مقدمات ظهور و رجعت - جلسه ششم

مقدمات ظهور و رجعت

جلسه 6

أعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله ربّ العالمین وصلّی الله علی محمّد وآله الطاهرین

ولعنة الله علی أعدائهم أجمعین من الآن إلی قیام یوم الدین

مروری بر جلسه گذشته و چهار گروه بودن انسان‌ها

در جلسه‌های گذشته عرض شد که تمام مردم روی زمین در هر زمانی ـ از زمان آدم صفی اللّه تا امروز و تا زمانی که صاحب عصر و زمان تشریف بیاورند ـ به چهار گروه تقسیم می‌شوند. و انسان باید تنها از یک گروه ایشان که میزان و معیار هستند پیروی کند تا به راه نجات برسد و باید از سه گروه دیگر بیزاری بجوید.

در گروه اوّل و دوّم ـ که در جلسه قبل توضیح کامل آن داده شد ـ باید از خود آنها، صفات، افعال، اقوال و تمام امور آنها بیزاری جُست، ولی در گروه سوّم نباید از ذات و حقیقت آنها بیزاری جُست، چون حقیقت آنها حقیقت ایمانی است امّا چون گفتار، رفتار و اعتقاداتی که از خود دارند عموماً تأثیر گرفته از دسته اوّل و دوّم است باید از افعال، رفتار، کردار و نوع بینش‌هایی که دارند بیزاری بجوییم.

وظیفه ما پذیرفتن و وظیفه خدا شناساندن دسته چهارم

پس با این میزان در اوّلین جایگاه وظیفه ما نسبت به مسائل؛ بیزاری است و نباید از هیچ کسی هیچ مطلبی را بپذیریم، حق نداریم به هیچ کسی رو کرده و حرف او را شنیده و از او تأثیر بگیریم. از همه دور بوده و خودمان باشیم و خودمان تا دسته چهارم را بیابیم که معرّفی آن وظیفه خداوند متعال و اولیای الهی است. بر ما نیست که دسته چهارم را پیدا کرده، بدست بیاوریم و بشناسیم و بر میزان آنها حرکت کنیم؛ بلکه بر خداوند است که آنها را معرّفی کند، امّا هنگامی که خداوند آنها را معرّفی کرد وظیفه ما پذیرفتن و پیروی کردن است، همچنان که امام صادق علیه السلام فرمودند: «لَيْسَ لِلَّهِ عَلَى خَلْقِهِ أَنْ يَعْرِفُوا وَلِلْخَلْقِ‏ عَلَى اللَّهِ أَنْ يُعَرِّفَهُمْ وَلِلَّهِ عَلَى الْخَلْقِ إِذَا عَرَّفَهُمْ أَنْ يَقْبَلُوا؛[1] براى خدا بر مردم حقّى نيست كه بشناسند بلكه براى مردم بر خداست كه به آنها بشناساند و چون به ايشان شناسانيد حقّى است از خدا بر آنها كه بپذيرند».

پس بر ما نیست که رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم را بشناسیم بلکه بر خداوند است که ایشان را به زمین آورده و معرّفی کند و بر آن بزرگوار است که امیر المؤمنین علیه السلام را بشناسانند و بعد از آن وظیفه ما پیروی از آن حضرت است.

مانند روز روشن بودن ولایت اهل بیت علیهم السلام

و این حقیقت؛ یعنی امامت اهل بیت علیهم السلام و وجوب فرمان برداری از ایشان برای ما مقدّمه‌ای حل شده است و نیاز نداریم زحمت بکشیم تا پیامبر خدا را قبول کنیم یا بفهمیم خداوند امیر المؤمنین علیه السلام و اهل بیت علیهم السلام را حجّت و میزان حق قرار داده زیرا برای ما مانند آفتاب در وسط روز روشن و واضح است که این بزرگواران اولیاء، اوصیاء، حجّت‌ها و شاهد‌های الهی بر خلق بوده و محلّی هستند که خداوند بواسطه این محل حقایق خود را آشکار می­کند و حق، حقیقت، درستی، علم، معرفت، هدایت و ثواب تنها و تنها در آن و از آن بزرگواران است و هرچه از غیر ایشان باشد که نفرموده، تسدید، تأیید و امضاء نکرده باشند؛ باطل، انحراف و ضلالت است، در نتیجه هر شخصی که این راه را بپیماید در نهایت به اسفل السّافلین و سجّین گرفتار می­شود.

میزان بودن اهل بیت علیهم السلام و رجوع به خداوند تبارک و تعالی در تمامی اختلافات

در بدیهی‌ترین بدیهیّات عالم هرگز تکیه، اعتماد، پیروی و میزان بودن اهل بیت علیهم السلام را نباید از دست بدهیم، بلکه در تمام امور حتی در اینکه خداوند یکی است ـ که برای ما از بدیهیّات عالم است ـ باید پیرو سخن امام باشیم تا اینکه تکیه، اعتماد و پشتوانه ما ایشان باشند نه فکر و فهم خود و امثال خود، که اگر اینگونه بود آهسته آهسته به ضلالت گرفتار می­شویم.

به همین دلیل خداوند در قرآن کریم فرموده: {وَمَا اخْتَلَفْتُمْ فيهِ مِنْ شَيْ‏ءٍ فَحُكْمُهُ إِلَى اللَّه}[2]؛ هر آنچه شما در آن اختلاف کردید حکمش به سوی خداوند است، که در هر چیزی اختلاف کردند، اگر در هر عقیده، معرفت، اعتقاد، عمل، گفتار، کردار، درستی و نادرستی اختلاف کردند آن میزانی که انسان را در این اختلافات به نجات، علم، معرفت، حق، حقیقت و ثواب می­رساند؛ بیان خداوند متعال است که همواره باید میزان خداوند و رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم باشند.

تربیت رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم بر میزان محبّت و نتیجه رسیدن حبّ به حدّ اعلی

سپس می­فرمایند: {ذلِكُمُ اللَّهُ رَبِّي}[3]؛ خداوندی که تمام اختلافات را باید به او رجوع دهید و از او اخد کنید پروردگار من است؛ یعنی او من را تربیت، تزکیه، تهذیب و تأدیب کرده، همانطور که ائمّه علیه السلام در فرمایشات خود فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَدَّبَ نَبِيَّهُ‏ عَلَى‏ مَحَبَّتِهِ‏ فَقَالَ:‏ {وَإِنَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظِيمٍ}[4]‏ ثُمَّ فَوَّضَ إِلَيْهِ فَقَالَ‏: {وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا}[5]»[6]؛ خداوند رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم را بر میزان محبّت خود تربیت کرده نه بر میزان ترس، رجاء و امید رسیدن به ثواب، که رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم از ترس خدا یا به دلیل رسیدن به مقامات، درجات و ثواب‌های بهشتی تأدیب شده باشد نه، بلکه بخاطر حبّ خداوند تأدیب شده‌اند تا حبّ الهی در قلب آن بزرگوار به حدّ اعلی خود برسد. هنگامی که حبّ به حد اعلی خود رسید دیگر غیر خدا‌ها از قلب، دست، پا، سر، فکر، فهم، عقل و خیال ایشان بیرون رفته و در هیچ چیزی از حقایق باطنی و ظاهری آن بزرگوار غیر خدایی وجود ندارد، وقتی هر آنچه هست خدایی شد می­شود خُلق عظیم، سپس خداوند فرمود: {وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ}[7] تو بر خُلق عظیم هستی؛ یعنی تو به جایگاهی از ادب رسیده‌ای که در تو غیر من نیست و از تو غیر من آشکار نمی­شود، هر آنچه در تو و از تو آشکار می­شود فقط من هستم، در نتیجه رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم میزان تمام حقایق عالم قرار می­گیرند و باید تمام اختلاف را به سوی ایشان برده و از ایشان بخواهیم که اختلافات ما را حل کرده و حق را از باطل جدا کنند.

رسول خدا و اهل بیت علیهم السلام فقط خدایی‌اند و غیر خدایی ندارند

خداوند فرموده: {مَا آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ}[8]؛ آنچه را که پیامبر برای شما آورد بگیرید و هر آنچه که شما را نهی کرد باز بایستید، یعنی هر آنچه رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند؛ حق، درست، ایمان، هدایت و ثواب است و به آن معتقد شده و عمل کنید و باید هر آنچه ایشان از آن نهی کرده و فرمودند باطل، نادرست، شیطنت، کفر، ضلالت و بیراهه است؛ دوری کنید.

حضرت می­فرمایند: این پروردگار من است و {عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَإِلَيْهِ أُنيب}[9]؛ من تنها توکّل بر پروردگار خود کرده و توکّل و تکیه بر خود و نه احدی غیر از خود را نمی‌کنم بلکه تکیه و توکّل من فقط بر خداوند متعال است و چون توکّل و تکیه من فقط بر خداوند تبارک و تعالی است به سوی غیر خدا بر نمی­گردم و تنها بازگشت من در همه مطالب و امور به خداوند است؛ یعنی حل و بیان تمام امور را از خدا می‌خواهم، من بیان و راه احدی چه خود و غیر خود را نمی­روم مگر اینکه راه خداوند متعال باشد.

