوْبَتُهُ قَالَ يَأْتِيهِ فَيُخْبِرُهُ وَيَسْأَلُهُ أَنْ يُجْعَلَ مِنْ ذَلِكَ فِي حِلٍّ وَلَا يَعُودُ قَالَ قُلْتُ فَإِنْ لَمْ يَجْعَلْهُ مِنْ ذَلِكَ فِي حِلٍّ قَالَ قَدْ لَقِيَ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ وَهُوَ زَانٍ خَائِنٌ قَالَ قُلْتُ فَالنَّارُ مَصِيرُهُ قَالَ شَفَاعَةُ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَشَفَاعَتُنَا تَحْبَطُ بِذُنُوبِكُمْ‏ يَا مَعْشَرَ الشِّيعَةِ فَلَا تَعُودُونَ وَتَتَّكِلُونَ عَلَى شَفَاعَتِنَا فَوَ اللَّهِ مَا يَنَالُ‏ شَفَاعَتَنَا إِذَا رَكِبَ هَذَا حَتَّى يُصِيبَهُ أَلَمُ الْعَذَابِ وَيَرَى هَوْلَ جَهَنَّمَ.

معاني الأخبار، ص288، ح2: عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ النَّاصِرِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ الرِّضَا عَنْ أَبِيهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ الْحُسَيْنِ علیه السلام قَالَ: قِيلَ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام صِفْ لَنَا الْمَوْتَ فَقَالَ عَلَى الْخَبِيرِ سَقَطْتُمْ هُوَ أَحَدُ ثَلَاثَةِ أُمُورٍ يَرِدُ عَلَيْهِ إِمَّا بِشَارَةٌ بِنَعِيمِ الْأَبَدِ وَإِمَّا بِشَارَةٌ بِعَذَابِ الْأَبَدِ وَإِمَّا تَحْزِينٌ وَتَهْوِيلٌ وَأَمْرُهُ مُبْهَمٌ لَا يَدْرِي مِنْ أَيِّ الْفِرَقِ هُوَ فَأَمَّا وَلِيُّنَا الْمُطِيعُ لِأَمْرِنَا فَهُوَ الْمُبَشَّرُ بِنَعِيمِ الْأَبَدِ وَأَمَّا عَدُوُّنَا الْمُخَالِفُ عَلَيْنَا فَهُوَ الْمُبَشَّرُ بِعَذَابِ الْأَبَدِ وَأَمَّا الْمُبْهَمُ أَمْرُهُ الَّذِي لَا يُدْرَى مَا حَالُهُ فَهُوَ الْمُؤْمِنُ الْمُسْرِفُ عَلَى نَفْسِهِ لَا يَدْرِي مَا يَئُولُ إِلَيْهِ حَالُهُ يَأْتِيهِ الْخَبَرُ مُبْهَماً مَخُوفاً ثُمَّ لَنْ يُسَوِّيَهُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ بِأَعْدَائِنَا لَكِنْ يُخْرِجُهُ مِنَ النَّارِ بِشَفَاعَتِنَا فَاعْمَلُوا وَأَطِيعُوا لَا تَتَّكِلُوا وَلَا تَسْتَصْغِرُوا عُقُوبَةَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ فَإِنَّ مِنَ الْمُسْرِفِينَ مَنْ لَا تَلْحَقُهُ‏ شَفَاعَتُنَا إِلَّا بَعْدَ عَذَابِ ثَلَاثِمِائَةِ أَلْفِ سَنَةٍ.