در آیه دیگری خداوند متعال می­فرماید: {يَا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَطيعُوا اللَّهَ وَأَطيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُم}[10]؛ ای کسانی که ایمان آوردید از خداوند، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و اولی الامر از خودتان پیروی کنید؛ یعنی اهل بیت علیهم السلام ـ دوازده امام از امیر المؤمنین علیه السلام تا امام زمان علیه السلام ـ شما فقط از این سه دسته پیروی کنید غیر از این سه دسته همه گمراهی، ظلمات و تاریکی روی تاریکی هستند. در هیچ کجای عالم غیر از خداوند که قرآن را نازل کرده و غیر از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و اهل بیت علیهم السلام و گفتار، کردار، رفتار، اعتقادات و بیان ایشان هیچ حقی وجود ندارد و همه عالم باطل است.

جهل بودن تمام دنیا بجز مواضع علم

امیر المؤمنین علیه السلام فرمودند: «الدُّنْيَا كُلُّهَا جَهْلٌ‏ إِلَّا مَوَاضِعَ الْعِلْمِ»[11]؛ تمام دنیا جهل و نادانی است، در هیچ جای دنیا علم پیدا نمی­شود مگر در مواضع علم؛ آن جایی که خداوند آن را موضع علم قرار داده باشد. همچنین خداوند متعال در سوره جمعه فرموده: ما از امّیّین رسولی را بر آنها بر انگیختیم که آیات الهی یعنی قرآن کریم را بر آنها بخواند تا بوسیله آن رسالت خود را اثبات و آنها را تزکیه و تأدیب ­کند، سپس به آنها علم کتاب یعنی علم ظاهر، فقه، اخلاق، رفتار، اقتصاد و علومی که علوم ظاهره است را بیاموزد و پس از آن به آنها علم حکمت، باطن، اسرار، حقایق الهیه، معارف توحیدی و ولایی را تعلیم دهد.

بعد خداوند می­فرماید: {وَإِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفي‏ ضَلالٍ مُبين}[12]؛ حتماً و بدون شک قبل از اینکه پیامبر ما به سوی اینها رفته و اینها به سوی پیامبر ما بیایند و از پیامبر ما آیات ما را بشنوند و بواسطه ایشان تزکیه شده و علوم ظاهری، باطنی و معارف یاد بگیرند؛ در ضلالت و گمراهی آشکار بودند.

معنای مواضع علم و آتش هدایت و معارف الهی بودن اهل بیت علیهم السلام و معاهده با ایشان

پس معلوم می­شود مواضع علمی که امیر المؤمنین علیه السلام می­فرمایند، اوّلین آن رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و دوّم هر کسی که آن بزرگوار او را میزان علم و حق قرار داده است بوده که اینها از بدیهیّات ماست، چه کسانی که اهل عربیّت و مطالعه بوده و چه کسانی که سواد ندارند و اصلاً نمی­توانند خطّی را تشخیص دهند آن قدر این مطالب را شنیده‌اند که برای آنها واضح و روشن‌تر از روشنی روز است، امّا در عین حال انسان باید بگوید، بشنود، معاهده و تعاهد کند و برای خود تکرار کند تا آهسته آهسته از فریب شیطان‌های جنّی و انسی دور شود و علی الدوام با اهل بیت علیهم السلام باشد.

مانند آتشی که از آن در مقابل سرما گرم شده‌اید امّا به اعتبار اینکه خوب گرم شده‌اید نباید کنار رفته و بگویید اگر از آتش کنار بروم و رابطه نداشته باشم دیگر مشکلی ندارد، اینگونه نیست چون از سمت دیگری سرما در حال آمدن است؛ سرما عبارت از گمراه کننده‌ها، گمراهی‌ها، ضلالت‌ها، جهالت‌ها و اباطیل است، اگر مرتّب رو به آتش نباشید و خود را گرم نکرده و معاهده، رابطه، اتّصال، ارتباط و پیوند با آتش نداشته باشید؛ آهسته آهسته سرما شما را خشک می‌کند.[13]

این آتش اهل بیت علیهم السلام هستند که آتش کمالات و معارف الهیه‌اند و باید مرتب با آنها معاهده و تعاهد داشته باشیم تا گرم بمانیم؛ تعاهد یعنی همیشه با آنها رابطه داشته باشیم همانطور که خدای متعال فرموده: {صابِرُوا وَرابِطُوا}[14]؛ هم یکدیگر را صبر داده و هم مرابطه داشته باشید؛ یعنی با امام خود مرابطه داشته باشید.

رابطه با اهل بیت علیهم السلام گرمای هدایت و معارف و با دیگران سرمای ضلالت و بازخواست خداوند در روز قیامت

در نتیجه این روشن، واضح و بدیهی بودن اعتقادات یقینی و ثابت ما نباید سبب شود تا دست از سخنان اهل بیت علیهم السلام برداشه و رابطه، اتصال و پیوند خود را با فرمایشات ایشان قطع کنیم، اگر اینگونه کردیم آهسته آهسته رابطه با ایشان که گرمای هدایت است کم شده و رابطه با دیگران که سرمای ضلالت است زیاد شده و سرما زده شده و یخ می­زنیم!

به همین دلیل امیر المؤمنین علیهم السلام می­فرمایند: «الدُّنْيَا كُلُّهَا جَهْلٌ‏ إِلَّا مَوَاضِعَ الْعِلْمِ وَالْعِلْمُ كُلُّهُ حُجَّةٌ إِلَّا مَا عُمِلَ بِه»؛ هر علمی که از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و اهل بیت علیهم السلام رسیده؛ حجّت بوده و بیخود نیامده، بلکه آمده تا بنده و جنابعالی روز قیامت نگوییم: {إِنَّا كُنَّا عَنْ هَذَا غَافِلينَ}[15]، ما غافل بوده، ندانسته و نفهمیدیم.

در حدیث شریف است که خداوند تبارک و تعالی در روز قیامت به بنده می­فرماید: دانستی یا ندانستی؟ اگر بگوید: دانستم خداوند می­گوید: چرا عمل نکردی؟ و اگر بگوید: نداستم خداوند می­گوید: پس چرا نرفتی یاد بگیری تا عمل کنی؟[16] من که راه یاد گرفتن را قرار داده بودم، من انبیا، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم، قرآن، اهل بیت علیهم السلام، سخنان ایشان، نویسندگان بزرگ تاریخ، مؤمنین به خود و امیر المؤمنین علیه السلام و اهل ولایت را قرار داده بودم، که در طول تاریخ اسلام با آن همه سختی‌ها، گرفتاری‌ها و دشواری‌ها صبر کرده و طاقت آوردند و فرمایشات منِ خدا را برای تو رساندند تا امروز در کتابخانه‌ها اصول کافی، قرآن و نهج البلاغه باشد، تو چرا نرفتی یاد بگیری و عمل کنی؟

امیر المؤمنین علیه السلام درب علم رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و سارق بودن کسانی که از غیر درب وارد می­شوند

در نتیجه میزان علم است و مشخّص است که علم رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم تنها و تنها در امیر المؤمنین علیه السلام قرار گرفته که از بدیهیّات دینی و اسلامی ما این است که رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: «أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ‏ وَعَلِيٌّ بَابُهَا فَمَنْ أَرَادَ الْمَدِينَةَ فَلْيَأْتِها مِن بَابِها»[17]؛ من شهر علم و علی درب آن است و هرکس می‌خواهد وارد شهر شود باید از درب وارد شود. از غیر درب نمی­تواند برود. اوّلاً غیر درب همه دژ و دیوار‌های بلند است که نمی­تواند از روی دیوار برود و اگر بخواهد از آنجا برود غریبه و دزد شناخته می­شود، آنهایی که در بالای بارو‌های قلعه دیوار هستند او را با تیر زده و نمی­گذارند وارد شود، به همین دلیل خداوند متعال می­فرماید: {وَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوابِها}[18]؛ از درب‌های خانه‌ها وارد شوید، بعد ائمّه علیهم السلام فرمودند: هرکس از غیر درب آن برود سارق و دزد شناخته می­شود[19]، که دزد را می­زنند، ادب می­کنند و از میان می­برند.

پس امیر المؤمنین علیه السلام درب علم رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم هستند و آن بزرگوار فرمودند: «عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ يَدُورُ مَعَهُ‏ حَيْثُ‏ مَا دَار»؛ علی با حق و حق با علی است و او هر کجا برود حق همان جا می­رود.

و در جایی دیگر فرمودند: «اللَّهُمَ‏ أَدِرِ الْحَقَّ مَعَه»[20]؛ پرودرگارا حق را همیشه با علی قرار بده، لذا خداوند فرموده: {وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُم}[21].

رد کردن تمامی اختلافات به خداوند، پیامبر و اولی الامر

سپس خدای متعال می­فرماید: {فَإِنْ تَنازَعْتُمْ في‏ شَيْ‏ءٍ}؛ اگر شما مسلمانان در یک امر اعتقادی، توحیدی، ولایی، رسالتی، قیامتی، نماز و روزه‌ای اختلاف کردید ـ مانند اینکه رحمت خدا، فضل خدا، مقام رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم، مقام امیرالمؤنین علیه السلام و نماز چگونه است؟ ـ؛ {فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُول}؛ بر خدا و پیامبر رد کنید و فقط از ایشان بگیرید، ائمّۀ ما در این آیۀ شریفه فرمودند: «وَ إِلی أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُم»؛ معنای این آیه این است که به خدا، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و اولی الامر از خودتان که اهل بیت علیهم السلام هستند رد کنید[22].

در نتیجه در تمام اختلافات، بگو مگو‌ها و همه آنچه که در آن نزاع پیدا می­کنیم که شما یک نظری و من یک نظری داریم؛ باید رد به ایشان کنیم. می­بینید در دنیای اسلام و در همین مشهد چقدر اعتقادات گوناگون در توحید خداوند، رسالت و امامت وجود دارد، در اینجا وظیفه چیست؟ آیا هر کسی طبق فهم، درک، خیال، بافته و ساخته خود حرکت کند؟ نه همه باید در خانه اهل بیت علیهم السلام رفته و از ایشان بیاموزند و هرچه ایشان فرمودند همان حق است.

خداوند می­فرماید: در تمام اختلافات رد بر خدا، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و اهل بیت علیهم السلام کنید {إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِر}؛ اگر راست می­گویید و ایمان به خدا و رسول او آورده‌اید و منافق نیستید ـ و تنها به ظاهر (أشهد أن لا إله إلا الله) نگفته و حقیقتاً (أشهد أن لا إله إلا الله وأشهد أن محمّد رسول الله وعلي امیر المؤمنین ولي الله) می­گویید ـ باید به سمت ایشان رفته و فقط از ایشان بگیرید.

بعد خداوند می­فرماید: {ذلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْويلاً}؛ اینکه من خداوند می­گویم فقط در خانه خدا، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و اهل بیت علیهم السلام بروید و فقط اعتقادات خود را از ایشان گرفته و به سوی هیچ احدی در عالم غیر از ایشان نروید ـ مگر عالم، حکیم، نویسنده و گوینده‌ای که فقط از ایشان می­گوید، زیرا او فرمایشات، مطالب و حقایق آن بزرگواران را به شما می­رساند ـ؛ این برای شما خیر، خوب و عاقبت نیکو می­آورد و شما را نجات داده و در راه هدایت و نعمت ابدی بهشت قرار می­دهد.

نتیجه نرفتن به سوی اهل بیت علیهم السلام و استجابت نکردن ایشان

در آیه دیگری خداوند تعالی می­فرماید: {فَإِنْ لَمْ يَسْتَجيبُوا لَك}[23]؛ کسانی که تو را استجابت نکرده و به فرمایشات تو و اوصیای تو عمل نکرده و آن را نپذیرفتند؛ {فَاعْلَمْ أَنَّما يَتَّبِعُونَ أَهْواءَهُم}؛ پس بدان فقط دنبال هوی و هوس خود می­روند، اگر می­گویند ما چیزی پیدا کرده و فهمیدیم بدون اینکه به سمت خدا، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و اهل بیت علیهم السلام برویم؛ بدان دروغ می­گویند! آیا می­شود کسی بدون اینکه به سوی قرآن کریم و آن بزرگواران و راه، روش، گفتار، کردار، بیانات، معارف، علوم، حقایق و اسرار ایشان برود، چیزی پیدا کرده باشد؟ اینها دروغ می‌گویند زیرا من خداوند راهی جز کتاب خود، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و اهل بیت علیهم السلام قرار نداده‌ام.

بعد خداوند در مورد راه، روش، نتیجه کار اینها و اینکه سیر ایشان به کدام سمت است می­فرماید: {وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَواهُ بِغَيْرِ هُدىً مِنَ اللَّه}؛ چه کسی گمراه‌تر است از کسی که دنبال هوای خود می­رود بدون اینکه از سمت خداوند هدایتی به او رسیده و بر میزان هدایت خدا ـ یعنی سخنان قرآن کریم، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و اهل بیت علیهم السلام ـ حرکت کرده باشد.

بعد از آن خداوند می­فرماید: {إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمين}؛ ای پیامبر من، ای کسی که این آیۀ شریفه را می‌خوانی و مخاطب من هستی و آیۀ شریفه به گوش تو می‌خورد، بدان خداوند متعال ظالمین را هدایت نمی‌کند، کسانی که اینطور می‌میرند و دنبال هوی، هوس، بافته‌ها و ساخته‌های خود می‌روند ظالم هستند چون راه خدا را رها کرده و خود را بیمار کردند و خداوند هم بیماری اینها را بیشتر می‌کند. [24]

توجیه کسانی که به سمت اهل بیت علیهم السلام نرفته و ایشان را استجابت نکردند

در آیه دیگری خداوند متعال می­فرماید: {وَقَالَ الَّذينَ كَفَرُوا لِلَّذينَ آمَنُوا لَوْ كانَ خَيْراً ما سَبَقُونا إِلَيْه}[25]؛ کسانی که کافر شدند ـ یعنی کسانی که قرآن کریم را قبول نکرده و راه قرآن، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم، امیر المؤمنین و اهل بیت علیهم السلام را نمی­روند ـ به مؤمنین می­گویند: اگر آن چیزی را که شما پذیرفتید و راهی که به سمت خدا، رسول خدا و اهل­بیت علیهم السلام می­روید راه خیر و درستی بود، در رفتن به سمت آن راه بر ما سبقت نمی­گرفتید، پس اینکه ما کفّار به سوی خدا، قرآن، فرمایشات رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم نرفته و در خدمت اهل بیت علیهم السلام شاگردی نکردیم؛ نشان دهنده این است که آن چیزی که مؤمنین به خدا، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و اهل بیت علیهم السلام به دنبال آن رفتند چیز خوبی نبوده است.

خداوند در آخر با یک جمله می­فرماید: {وَإِذْ لَمْ يَهْتَدُوا بِهِ فَسَيَقُولُونَ هَذَا إِفْكٌ قَديمٌ}؛ کفّار و دشمنان امیر المؤمنین علیه السلام چون به اختیار خودشان راه ولایت را رها کرده و راه ضلالت را پیموده و خود را گرفتار و بیمار راه ضلالت کردند و به ولایت، سخنان، راه، روش و اعتقادات امیر المؤمنین علیهم السلام و آنچه ایشان می­گویند ایمان نیاوردند؛ می­خواهند عمل خود را توجیه کرده و بگویند: ما مشکل نداریم، بلکه آن راه مشکل دارد! می­خواهند خود را تبرئه کرده و بگویند: ما آدم‌های خوبی بوده و می­خواستیم راه درست را برویم، امّا آن راه، راه درستی نیست!

اینها کسانی هستند که می­گویند: راه خدا، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم، امیر المؤمنین و اهل بیت علیهم السلام دروغ و از بافته‌های قدیم است؛ یعنی کسانی که در جلسات قبل عرض کردیم انسان باید از آنها فرار و به هیچ وجه نزدیک آنها نشده و همیشه از خود آنها، علم، کتاب، نوشته، نماز، روزه، حج، زکات، خوبی‌ها و روایات آنها فرار کند اینها چون با راه آن بزرگواران مخالفت و مقابله کرده و خود را در ضلالت انداخته‌اند و می­گویند: ولایت، فرمایشات، اعتقادات و راه رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و امیر المؤمنین علیه السلام افک قدیم است.

غافل و ناشنوا بودن ما نسبت به معارف

برای اینکه با اعتقادات صحیح ایمانی آشنا شویم حداقل هفته‌ای یک مرتبه این روایات به گوش ما بخورد، چون شاید بعضی از ما هفته‌ای یک صفحه کتاب اصول کافی و نهج البلاغه هم نخوانند و اصلاً ندانند نهج البلاغه امیر المؤمنین علیه السلام در چه موضوعی است؟ مانند اینکه به آن بنده خدا که گفت: خَصَن و خُصَین دختران معاویه‌اند. دیگری گفت: اوّلاً خَصَن و خُصَین نیستند بلکه حَسَن و حُسَین‌اند، دختر نبوده بلکه پسر‌اند، دختران معاویه نیستند بلکه پسران امیر المؤمنین علیه السلام هستند!

در همین سال‌های اخیر نویسنده‌ای از لبنان نوشته: در آفریقا از کسی سؤال شد: علی چه کسی بود؟ گفت: فکر کنم یکی از دوستان پیامبر خدا بوده که در یکی از جنگ‌ها کشته شده؛ یعنی اصلاً نمی­داند علی کیست و آیا بعد از پیامبر زنده ماندند یا نماندند؟! بعضی از ما اینگونه هستیم.

ان شاء الله حداقل هفته‌ای یک شب دو یا سه آیۀ شریفه و حدیث به گوش ما بخورد، اوّل به گوش خودم بخورد چون گوش‌ها کر شده و نمی­شنود و اگر می­شنوید اینطور نبود، خداوند می­فرماید: {وَلَوْ أَسْمَعَهُمْ لَتَوَلَّوْا وَهُمْ مُعْرِضُون}[26]؛ ما به اینها نمی­شنوانیم یعنی خداوند همین الآن حقایق الهیه خود را از من شیخ غلام علی پوشانده است، چون خداوند می­داند اگر به من بشنواند نمی­پذیرم و گوش من شنوا نیست، گوش بنده در آن چیز‌ها کر است امّا در چیز‌های دیگر خیلی خوب است، ما در قم از پیرمردی مغازه‌ای اجاره کردیم که آدم بد و بی‌دینی بود امّا این را بعداً متوجّه شدیم، او چیزی که می‌خواست به یاد داشته باشد را با تمام جزئیات به یاد می‌آورد امّا قول ثابت، واضح و روشن را فراموش می‌کرد و می‌گفت: یادم نیست، من این قول را نداده‌ام!

پس خداوند تبارک و تعالی به بنده و شما توفیق دهد تا به سمت فرمایشات اهل بیت علیهم السلام رفته و بدانیم که اعتقادات، معارف، امور حقّه و راه نجات؛ تنها و تنها در آن بزرگواران و کسانی که فقط فرمایشات، علوم و معارف ایشان را به ما می­رسانند است، غیر این دو در هیچ کجای دنیا حق و درستی نیست بلکه همه ضلالت است.

الحمد لله ربّ العالمین وصلّی الله علی محمّد وآله الطاهرین

---

[1]. الكافي، ج1، ص164، ح1: عَنْ بُرَيْدِ بْنِ مُعَاوِيَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ:... .

الكافي، ج1، ص162، ح1: عَنِ ابْنِ الطَّيَّارِ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَ‏ اللَّهَ احْتَجَ‏ عَلَى‏ النَّاسِ‏ بِمَا آتَاهُمْ وَعَرَّفَهُمْ.

الكافي، ج1، ص163، ح2: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: الْمَعْرِفَةُ مِنْ صُنْعِ مَنْ هِيَ قَالَ مِنْ صُنْعِ اللَّهِ لَيْسَ لِلْعِبَادِ فِيهَا صُنْعٌ.

الكافي، ج1، ص163، ح3: عَنْ حَمْزَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ الطَّيَّارِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام‏ فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ: وَما كانَ اللَّهُ لِيُضِلَّ قَوْماً بَعْدَ إِذْ هَداهُمْ‏ حَتَّى يُبَيِّنَ لَهُمْ ما يَتَّقُونَ‏ قَالَ حَتَّى يُعَرِّفَهُمْ مَا يُرْضِيهِ وَمَا يُسْخِطُهُ وَقَالَ‏ فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَتَقْواها قَالَ بَيَّنَ لَهَا مَا تَأْتِي وَمَا تَتْرُكُ وَقَالَ‏ إِنَّا هَدَيْناهُ السَّبِيلَ‏ إِمَّا شاكِراً وَإِمَّا كَفُوراً قَالَ عَرَّفْنَاهُ إِمَّا آخِذٌ وَإِمَّا تَارِكٌ وَعَنْ قَوْلِهِ‏ وَأَمَّا ثَمُودُ فَهَدَيْناهُمْ‏ فَاسْتَحَبُّوا الْعَمى‏ عَلَى الْهُدى‏ قَالَ عَرَّفْنَاهُمْ فَاسْتَحَبُّوا الْعَمَى عَلَى الْهُدَى وَهُمْ يَعْرِفُونَ وَفِي رِوَايَةٍ بَيَّنَّا لَهُمْ.

الكافي، ج1، ص163، ح5: عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام أَصْلَحَكَ اللَّهُ هَلْ جُعِلَ فِي النَّاسِ أَدَاةٌ يَنَالُونَ بِهَا الْمَعْرِفَةَ قَالَ فَقَالَ لَا قُلْتُ فَهَلْ كُلِّفُوا الْمَعْرِفَةَ قَالَ لَا عَلَى اللَّهِ الْبَيَانُ لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها وَلا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا ما آتاها قَالَ وَسَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِهِ‏ وَما كانَ اللَّهُ لِيُضِلَّ قَوْماً بَعْدَ إِذْ هَداهُمْ حَتَّى يُبَيِّنَ لَهُمْ ما يَتَّقُونَ‏ قَالَ حَتَّى يُعَرِّفَهُمْ مَا يُرْضِيهِ وَمَا يُسْخِطُهُ.

الكافي، ج1، ص163، ح6: عَنْ سَعْدَانَ رَفَعَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ لَمْ يُنْعِمْ عَلَى عَبْدٍ نِعْمَةً إِلَّا وَقَدْ أَلْزَمَهُ فِيهَا الْحُجَّةَ مِنَ اللَّهِ فَمَنْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْهِ فَجَعَلَهُ قَوِيّاً فَحُجَّتُهُ عَلَيْهِ الْقِيَامُ بِمَا كَلَّفَهُ وَاحْتِمَالُ مَنْ هُوَ دُونَهُ مِمَّنْ هُوَ أَضْعَفُ مِنْهُ وَمَنْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْهِ فَجَعَلَهُ مُوَسَّعاً عَلَيْهِ فَحُجَّتُهُ عَلَيْهِ مَالُهُ ثُمَّ تَعَاهُدُهُ الْفُقَرَاءَ بَعْدُ بِنَوَافِلِهِ وَمَنْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْهِ فَجَعَلَهُ شَرِيفاً فِي بَيْتِهِ جَمِيلًا فِي صُورَتِهِ فَحُجَّتُهُ عَلَيْهِ أَنْ يَحْمَدَ اللَّهَ تَعَالَى عَلَى ذَلِكَ وَأَنْ لَا يَتَطَاوَلَ عَلَى غَيْرِهِ فَيَمْنَعَ حُقُوقَ الضُّعَفَاءِ لِحَالِ شَرَفِهِ وَجَمَالِهِ.

الكافي، ج1، ص164، ح1: عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِي مَنْصُورٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: سِتَّةُ أَشْيَاءَ لَيْسَ لِلْعِبَادِ فِيهَا صُنْعٌ الْمَعْرِفَةُ وَالْجَهْلُ وَالرِّضَا وَالْغَضَبُ وَالنَّوْمُ وَالْيَقَظَةُ.

[2]. الشورى: 10 (وَمَا اخْتَلَفْتُمْ فِيهِ مِنْ شَيْءٍ فَحُكْمُهُ إِلَى اللَّهِ ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبِّي عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَإِلَيْهِ أُنِيبُ).

الانعام: 57 (قُلْ إِنِّي عَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَكَذَّبْتُمْ بِهِ مَا عِنْدِي مَا تَسْتَعْجِلُونَ بِهِ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ يَقُصُّ الْحَقَّ وَهُوَ خَيْرُ الْفَاصِلِينَ).

يوسف: 40 (مَا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِهِ إِلَّا أَسْمَاءً سَمَّيْتُمُوهَا أَنْتُمْ وَآبَاؤُكُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ بِهَا مِنْ سُلْطَانٍ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ أَمَرَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ).

يوسف: 67 (وَقَالَ يَا بَنِيَّ لَا تَدْخُلُوا مِنْ بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابٍ مُتَفَرِّقَةٍ وَمَا أُغْنِي عَنْكُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَعَلَيْهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ).

الانعام: 62 (ثُمَّ رُدُّوا إِلَى اللَّهِ مَوْلَاهُمُ الْحَقِّ أَلَا لَهُ الْحُكْمُ وَهُوَ أَسْرَعُ الْحَاسِبِينَ).

القصص: 70 (وَهُوَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَهُ الْحَمْدُ فِي الْأُولَى وَالْآخِرَةِ وَلَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ).

القصص: 88 (وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ).

[3]. الشوری: 10.

[4]. القلم: 6.

[5]. الحشر: 7.

[6]. الكافي، ج1، ص265، ح1: عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ النَّحْوِيِّ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَسَمِعْتُهُ يَقُولُ‏ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَدَّبَ نَبِيَّهُ‏ عَلَى‏ مَحَبَّتِهِ‏ فَقَالَ‏ وَإِنَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ‏ عَظِيمٍ‏ ثُمَّ فَوَّضَ إِلَيْهِ فَقَالَ عَزَّ وَجَلَّ: وَما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ‏ وَما نَهاكُمْ عَنْهُ‏ فَانْتَهُوا وَقَالَ عَزَّ وَجَلَّ: مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ‏ قَالَ ثُمَّ قَالَ وَإِنَّ نَبِيَّ اللَّهِ فَوَّضَ إِلَى عَلِيٍّ وَائْتَمَنَهُ فَسَلَّمْتُمْ وَجَحَدَ النَّاسُ فَوَ اللَّهِ لَنُحِبُّكُمْ أَنْ تَقُولُوا إِذَا قُلْنَا وَأَنْ تَصْمُتُوا إِذَا صَمَتْنَا وَنَحْنُ فِيمَا بَيْنَكُمْ وَبَيْنَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ مَا جَعَلَ اللَّهُ لِأَحَدٍ خَيْراً فِي خِلَافِ أَمْرِنَا.

الكافي، ج1، ص267، ح6: عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى أَدَّبَ‏ نَبِيَّهُ‏ صلّی الله علیه و آله و سلّم فَلَمَّا انْتَهَى بِهِ إِلَى مَا أَرَادَ قَالَ لَهُ‏ إِنَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظِيمٍ‏ فَفَوَّضَ إِلَيْهِ دِينَهُ فَقَالَ‏ وَما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ فَرَضَ الْفَرَائِضَ وَلَمْ يَقْسِمْ لِلْجَدِّ شَيْئاً وَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم أَطْعَمَهُ السُّدُسَ فَأَجَازَ اللَّهُ جَلَّ ذِكْرُهُ لَهُ ذَلِكَ وَذَلِكَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ: هذا عَطاؤُنا فَامْنُنْ أَوْ أَمْسِكْ بِغَيْرِ حِسابٍ‏.

الكافي، ج1، ص268، ح9: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْمِيثَمِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ‏ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَدَّبَ‏ رَسُولَهُ‏ حَتَّى‏ قَوَّمَهُ‏ عَلَى مَا أَرَادَ ثُمَّ فَوَّضَ إِلَيْهِ فَقَالَ عَزَّ ذِكْرُهُ: ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا فَمَا فَوَّضَ اللَّهُ إِلَى رَسُولِهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فَقَدْ فَوَّضَهُ إِلَيْنَا.

بصائر الدرجات، ج‏1، ص378، ح1: عَنْ أَبِي أُسَامَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ مُحَمَّداً صلّی الله علیه و آله و سلّم عَبْداً فَأَدَّبَهُ‏ حَتَّى‏ إِذَا بَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً أَوْحَى إِلَيْهِ وَفَوَّضَ إِلَيْهِ الْأَشْيَاءَ فَقَالَ‏ ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا.

تحف العقول، ص171:... يَا كُمَيْلُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم أَدَّبَهُ اللَّهُ وَهُوَ أَدَّبَنِي وَأَنَا أُؤَدِّبُ الْمُؤْمِنِينَ وَأُوَرِّثُ الْآدَابَ‏ الْمُكْرَمِينَ‏، الخبر.

مكارم الأخلاق، ص17: عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، عَنِ النَّبِيِّ صلّی الله علیه و آله و سلّم قَالَ: أَنَا أَدِيبُ اللَّهِ وَعَلِيٌّ أَدِيبِي‏ أَمَرَنِي‏ رَبِّي‏ بِالسَّخَاءِ وَالْبِرِّ وَنَهَانِي عَنِ الْبُخْلِ وَالْجَفَاءِ وَمَا شَيْ‏ءٌ أَبْغَضَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ مِنَ الْبُخْلِ وَسُوءِ الْخُلُقِ وَإِنَّهُ لَيُفْسِدُ الْعَمَلَ كَمَا يُفْسِدُ الْخَلُّ الْعَسَلَ.

[7]. القلم: 4.

[8]. الحشر: 7 (مَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَى فَلِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ كَيْ لَا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الْأَغْنِيَاءِ مِنْكُمْ وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ).

[9]. الشوری: 10 (وَمَا اخْتَلَفْتُمْ فِيهِ مِنْ شَيْءٍ فَحُكْمُهُ إِلَى اللَّهِ ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبِّي عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَإِلَيْهِ أُنِيبُ).

[10]. النساء: 59 (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا).

[11]. التوحيد، ص371، ح10: وَبِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام:‏ الدُّنْيَا كُلُّهَا جَهْلٌ إِلَّا مَوَاضِعَ‏ الْعِلْمِ‏ وَالْعِلْمُ كُلُّهُ حُجَّةٌ إِلَّا مَا عُمِلَ بِهِ وَالْعَمَلُ كُلُّهُ رِيَاءٌ إِلَّا مَا كَانَ مُخْلَصاً وَالْإِخْلَاصُ عَلَى خَطَرٍ حَتَّى يَنْظُرَ الْعَبْدُ بِمَا يُخْتَمُ لَهُ.

[12]. الجمعة: 2 (هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ).

آل عمران: 164 (لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ).

البقرة: 129 (رَبَّنَا وَابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ).

البقرة: 251 (فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُودُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاءُ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ).

القصص: 85 (إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرَادُّكَ إِلَى مَعَادٍ قُلْ رَبِّي أَعْلَمُ مَنْ جَاءَ بِالْهُدَى وَمَنْ هُوَ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ).

الزمر: 22 (أَفَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ فَهُوَ عَلَى نُورٍ مِنْ رَبِّهِ فَوَيْلٌ لِلْقَاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ أُولَئِكَ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ).

إبراهيم: 9 (أَلَمْ يَأْتِكُمْ نَبَأُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ قَوْمِ نُوحٍ وَعَادٍ وَثَمُودَ وَالَّذِينَ مِنْ بَعْدِهِمْ لَا يَعْلَمُهُمْ إِلَّا اللَّهُ جَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَرَدُّوا أَيْدِيَهُمْ فِي أَفْوَاهِهِمْ وَقَالُوا إِنَّا كَفَرْنَا بِمَا أُرْسِلْتُمْ بِهِ وَإِنَّا لَفِي شَكٍّ مِمَّا تَدْعُونَنَا إِلَيْهِ مُرِيبٍ).

النساء: 83 (وَإِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُوا بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَاتَّبَعْتُمُ الشَّيْطَانَ إِلَّا قَلِيلًا).

[13]. النور: 35 (اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْض مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَكَةٍ زَيْتُونَةٍ لا شَرْقِيَّةٍ وَلا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُورٌ عَلَى نُورٍ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشَاءُ وَيَضْرِبُ اللَّهُ الأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ).

[14]. آل عمران: 200 (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ).

[15]. الأعراف: 172 (وَإِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنْفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ قَالُوا بَلَى شَهِدْنَا أَنْ تَقُولُوا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّا كُنَّا عَنْ هَذَا غَافِلِينَ).

[16]. الأمالي (للمفيد)، ص227، ح6: عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ زِيَادٍ قَالَ: سَمِعْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ علیهما السلام وَقَدْ سُئِلَ عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَى:‏ فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبالِغَةُ فَقَالَ: إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَقُولُ لِلْعَبْدِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَبْدِي أَ كُنْتَ عَالِماً فَإِنْ قَالَ نَعَمْ قَالَ لَهُ أَ فَلَا عَمِلْتَ‏ بِمَا عَلِمْتَ‏ وَإِنْ قَالَ كُنْتُ جَاهِلًا قَالَ لَهُ أَ فَلَا تَعَلَّمْتَ حَتَّى تَعْمَلَ فَيَخْصِمُهُ وَذَلِكَ‏ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ.

تاريخ مدينة دمشق، ج48، ص68: عَنْ مَكْحُولٍ أَنَّ أَبَا اَلدَّرْداءِ قَالَ: قَالَ لِي رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى الله عليه وسلم: يَا عُوَيْمِرُ يَا أَبَا الدَّرداءِ كَيْفَ بِكَ إِذَا قِيلَ لَكَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلِمْتَ أَمْ جَهِلْتَ فإِنْ قُلتُ عَلِمْتُ قِيلَ لَك فَمَاذَا عَمِلْتَ فِيمَا تَعَلَّمْتَ وإِنْ قُلْتَ جَهِلْتَ قيلَ لَكَ فَمَاذا عُذرُكَ فيما جَهِلتَ ألاَّ تَعلَّمتُ.

[17]. عيون أخبار الرضا علیه السلام، ج1، ص232، ح1: عَنِ الرَّيَّانِ بْنِ الصَّلْتِ‏ قَالَ: حَضَرَ الرِّضَا علیه السلام مَجْلِسَ الْمَأْمُونِ بِمَرْوَ وَقَدِ اجْتَمَعَ فِي مَجْلِسِهِ جَمَاعَةٌ مِنْ عُلَمَاءِ أَهْلِ الْعِرَاقِ وَخُرَاسَانَ فَقَالَ الْمَأْمُون‏:... فَقَالَ الرِّضَا علیه السلام:... وَأَمَّا الرَّابِعَةُ فَإِخْرَاجُهُ صلّی الله علیه و آله و سلّم النَّاسَ مِنْ‏ مَسْجِدِهِ‏ مَا خَلَا الْعِتْرَةَ حَتَّى تَكَلَّمَ النَّاسُ فِي ذَلِكَ وَتَكَلَّمَ الْعَبَّاسُ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ تَرَكْتَ عَلِيّاً وَأَخْرَجْتَنَا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم مَا أَنَا تَرَكْتُهُ وَأَخْرَجْتُكُمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ تَرَكَهُ وَأَخْرَجَكُمْ وَفِي هَذَا تِبْيَانُ قَوْلِهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم لِعَلِيٍّ علیه السلام أَنْتَ مِنِّي بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى قَالَتِ الْعُلَمَاءُ وَأَيْنَ هَذَا مِنَ الْقُرْآنِ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ أُوجِدُكُمْ فِي ذَلِكَ قُرْآناً وَأَقْرَؤُهُ عَلَيْكُمْ قَالُوا هَاتِ قَالَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَ‏ وَأَوْحَيْنا إِلى‏ مُوسى‏ وَأَخِيهِ أَنْ تَبَوَّءا لِقَوْمِكُما بِمِصْرَ بُيُوتاً وَاجْعَلُوا بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً فَفِي هَذِهِ الْآيَةِ مَنْزِلَةُ هَارُونَ مِنْ مُوسَى وَفِيهَا أَيْضاً مَنْزِلَةُ عَلِيٍّ علیه السلام مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَمَعَ هَذَا دَلِيلٌ وَاضِحٌ‏ فِي قَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم حِينَ قَالَ أَلَا إِنَّ هَذَا الْمَسْجِدَ لَا يَحِلُّ لِجُنُبٍ إِلَّا لِمُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَآلِهِ‏ قَالَتِ الْعُلَمَاءُ يَا أَبَا الْحَسَنِ هَذَا الشَّرْحُ وَهَذَا الْبَيَانُ لَا يُوجَدُ إِلَّا عِنْدَكُمْ مَعَاشِرَ أَهْلِ بَيْتِ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فَقَالَ وَمَنْ يُنْكِرُ لَنَا ذَلِكَ وَرَسُولُ اللَّهِ يَقُولُ أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَعَلِيٌّ بَابُهَا فَمَنْ أَرَادَ الْمَدِينَةَ فَلْيَأْتِهَا مِنْ بَابِهَا فَفِيمَا أَوْضَحْنَا وَشَرَحْنَا مِنَ الْفَضْلِ وَالشَّرَفِ وَالتَّقْدِمَةِ وَالِاصْطِفَاءِ وَالطَّهَارَةِ مَا لَا يُنْكِرُهُ إِلَّا مُعَانِدُو اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ وَالْحَمْدُ عَلَى ذَلِكَ فَهَذِهِ الرَّابِعَةُ، الخبر.

عيون أخبار الرضا علیه السلام، ج2، ص66، ح298: وَبِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِيٍّ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم:‏ أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ‏ وَعَلِيٌّ بَابُهَا.

الخصال، ج2، ص574، ح1: عَنْ مَكْحُولٍ قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ علیه السلام:‏ لَقَدْ عَلِمَ الْمُسْتَحْفَظُونَ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم أَنَّهُ لَيْسَ فِيهِمْ رَجُلٌ لَهُ مَنْقَبَةٌ إِلَّا وَقَدْ شَرِكْتُهُ فِيهَا وَفَضَلْتُهُ وَلِي سَبْعُونَ مَنْقَبَةً لَمْ يَشْرَكْنِي فِيهَا أَحَدٌ مِنْهُم‏... وَأَمَّا الْحَادِيَةُ وَالْعِشْرُونَ فَإِنِّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم يَقُولُ أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَعَلِيٌّ بَابُهَا وَلَنْ‏ تُدْخَلِ‏ الْمَدِينَةُ إِلَّا مِنْ بَابِهَا ثُمَّ قَالَ يَا عَلِيُّ إِنَّكَ سَتَرْعَى ذِمَّتِي وَتُقَاتِلُ عَلَى سُنَّتِي وَتُخَالِفُكَ أُمَّتِي‏، الخبر.

معاني الأخبار، ص58، ح9: عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنَ عَلِيٍّ علیه السلام قَالَ: خَطَبَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ صلّی الله علیه و آله و سلّم بِالْكُوفَةِ بَعْدَ مُنْصَرَفِهِ مِنَ النَّهْرَوَانِ وَبَلَغَهُ أَنَّ مُعَاوِيَةَ يَسُبُّهُ وَيَلْعَنُهُ وَيَقْتُلُ أَصْحَابَهُ فَقَامَ خَطِيباً فَحَمِدَ اللَّهَ وَأَثْنَى عَلَيْهِ وَصَلَّى عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم وَذَكَرَ مَا أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَى نَبِيِّهِ وَعَلَيْهِ ثُمَّ قَال:‏... أَنَا سَيِّدُ الْأَوْصِيَاءِ وَوَصِيُّ خَيْرِ الْأَنْبِيَاءِ أَنَا بَابُ مَدِينَةِ الْعِلْمِ‏ وَخَازِنُ‏ عِلْمِ رَسُولِ اللَّهِ وَوَارِثُه‏، الخبر.

الأمالي (للصدوق)، ص561، ح2: عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیهم السلام قَالَ: قَالَ لِي رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم عَلَى مِنْبَرِهِ: يَا عَلِيُّ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ وَهَبَ لَكَ حُبَّ الْمَسَاكِينِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ فَرَضِيتَ بِهِمْ إِخْوَاناً وَرَضُوا بِكَ إِمَاماً فَطُوبَى لِمَنْ أَحَبَّكَ وَصَدَّقَ عَلَيْكَ وَوَيْلٌ لِمَنْ أَبْغَضَكَ وَكَذَّبَ عَلَيْكَ يَا عَلِيُّ أَنْتَ الْعَالِمُ [الْعَلَمُ‏] لِهَذِهِ الْأُمَّةِ مَنْ أَحَبَّكَ فَازَ وَمَنْ أَبْغَضَكَ هَلَكَ يَا عَلِيُّ أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَأَنْتَ بَابُهَا وَهَلْ تُؤْتَى‏ الْمَدِينَةُ إِلَّا مِنْ بَابِهَا، الخبر.

الأمالي (للصدوق)، ص344، ح1: عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ: لَمَّا جَلَسَ عَلِيٌّ علیه السلام فِي الْخِلَافَةِ وَبَايَعَهُ النَّاسُ خَرَجَ إِلَى الْمَسْجِدِ مُتَعَمِّماً بِعِمَامَةِ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم لَابِساً بُرْدَةَ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم مُتَنَعِّلًا نَعْلَ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم مُتَقَلِّداً سَيْفَ رَسُولِ اللَّهِ فَصَعِدَ الْمِنْبَرَ فَجَلَسَ عَلَيْهِ مُتَحَنِّكاً ثُمَّ شَبَّكَ بَيْنَ أَصَابِعِهِ فَوَضَعَهَا أَسْفَلَ بَطْنِهِ ثُمَّ قَالَ يَا مَعْشَرَ النَّاسِ سَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي‏... ثُمَّ قَالَ لِلْحَسَنِ علیه السلام: يَا حَسَنُ قُمْ فَاصْعَدِ الْمِنْبَرَ فَتَكَلَّمْ بِكَلَامٍ لَا يُجَهِّلُكَ قُرَيْشٌ مِنْ بَعْدِي فَيَقُولُونَ إِنَّ الْحَسَنَ لَا يُحْسِنُ شَيْئاً قَالَ الْحَسَنُ علیه السلام يَا أَبَتِ كَيْفَ‏ أَصْعَدُ وَأَتَكَلَّمُ وَأَنْتَ فِي النَّاسِ تَسْمَعُ وَتَرَى قَالَ لَهُ بِأَبِي وَأُمِّي أُوَارِي نَفْسِي عَنْكَ وَأَسْمَعُ وَأَرَى وَلَا تَرَانِي فَصَعِدَ الْحَسَنُ علیه السلام الْمِنْبَرَ فَحَمِدَ اللَّهَ بِمَحَامِدَ بَلِيغَةٍ شَرِيفَةٍ وَصَلَّى عَلَى النَّبِيِّ وَآلِهِ صَلَاةً مُوجَزَةً ثُمَّ قَالَ أَيُّهَا النَّاسُ سَمِعْتُ جَدِّي رَسُولَ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم يَقُولُ أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَعَلِيٌّ بَابُهَا وَهَلْ تُدْخَلُ الْمَدِينَةُ إِلَّا مِنْ بَابِهَا ثُمَّ نَزَلَ فَوَثَبَ إِلَيْهِ عَلِيٌّ علیه السلام فَتَحَمَّلَهُ وَضَمَّهُ إِلَى صَدْرِهِ، الخبر.

[18]. البقرة: 189 (يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ ظُهُورِهَا وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَى وَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ).

[19]. بصائر الدرجات، ج1، ص499، ح11: عَنْ سَعْدٍ الْإِسْكَافِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَوْلُهُ عَزَّ وَجَلَ‏ وَعَلَى الْأَعْرافِ رِجالٌ يَعْرِفُونَ كُلّاً بِسِيماهُمْ‏ فَقَالَ يَا سَعْدُ إِنَّهَا أَعْرَافٌ لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ عَرَفَهُمْ وَعَرَفُوهُ وَأَعْرَافٌ لَا يَدْخُلُ النَّارَ إِلَّا مَنْ أَنْكَرَهُمْ وَأَنْكَرُوهُ وَأَعْرَافٌ لَا يُعْرَفُ اللَّهُ إِلَّا بِسَبِيلِ مَعْرِفَتِهِمْ فَلَا سَوَاءٌ مَا اعْتَصَمَتْ بِهِ الْمُعْتَصِمَةُ وَمَنْ ذَهَبَ مَذْهَبَ النَّاسِ ذَهَبَ النَّاسُ إِلَى عَيْنٍ كَدِرَةٍ يُفْرَغُ بَعْضُهَا فِي بَعْضٍ وَمَنْ أَتَى آلَ مُحَمَّدٍ أَتَى عَيْناً صَافِيَةً تَجْرِي بِعِلْمِ اللَّهِ لَيْسَ لَهَا نَفَادٌ وَلَا انْقِطَاعَ ذَلِكَ وَإِنَّ اللَّهَ لَوْ شَاءَ لَأَرَاهُمْ شَخْصَهُ حَتَّى يَأْتُوهُ مِنْ بَابِهِ لَكِنْ جَعَلَ اللَّهُ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ الْأَبْوَابَ الَّتِي تُؤْتَى مِنْهُ وَذَلِكَ قَوْلُهُ‏ وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ ظُهُورِها وَلكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقى‏ وَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوابِها.

الكافي، ج1، ص181، ح6: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي لَيْلَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّكُمْ لَا تَكُونُونَ صَالِحِينَ حَتَّى تَعْرِفُوا وَلَا تَعْرِفُوا حَتَّى تُصَدِّقُوا وَلَا تُصَدِّقُوا حَتَّى تُسَلِّمُوا أَبْوَاباً أَرْبَعَةً لَا يَصْلُحُ أَوَّلُهَا إِلَّا بِآخِرِهَا ضَلَّ أَصْحَابُ الثَّلَاثَةِ وَتَاهُوا تَيْهاً بَعِيداً إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى لَا يَقْبَلُ إِلَّا الْعَمَلَ الصَّالِحَ وَلَا يَقْبَلُ اللَّهُ إِلَّا الْوَفَاءَ بِالشُّرُوطِ وَالْعُهُودِ فَمَنْ وَفَى لِلَّهِ عَزَّ وَجَلَّ بِشَرْطِهِ وَاسْتَعْمَلَ مَا وَصَفَ فِي عَهْدِهِ نَالَ مَا عِنْدَهُ وَاسْتَكْمَلَ مَا وَعَدَهُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى أَخْبَرَ الْعِبَادَ بِطُرُقِ الْهُدَى وَشَرَعَ لَهُمْ فِيهَا الْمَنَارَ وَأَخْبَرَهُمْ كَيْفَ يَسْلُكُونَ فَقَالَ‏ وَإِنِّي لَغَفَّارٌ لِمَنْ تابَ‏ وَآمَنَ‏ وَعَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدى‏ وَقَالَ‏ إِنَّما يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ‏ فَمَنِ اتَّقَى اللَّهَ فِيمَا أَمَرَهُ لَقِيَ اللَّهَ مُؤْمِناً بِمَا جَاءَ بِهِ مُحَمَّدٌ هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ فَاتَ قَوْمٌ وَمَاتُوا قَبْلَ أَنْ يَهْتَدُوا وَظَنُّوا أَنَّهُمْ آمَنُوا وَأَشْرَكُوا مِنْ حَيْثُ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّهُ مَنْ أَتَى الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا اهْتَدَى وَمَنْ أَخَذَ فِي غَيْرِهَا سَلَكَ طَرِيقَ الرَّدَى وَصَلَ اللَّهُ طَاعَةَ وَلِيِ‏ أَمْرِهِ‏ بِطَاعَةِ رَسُولِهِ‏ وَطَاعَةَ رَسُولِهِ بِطَاعَتِهِ فَمَنْ تَرَكَ طَاعَةَ وُلَاةِ الْأَمْرِ لَمْ يُطِعِ اللَّهَ وَلَا رَسُولَهُ وَهُوَ الْإِقْرَارُ بِمَا أُنْزِلَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَ‏ خُذُوا زِينَتَكُمْ‏ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَالْتَمِسُوا الْبُيُوتَ الَّتِي‏ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ‏ فَإِنَّهُ أَخْبَرَكُمْ أَنَّهُمْ‏ رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ وَلا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقامِ الصَّلاةِ وَإِيتاءِ الزَّكاةِ يَخافُونَ يَوْماً تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصارُ إِنَّ اللَّهَ قَدِ اسْتَخْلَصَ الرُّسُلَ لِأَمْرِهِ ثُمَّ اسْتَخْلَصَهُمْ مُصَدِّقِينَ بِذَلِكَ فِي نُذُرِهِ فَقَالَ‏ وَإِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلا فِيها نَذِيرٌ تَاهَ مَنْ جَهِلَ وَاهْتَدَى مَنْ أَبْصَرَ وَعَقَلَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ يَقُولُ‏ فَإِنَّها لا تَعْمَى الْأَبْصارُ وَلكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ وَكَيْفَ يَهْتَدِي مَنْ لَمْ يُبْصِرْ وَكَيْفَ يُبْصِرُ مَنْ لَمْ يَتَدَبَّرْ اتَّبِعُوا رَسُولَ اللَّهِ وَأَهْلَ بَيْتِهِ وَأَقِرُّوا بِمَا نَزَلَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَاتَّبِعُوا آثَارَ الْهُدَى فَإِنَّهُمْ عَلَامَاتُ الْأَمَانَةِ وَالتُّقَى وَاعْلَمُوا أَنَّهُ لَوْ أَنْكَرَ رَجُلٌ عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ علیه السلام وَأَقَرَّ بِمَنْ سِوَاهُ مِنَ الرُّسُلِ لَمْ يُؤْمِنْ اقْتَصُّوا الطَّرِيقَ بِالْتِمَاسِ الْمَنَارِ وَالْتَمِسُوا مِنْ وَرَاءِ الْحُجُبِ الْآثَارَ تَسْتَكْمِلُوا أَمْرَ دِينِكُمْ وَتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ رَبِّكُمْ.

[20]. مناقب علي بن أبي طالب علیه السلام (لابن مردويه)، ص114، ح136: عَنْ أَبِي ذَرٍ أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ اخْتِلافِ النَّاسِ فَقالَ: عَلَيكَ بِكِتَابِ اللَّهِ والشَّيْخِ عَلِيِّ بنِ أَبي طَالِبٍ فَإنِّي سَمِعتُ النَّبِيَّ يَقولُ: عَلِيٌ مَعَ الحَقِّ وَالحَقُّ مَعَ عَلِيٍ وعَلَى لِسانِهِ والْحَقُّ يَدُورُ حَيْثُمَا دارَ عَلَي.

المستدرك علي الصحيحين، ج3، ص134، ح4629: حَدَّثَنَا أَبُو حَيَّانَ التَّيْمِيُّ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ عَلِيٍّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «رَحِمَ اللَّهُ عَلِيّاً اللَّهُمَّ أَدِرِ الْحَقَّ مَعَهُ حَيْثُ دَارَ».

كفاية الأثر، ص18: عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْعَبَّاسِ قَالَ:... قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَسَامِيَ لَمْ أَسْمَعْ بِهِنَّ قَطُّ قَالَ لِي يَا ابْنَ عَبَّاسٍ هُمُ الْأَئِمَّةُ بَعْدِي وَإِنْ نُهِرُوا أُمَنَاءُ مَعْصُومُونَ نُجَبَاءُ أَخْيَارٌ يَا ابْنَ عَبَّاسٍ مَنْ أَتَى يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَارِفاً بِحَقِّهِمْ أَخَذْتُ بِيَدِهِ فَأَدْخَلَتُهُ الْجَنَّةَ يَا ابْنَ عَبَّاسٍ مَنْ أَنْكَرَهُمْ أَوْ رَدَّ وَاحِداً مِنْهُمْ فَكَأَنَّمَا قَدْ أَنْكَرَنِي‏ وَرَدَّنِي‏ وَمَنْ أَنْكَرَنِي وَرَدَّنِي فَكَأَنَّمَا أَنْكَرَ اللَّهَ وَرَدَّهُ يَا ابْنَ عَبَّاسٍ سَوْفَ يَأْخُذُ النَّاسُ يَمِيناً وَشِمَالًا فَإِذَا كَانَ كَذَلِكَ فَاتَّبِعْ عَلِيّاً وَحِزْبَهُ فَإِنَّهُ مَعَ الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَهُ وَلَا يَفْتَرِقَانِ حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ يَا ابْنَ عَبَّاسٍ وَلَايَتُهُمْ وَلَايَتِي وَوَلَايَتِي وَلَايَةُ اللَّهِ وَحَرْبُهُمْ حَرْبِي وَحَرْبِي حَرْبُ اللَّهِ وَسِلْمُهُمْ‏ سِلْمِي وَسِلْمِي سِلْمُ اللَّهِ ثُمَّ قَالَ علیه السلام:‏ يُرِيدُونَ لِيُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ‏ وَيَأْبَى اللَّهُ إِلَّا أَنْ يُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ‏.

کمال الدين وتمام النعمة، ج1، ص277، ح25: عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيْسٍ الْهِلَالِيِّ قَالَ: رَأَيْتُ عَلِيّاً علیه السلام فِي مَسْجِدِ رَسُولِ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم فِي خِلَافَةِ عُثْمَانَ وَجَمَاعَةٌ يَتَحَدَّثُونَ وَيَتَذَاكَرُونَ الْعِلْمَ وَالْفِقْهَ فَذَكَرْنَا قُرَيْشاً وَشَرَفَهَا وَفَضْلَهَا وَسَوَابِقَهَا وَهِجْرَتَهَا وَمَا قَالَ فِيهَا رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم مِنَ الْفَضْلِ... أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَمَرَكُمْ فِي كِتَابِهِ بِالصَّلَاةِ فَقَدْ بَيَّنْتُهَا لَكُمْ وَبِالزَّكَاةِ وَالصَّوْمِ وَالْحَجِ‏ فَبَيَّنْتُهَا لَكُمْ وَفَسَّرْتُهَا لَكُمْ وَأَمْرَكُمْ بِالْوَلَايَةِ وَإِنِّي أُشْهِدُكُمْ أَنَّهَا لِهَذَا خَاصَّةً وَوَضَعَ يَدَهُ عَلَى كَتِفِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ثُمَّ لِابْنَيْهِ مِنْ بَعْدِهِ ثُمَّ لِلْأَوْصِيَاءِ مِنْ بَعْدِهِمْ مِنْ وُلْدِهِمْ لَا يُفَارِقُونَ الْقُرْآنَ وَلَا يُفَارِقُهُمُ الْقُرْآنُ حَتَّى يَرِدُوا عَلَيَّ حَوْضِي أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ بَيَّنْتُ لَكُمْ مَفْزَعَكُمْ‏ بَعْدِي وَإِمَامَكُمْ وَدَلِيلَكُمْ وَهَادِيَكُمْ وَهُوَ أَخِي عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ وَهُوَ فِيكُمْ بِمَنْزِلَتِي فِيكُمْ فَقَلِّدُوهُ دِينَكُمْ وَأَطِيعُوهُ فِي جَمِيعِ أُمُورِكُمْ فَإِنَ‏ عِنْدَهُ جَمِيعَ مَا عَلَّمَنِي اللَّهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَى وَحِكْمَتُهُ فَسَلُوهُ وَتَعَلَّمُوا مِنْهُ وَمِنْ أَوْصِيَائِهِ بَعْدَهُ وَلَا تُعَلِّمُوهُمْ وَلَا تَتَقَدَّمُوهُمْ وَلَا تَخَلَّفُوا عَنْهُمْ فَإِنَّهُمْ مَعَ الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَهُمْ لَا يُزَايِلُونَهُ وَلَا يُزَايِلُهُمْ ثُمَّ جَلَسُوا، الخبر.

[21]. النساء: 59 (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا).

[22]. الكافي، ج1، ص276، ح1: عَنْ بُرَيْدٍ الْعِجْلِيِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ علیه السلام عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَ‏ إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ‏ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى‏ أَهْلِها وَإِذا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ‏ قَالَ إِيَّانَا عَنَى أَنْ يُؤَدِّيَ الْأَوَّلُ إِلَى الْإِمَامِ الَّذِي بَعْدَهُ الْكُتُبَ وَالْعِلْمَ وَالسِّلَاحَ‏ وَإِذا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ‏ الَّذِي فِي أَيْدِيكُمْ ثُمَّ قَالَ لِلنَّاسِ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ‏ إِيَّانَا عَنَى خَاصَّةً أَمَرَ جَمِيعَ الْمُؤْمِنِينَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ بِطَاعَتِنَا فَإِنْ خِفْتُمْ تَنَازُعاً فِي أَمْرٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَإِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ كَذَا نَزَلَتْ‏ وَكَيْفَ‏ يَأْمُرُهُمُ‏ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ بِطَاعَةِ وُلَاةِ الْأَمْرِ وَيُرَخِّصُ فِي مُنَازَعَتِهِمْ إِنَّمَا قِيلَ ذَلِكَ لِلْمَأْمُورِينَ الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ‏.

الكافی، ج1، ص401، ح1: عَنْ جَابِرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم:‏ إِنَّ حَدِيثَ آلِ مُحَمَّدٍ صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لَا يُؤْمِنُ بِهِ إِلَّا مَلَكٌ مُقَرَّبٌ أَوْ نَبِيٌّ مُرْسَلٌ أَوْ عَبْدٌ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِيمَانِ فَمَا وَرَدَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَدِيثِ آلِ مُحَمَّدٍ علیهم السلام فَلَانَتْ لَهُ قُلُوبُكُمْ وَعَرَفْتُمُوهُ فَاقْبَلُوهُ وَمَا اشْمَأَزَّتْ مِنْهُ قُلُوبُكُمْ وَأَنْكَرْتُمُوهُ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَإِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى الْعَالِمِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ وَإِنَّمَا الْهَالِكُ أَنْ‏ يُحَدِّثَ‏ أَحَدُكُمْ‏ بِشَيْ‏ءٍ مِنْهُ لَا يَحْتَمِلُهُ فَيَقُولَ وَاللَّهِ مَا كَانَ هَذَا وَاللَّهِ مَا كَانَ هَذَا وَالْإِنْكَارُ هُوَ الْكُفْرُ.

[23]. القصص: 50.

قرب الإسناد، ص349:... وَقَدْ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ: لَوِ اسْتَطَاعَ النَّاسُ لَكَانُوا شِيعَتَنَا أَجْمَعِينَ‏، وَلَكِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى أَخَذَ مِيثَاقَ شِيعَتِنَا يَوْمَ أَخَذَ مِيثَاقَ النَّبِيِّينَ. وَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام: إِنَّمَا شِيعَتُنَا مَنْ تَابَعَنَا وَلَمْ يُخَالِفْنَا، وَمَنْ إِذَا خِفْنَا خَافَ، وَإِذَا أَمِنَّا أَمِنَ، فَأُوَلئِكَ شِيعَتُنَا. وَقَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَتَعَالَى: فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ وَقَالَ اللَّهُ:‏ وَما كانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ فَقَدْ فُرِضَتْ عَلَيْكُمُ الْمَسْأَلَةُ وَالرَّدُّ إِلَيْنَا، وَلَمْ يُفْرَضْ عَلَيْنَا الْجَوَابُ. قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ: فَإِنْ لَمْ يَسْتَجِيبُوا لَكَ فَاعْلَمْ أَنَّما يَتَّبِعُونَ أَهْواءَهُمْ وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَواهُ بِغَيْرِ هُدىً مِنَ اللَّهِ‏ يَعْنِي مَنِ اتَّخَذَ دِينَهُ رَأْيَهُ بِغَيْرِ إِمَامٍ مِنْ أَئِمَّةِ الْهُدَى»، الخبر.

بصائر الدرجات، ج1، ص38، ح3: عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ: كَتَبْتُ إِلَى الرِّضَا علیه السلام كِتَاباً فَكَانَ فِي بَعْضِ مَا كَتَبْتُ إِلَيْهِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَ‏ فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ‏ وَقَالَ اللَّهُ‏ وَما كانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ‏ فَقَدْ فُرِضَتْ عَلَيْكُمُ الْمَسْأَلَةُ وَلَمْ يُفْرَضْ‏ عَلَيْنَا الْجَوَابُ‏ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَ‏ فَإِنْ لَمْ يَسْتَجِيبُوا لَكَ فَاعْلَمْ أَنَّما يَتَّبِعُونَ أَهْواءَهُمْ وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَواهُ بِغَيْرِ هُدىً مِنَ اللَّهِ‏.

[24]. الأعراف: 176 (وَلَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنَاهُ بِهَا وَلَكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الْأَرْضِ وَاتَّبَعَ هَوَاهُ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَثْ ذَلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ).

الكهف: 28 و 29 (وَاصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ وَلَا تَعْدُ عَيْنَاكَ عَنْهُمْ تُرِيدُ زِينَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ وَكَانَ أَمْرُهُ فُرُطًا * وَقُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنْ شَاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْيَكْفُرْ إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلظَّالِمِينَ نَارًا أَحَاطَ بِهِمْ سُرَادِقُهَا وَإِنْ يَسْتَغِيثُوا يُغَاثُوا بِمَاءٍ كَالْمُهْلِ يَشْوِي الْوُجُوهَ بِئْسَ الشَّرَابُ وَسَاءَتْ مُرْتَفَقًا).

طه: 16 (فَلَا يَصُدَّنَّكَ عَنْهَا مَنْ لَا يُؤْمِنُ بِهَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ فَتَرْدَى).

الفرقان: 41 ـ 44 (وَإِذَا رَأَوْكَ إِنْ يَتَّخِذُونَكَ إِلَّا هُزُوًا أَهَذَا الَّذِي بَعَثَ اللَّهُ رَسُولًا * إِنْ كَادَ لَيُضِلُّنَا عَنْ آلِهَتِنَا لَوْلَا أَنْ صَبَرْنَا عَلَيْهَا وَسَوْفَ يَعْلَمُونَ حِينَ يَرَوْنَ الْعَذَابَ مَنْ أَضَلُّ سَبِيلًا * أَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ أَفَأَنْتَ تَكُونُ عَلَيْهِ وَكِيلًا * أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَكْثَرَهُمْ يَسْمَعُونَ أَوْ يَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلَّا كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلًا).

الجاثية: 23 (أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَى عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشَاوَةً فَمَنْ يَهْدِيهِ مِنْ بَعْدِ اللَّهِ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ).

[25]. الأحقاف: 11.

[26]. الأنفال: 23 (وَلَوْ عَلِمَ اللَّهُ فِيهِمْ خَيْرًا لَأَسْمَعَهُمْ وَلَوْ أَسْمَعَهُمْ لَتَوَلَّوْا وَهُمْ مُعْرِضُونَ).